Enologica
- Door Fred
- maart 25, 2020
- 12:44
Sinds enkele jaren staat het centrum van Bologna begin oktober meer dan ooit in het teken van wijn. Tijdens de wijnbeurs Enologica kunnen professionals en particulieren er dan namelijk kennis maken met de veelzijdige wijnwereld uit Emilia-Romagna. Het monumentale Palazza del Re biedt onderdak aan tientallen wijnproducenten uit vrijwel alle wijndistricten die Emilia-Romagna rijk is. Het aanbod aan wijnen is dan ook indrukwekkend en varieert van mousserend tot stil, van wit tot rood en van droog tot zoet. Veel aandacht gaat uit naar de nieuwe generatie hoogwaardige Lambrusco, de toenemende populariteit van de Pignoletto en de verdere ontwikkeling van de Sangiovese uit Romagna. Daarnaast een keur aan onbekende wijnen en druivenrassen en heel veel bezienswaardigheden en talloze gastronomische verrassingen in de stad. En, voor alle zekerheid: in de restaurants in Bologna uiteraard geen ‘spaghetti Bolognese’, want dat bestaat eigenlijk niet. In Bologna eten ze hun wereldberoemde vleessaus met tagliatelle…
Historisch
De wijnbouw in Emilia-Romagna is al duizenden jaren oud, getuige talloze verwijzingen in geschriften uit de Romeinse tijd. De dichter Vergilius (70 v.Chr. – 19 v.Chr.) schreef in zijn vijfde ‘bucolica’ dat de wilde druif lambrusco er al zeker 2000 jaar bekend was en wetenschapper (en meer) Plinius de Oudere (23/24 – 79 n.Chr.) vermeldde kenmerken van de historische druif in zijn befaamde Naturalis Historia. Onderzoek van fossiele zaden heeft aangetoond dat de druif inderdaad al 10 tot 20 eeuwen vóór onze jaartelling bestond en aangenomen wordt dat hij mogelijk al 3000 jaar geleden voor wijn werd gebruikt. De lambrusco vinden we voornamelijk in Emilia, dat deel van Emilia-Romagna waar de eetcultuur gebaseerd is op varkensvlees en boter, perfecte partners voor het wat ontstuimige karakter van de druif. In Romagna koesterden de Romeinen juist de eigenschappen van de sangiovese in combinatie met een keuken waarin olijfolie een grote rol speelt. Andere druivenrassen werden ook al in de oudheid genoemd. Zo schreef Marcus Terentius Varro (116 – 27 v.Chr.) in zijn ‘De Re Rustica’ over de aanplant van albana, trebbiano, cagnina en spergola in de Po-vallei. Plinius noemde op zijn beurt ook de ‘Pino Lieto’, wellicht de pignoletto, een druif die hij overigens niet zoet genoeg achtte voor kwaliteitswijnen. Emilia-Romagna was dus rijk aan druivenrassen en kende diverse wijnen met een uitstekende reputatie. Al voor onze jaartelling werd wijn uit de regio zeer gewaardeerd door Lucius Piso Caesoninus, de schoonvader van Julius Ceasar; zijn excessief genieten werd zelfs openlijk bekritiseerd… En Galla Placida (390-450 n.Chr.), dochter van Keizer Flavius Theodosius alias Theodosius(I) de Grote, vond wijn uit Romagna zo goed, dat hij ‘uit goud gedronken zou moeten worden / berti in oro’; de gemeente Bertinoro dankt zijn naam aan dit verhaal.
Druivenrassen
De meeste van de druivenrassen in Emilia-Romagna worden als autochtoon beschouwd, maar enkele zouden een andere oorsprong hebben. Zo wordt van de Fortana, alias Uva d’Oro, gezegd dat hij uit de Côte d’Or zou komen; in de 16e eeuw naar de regio gebracht door Renate van Frankijk, als onderdeel van haar bruidsschat voor haar huwelijk met Ercole II, Graaf van Ferrara. Veel druivenrassen raakten echter in de vergetelheid door de phylloxera-ramp. De wijnbouw kwam vrijwel volledig tot stilstand en als er werd herplant, dan werden ‘makkelijke’ druivenrassen gekozen; resistente rassen met een hoge opbrengst. Onder hen de bombino (bianco) die zo betrouwbaar bleek dat zijn bijnaam ‘pagadebit’ werd; de druif die ‘altijd de schulden betaalt’.
De laatste jaren zien een herontdekking van druivenrassen die de wereld niet of nauwelijks kent, maar een interessante (hoewel niet altijd exclusieve) specialiteiten uit Emilia-Romagna zijn. Onder hen de albana, allionza, ancellotta, barbarossa, besgano bianco, cargarello, centesimino, ciurlese, ervi, forgarina, fortana, lanzesa, malbo gentile, maligia, melara, montù, negretto, ruggine, santa maria, sgavetta, spergola, trebbiano romagnolo, tremarina rossa, uva longanesi, uva tosca en niet te vergeten: diverse variëteiten van de lambrusco.
Enologica
Tijdens de beurs zijn veel wijnen van- of met deze druivenrassen te proeven en dat maakt deze wijnbeurs buitengewoon interessant. Ook de seminars met kookdemonstraties door beroemde chefs in combinaties met verschillende autochtone wijnen zijn de moeite van het volgen waard. Dit jaar wat extra aandacht voor o.a. de Pignoletto* en zoete wijnen uit de regio. Al met al beleefde ik tijdens Enologica weer de nodige boeiende momenten en was het goed weer bij te praten met producenten als Cantina della Volta, Paltrinieri, Zerbina en Drei Dona. Zij vertegenwoordigen nu eenmaal de absolute top in de regio en het was weer een genoegen om hun wijnen te mogen proeven. Minstens zo blij was ik met diverse wijnen van hun collega’s, waaronder Ceci, Cavicchioli, Cleto Chiarli, Giovanna Madonia, Ermete Medici & Figli, Tre Monti en Venturini Baldini. Met een beetje geluk mogen we later dit jaar ook in Nederland weer genieten van unieke wijnen uit de regio en dan in het bijzonder die uit Romagna tijdens de proeverij ‘Vini di Romagna’, georganiseerd door Heleen Schreuder i.s.m. Erik Paul Kooijmans en het Consorzio Vini di Romagna.
* Aan de Pignoletto besteed ik binnen enkele dagen de nodige aandacht op deze site.
