Archief – Fred Nijhuis

I Vini del Piemonte in Den Haag en Amsterdam

24 december 202024 december 2020

I Vini del Piemonte in Den Haag en Amsterdam

Als ambassadeur voor I Vini del Piemonte laat ik Nederland graag nader kennis maken met de enorme verscheidenheid aan terroirs, druiven, wijnen en hun wijnmakers uit deze gerenommeerde regio in het noordwesten van Italië.

Kleiner
Er was van alles en nog wat gepland, maar omdat grotere, openbare evenementen niet mogelijk waren, werd naar allerlei alternatieven gezocht. Uiteindelijk werd gekozen voor een reeks kleine, besloten bijeenkomsten (uiteraard Corona-proof), waarvan de eerste inmiddels hebben plaatsgevonden. De komende maanden staan vervolgsessies op het programma, o.a. in samenwerking met diverse afdelingen van het Nederland Wijngilde. Voor de eerste proeverijen was ik te gast bij twee opleidingsinstituten met een uitstekende reputatie: de Horeca Academie in Den Haag en ROCVA te Amsterdam.

Horeca Acadamie
Bij de Horeca Academie koos ik voor de ‘teach the teacher – aanpak’ en liet ik diverse docenten proeven hoe groot en intrigerend de verscheidenheid aan Piëmontese wijnen is. Omdat wijn-spijs nu eenmaal onlosmakelijk verbonden is met de horeca, werd het nuttige met het aangename verenigd en enkele uiterst smakelijke gerechtjes met een exotisch karakter geproefd in combinatie met een gevarieerde reeks wijnen. Het bleek een even leerzame als prettige exercitie; verschillende wijnen bleken een uitstekende partner voor uitdagende gerechten zoals: ‘ceviche van zeebaars’ en ‘beef tataki’.

ROCVA
Als gastdocent bij ROCVA in Amsterdam mocht ik twee leergierige groepen studenten ontvangen en constateren dat Nederland veel talenten rijk is. Enkele van hen werken al op het allerhoogste culinaire niveau (o.a. bij Ciel Bleu) en het was een genot om het jeugdig enthousiasme en de ontluikende kwaliteiten te mogen ervaren. Diverse aspecten van Piëmontese wijnen kwamen aan de orde en ook hier werden de nodige wijnen geproefd. Uit de reacties bleek dat de nadere kennismaking even leuk en lekker als leerzaam was, geheel conform mijn idee over proeverijen en hét motto voor al mijn workshops.

Mijn dank aan Remco Faasse en zijn collega’s van de Horeca Academie en Arend Jans en Bart Visser van ROCVA Amsterdam.

We proefden de volgende wijnen:

Enrico Serafino, Oudeis, Alta Langa Brut Metodo classico DOCG, 2016
Een erg fijne blend van pinot nero en chardonnay, gemaakt met de aandacht die mooie wijnen kenmerkt. Alta Langa lijkt (is?) misschien minder bekend in Nederland, maar wordt niet zonder reden overal ter wereld geprezen. Enrico Serafino behoort tot de beste producenten van dit type wijn en hun Zero140, Alta Langa Riserva Pianeto Terra Pas Dosé kan zich meten met de mooiste mousserende wijnen ter wereld. De Oudeis is een prachtig alternatief voor menig Franse of Spaanse bubbel en verdient het ook om mee te toosten op een geweldig 2021!
Importeur: Walraven Sax

Réva, Grey, Langhe Bianco DOC, 2018
Bijzondere blend van sauvignon gris met wat sauvignon blanc, gemaakt door een relatief nieuw wijndomein dat nu al wereldwijd furore maakt en hopelijk binnenkort ook in Nederland verkrijgbaar is. Lekker eigenwijs, mooie grip en bite, vullend droog met een groot gastronomisch vermogen; met recht een ideale eetwijn. Importeurs: maak Nederlandse restaurants en hun gasten blij door deze wijn(en) te importeren.
Voor informatie: Reva Monforte

Canevaro Luca, Ca’ degli Olmi, Derthona Timorasso, 2016
De timorasso druif leiddde na de phylloxera-ramp een bescheiden, anoniem bestaan. Wijnmaker Walter Massa (her-)ontdekte de druif en gaf hem een soort cultstatus; de druif bleek een bron van inspiratie voor menig collega, veel wijnschrijvers en talloze sommeliers. Breed inzetbaar in de culinaire wereld door zijn geheel eigen karakter met veel sap en doorzettingsvermogen. De meesten kunnen prima ouderen, deze 2016 presenteert zich nog jeugdig met veel spanning en lengte.
Importeur: onbekend

Podere Ruggeri Corsini, Autenzio, Piemonte Albarossa DOC, 2017
Fraaie wijn van een minder bekende druif. Type ruwe bolster, blanke pit; beetje ruig, maar zeer goed gemaakt door deze uiterst betrouwbare producent. Rijk aan kleur en donkere aroma’s en met 15,0% alcohol een wijn die zijn mannetje staat. Geweldig om jezelf en anderen mee te verrassen. Weer eens wat anders dan nebbiolo, hoezeer we deze druif ook waarderen.
Importeur: Nog niemand!

La Giribaldina, Cala delle Mandrie, Nizza Riserva DOCG, 2016
Een paar jaar geleden kreeg Nizza zijn eigen DOCG. ‘Kreeg’ is eigenlijk niet het juiste woord, want het was meer dan verdiend. Al decennia komen de beste barbera’s uit de regio rond de gemeente Nizza in het district Asti en het werd tijd dat de inspanningen van de producenten werd beloond. De wijnen onderscheiden zich door een combinatie van kracht en elegante met de fraicheur en finesse die de druif typeert als er topkwaliteit word geleverd. In Nizza uiterst serieuze wijnen op een hoog niveau, zoals deze van La Giribaldina.
Importeurs: “Open for business in the Netherlands!”

GD Vajra, Claré JC, Langhe Nebbiolo DOC, 2019
Ooit was wijn van nebbiolo simpel, zacht parelend of iets zoet. In de winter staakte de gisting namelijk door het koude weer en als de wijn dan al gebotteld werd, was er soms sprake van wat restzoet. Ook gebeurde het dat de gisting in het voorjaar weer op gang kwam in de fles, met als resultaat een beetje koolzuurgas in de wijn. In het midden van de 19^e eeuw vroeg Camillo Benso di Cavour een wijnmaker uit Frankrijk om advies om de vinificatie van de wijnen in de Barolo streek op een hoger niveau te brengen. Dit resulteerde in de stijl barolo zoals we nog altijd kennen en wereldwijd zeer hoog staat aangeschreven. Aldo Vajra behoort tot de beste producenten uit de regio en weet traditie en innovatie op voorbeeldige wijze te integreren. Een aantal jaren geleden stuitte hij op oude documenten waarin de vinificatie van nebbiolo in de 19^e eeuw uiterst uitgebreid werd beschreven. Het inspireerde Aldo Vajra en zijn team om een wijn te maken in de originele stijl, dus met een soepel, lichtvoetig karakter; heel toegankelijk en bijzonder verteerbaar. Superwijn om de maaltijd mee te beginnen, heerlijk tussendoor dus eigenlijk voor altijd en iedereen.
Importeur: Oud, Reuchlin & Boelen

Monchiero f.lli, Barolo DOCG, 2015
Ogenschijnlijk heeft Barolo, als één van de bekendste wijnen ter wereld, geen introductie meer nodig, maar als lekker eigenwijze en onafhankelijke wijnschrijver heb ik hier zo mijn eigen, afwijkende mening over. Het begrip Barolo kent vele dimensies en aspecten die een nadere kennismaking rechtvaardigen, want velen kennen maar één kant van het verhaal. Tijdens diverse workshops wijd ik er graag over uit en laat ik met genoegen allerlei varianten proeven. Deze Barolo van Monchiero vertegenwoordigt de stijl die we veelal gewend zijn; een wijn met een gemiddelde structuur en een opvoeding in grote houten vaten die hem souplesse en warme kruidige tonen geeft.
O.a. te koop bij: De Wijnbeurs

Cascina Gilli, Gilli, Malvasia di Castelnuovo Don Bosco DOC, 2019
Onbekend maakt onbemind en dat is vaak heel erg jammer. Deze zachte mousserende rode zoete wijn van de malvasia di Castelnuovo, de lokale, blauwe variant uit de grote malvasia-familie is daar een goed bijvoorbeeld van. Met zijn laagdrempelige en vriendelijke karakter met een subtiel, fijn parelend zoet en prima balans is het een wijn die altijd kan en iedereen op een aangename manier zal verrassen. Fantastisch om zomaar mee te proosten of te combineren met delicate nagerechten met zwart fruit en/of chocolade of als uitdagende begeleider van eendenlever paté, bijvoorbeeld met wat donker fruit. De kwaliteiten van en mogelijkheden met deze wijn zijn de moeite van het ontdekken zeker waard!
Importeur: Vinissimo

Villa Giada, Moscato Canelli, Moscato d’Asti DOCG, 2018
Het is misverstand dat Moscato’s niet kunnen rijpen. Bewaarpotentieel is namelijk primair afhankelijk van de kwaliteit van de wijn en wordt ook in belangrijke mate bepaald door de vinificatie. Voor deze wijn koos wijnmaker Andrea Faccio voor een langere tweede gisting waardoor de wijn wint aan lengte en inhoud en deze zijn duidelijk te proeven. Mooie concentratie en in plaats van onschuldig, springerig fruit, juist zachte afgeronde en volle, sappige zoete tonen met een fijne mousse en uitstekende balans. Zo kan het dus ook!
Importeur: JJC Kwast Wijnkopers

Ligurië

9 november 20209 november 2020

Ligurië

Impressies workshop Ligurië

Het is de twee na kleinste regio in Italië, maar wat heeft de streek toch veel te bieden. Het verbindt Frankrijk met het Italiaanse achterland, beschikt over een magnifieke kustlijn, fotogenieke dorpjes, de meest verfijnde olijfolie, een rijke haven, waardevolle industrie, fraaie natuur en unieke wijnen.

Vermentino!
Het eerste wat me te binnen schiet als ik aan Ligurische wijnen denk, is het misverstand over de vermentino druif. Vaak wordt deze afgeschilderd als ‘mwah’ en hoe kortzichtig zijn de mensen die deze mening zijn toegedaan! Wat deze druif hier presteert is geweldig; prachtige wijnen met de complexiteit, energie en lengte waar een ieder enthousiast over kan en moet worden. Maar er is meer te beleven op het gebied van wijn in Ligurië; fantastisch rood bijvoorbeeld, vaak van lekker eigenwijze, authentieke druivenrassen, zoals de Rossese. Tijdens de workshop Ligurië bespraken we alle bijzonderheden en proefde we een zeer boeiende reeks wijnen. Daags na de workshop kwamen er nog wat aanvullende wijnen binnen die uiteraard ook met zeer veel interesse en aandacht werden geproefd.

Wijnbouw
Ligurië, genoemd naar de Liguriërs, heersers van het noordwesten van Italië in de eeuwen voor het Romeinse Rijk, legden al de basis voor verschillende nederzettingen op de route van Italië naar Frankrijk. Na hen koesterden ook de Romeinen, Lombarden en Franse overheersers (o.a. het huis van Savoy) de natuurschatten en de strategische ligging met toegang tot het Europese vasteland, de Middellandse Zee en daarmee de hele wereld. Wijn is al duizenden jaren onlosmakelijk verbonden met Ligurië, ook al is het wijngaardareaal altijd bescheiden gebleven qua omvang, vooral vanwege een gebrek aan vlakkere delen. Ondanks die beperkte omvang (momenteel ca. 1500 ha), is de variatie aan druiven (en daarmee wijnen) vrij groot. De regio telt zeker 100 verschillende druivenrassen, waarvan een deel vrijwel nergens anders voorkomt. Van de ongeveer 4000 wijnboeren, maken er 1800 zelf wijn, meestal voor eigen gebruik; het overgrote deel van de druiven gaat naar cooperaties of grotere commerciële bedrijven. Witte wijnen nemen zo’n twee derde van de totale productie voor hun rekening. De kleine hoeveelheden wijn, maakt dat ze wereldwijd weinig aandacht krijgen, terwijl de regio vele fijne wijnen voortbrengt die uitstekend aansluiten op de vraag naar meer verteerbare wijnen die uitstekend in te passen zijn in de hedendaagse gastronomie.

Terroir
In de workshop uiteraard ook de nodige aandacht voor de terroir van Ligurië. Qua bodem kunnen we relatief kort zijn; die wordt gedomineerd door de bergen, zowel Alpen als de Apennijnen, beiden ontstaan door de botsing van de Afrikaanse met Eurazische plaat, zo’n 20 tot 15 miljoen jaar geleden.
De rotsachtige bodem si er rijk aan kalksteen, ijzeroxide, aluminium, graniet en leisteen, vaak met een dunne toplaag die arm aan organisch materiaal is. Lagere wijngaarden hebben vaak alluviale afzettingen met klei, zand en grind en zijn doorgaans meer vruchtbaar. Het klimaat is mild mryt uiteraard veel Mediterrane invloeden. In het bergachtige binnenland lopen de temperaturen meer uiteen en komt ook vorst voor. Regen is geen onbekend fenomeen, vaak vormen er zich voor de bergen wolken die voor de nodige neerslag zorgen.

Druiven
Ligurië telt zeker 100 druivenrassen, zowel nationale en internationale als regionale die we vrijwel nergens anders aantreffen, zoals de Bianchetta Genovese, Bosco, Cimixà (Scimiscià), Granaccia, Neyret, Ormeasco en de Tabacca (Massarda). De Vermentino is, met een aandeel van 23% van de totale aanplant, de belangrijkste druif in Ligurië. De druif gedijt er uitstekend en geeft wijnen die veel meer te bieden hebben dan men over het algemeen verwacht, zoals de wijnen van o.a. Lunae-Bosoni aantoonden. De Pigato is een specifiek biotype van de Vermentino (net als de Favorita in Piëmonte) en de Pigato van Bruna bevestigt dat het potentieel van de druif (druiven) niet worden onderschat. Op het gebied van rood zijn het vooral de Rossese en Albarola die opvallen in Ligurië. De eerste is in staat om verfijnde wijnen op te leveren; elegantie, fraîcheur en verteerbaarheid staan centraal in de wijnen, zonder dat ze daarbij inboeten aan structuur, de tweede heeft een rustieker karakter. Tot de andere druivenrassen in Ligurië behoren o.a. de Chardonnay, Müller Thurgau, Pinot bianco, Traminer aromatico, Gamay, Pinot nero, Merlot, Syrah en de Nebbiolo.

DOP’s
Ligurië heeft geen wijnen met DOCG-status en lange tijd was de Rossese di Dolceacqua de enige DOC. Inmiddels zijn er acht bekend; Cinque Terre, Cinque Terre Sciacchetrà, Colli di Luni, Colline di Levanto, Portofino/Golfo del Tigullio-Portofino, Pornassio/Ormeasco di Pornassio, Riviera Ligure di Ponente, Dolceacqua/Rossese di Dolceacqua en Val Polcèvera DOC.

De wijnen:
Het viel in eerste instantie niet mee om een mooie selectie wijnen te verzamelen, want het aanbod in Nederland is uiterst beperkt en de regio niet echt ingesteld op internationale promotie etc. Ook het feit dat de meeste producenten maar een zeer kleine productie hebben, speelde een rol. Desalniettemin konden we dankzij de hulp van importeurs als Anfors-Imperial, Villa Fattoria en Licata (B) een interessante reeks wijnen proeven, aangevuld met een boeiende wijn die een trouwe deelnemer aan de workshops inbracht. Indruk maakten niet alleen de wijnen van Maixei, Anfossa, Maccario Dringenberg en Terre Bianchi, maar eigenlijk die van alle producenten. De gemiddelde kwaliteit in de regio ligt hoog!

Natuur
Enige tijd na de workshop ontving ik door bemiddeling van David de Ranieri nog eens 4 wijnen, allen van producent Daniele Parma. Parma maakt ‘natuurlijke’ wijnen, d.w.z. zonder kunstmatige gistculturen of andere additieven, sulfiet wordt evenmin toegevoegd en hij filtert zijn wijnen niet. Ik proefde drie van zijn witte wijnen en een rode, waarvan vooral de witte me bijzonder goed bevielen. Alle wijnen zijn niet gefilterd en bezitten veel depot, iets wat nog altijd voor wat onrust zorgt bij mensen die dat niet gewend zijn, maar geen effect heeft (als het goed is) op de kwaliteit van de wijn. Bij witbier vinden we dat heel normaal, bij wijn is de massa nog niet zo ver. De wijnen bleken loepzuiver (wat helaas niet van alle natuurwijnen gezegd kan worden) en zeer verteerbaar; beslist aanbevelingswaardig en….. nog niet in Nederland vertegenwoordigd.

We proefden:

Daniele Parma, OUA, Colline del Genovesato Bianco IGT, 2018
Daniele Parma, OUA2, Colline del Genovesato Bianco IGT, 2018
Daniele Parma, BERETTE, Colline del Genovesato Bianco IGT, 2018
Daniele Parma, Portofino Rosso DOC, 2018
Lunae-Bosoni, Vermentino Etichetta Grigia, Colle di Luni DOC, 2019
Lunae-Bosoni, Vermentino Etichetta Nera, Colle di Luni DOC, 2019
Importeur: Villa Fattoria
Bruna, Pigato le Russeghine, Riviera Ligure di Ponente DOP, 2017
Bruna, Bansigu, Colline Savonesi DOP, 2018
Bruna, Pulin, Colline Savonesi DOP, 2017
Importeur: Licata (B)
Perrino Antonio, Testalonga, Dolceacqua DOC, 2019
Perrino Antonio, Testalonga, Dolceacqua DOC, 2017
Maixei, Dolceacqua DOC, 2019
Maixei, Dolceacqua Superiore DOC, 2018
Tenuta Anfosso, Poggio Pini, Rossese di Dolceacqua Pini Superiore DOC, 2017
Tenuta Anfosso, Luvaira, Rossese di Dolceacqua Pini Superiore DOC, 2017
Importeur: Wijnhandel Koninginneweg
Maccario Dringenberg, Luvaira, Rossese di Dolceacqua Luvaira Superiore DOC, 2015
Maccario Dringenberg, Curli, Dolceacqua DOC, 2017
Importeur: Anfors-Imperial
Terre Bianche, Bricco Arcagna, Dolceacqua DOC, 2017
Terre Bianche, Dolceacqua DOC, 2019
Ka Manciné, Beragna, Dolceacqua DOC, 2019
Ka Manciné, Galeae, Dolceacqua DOC, 2019
N. Sassarini, Cinqueterre Sciacchetra Riserva, 1997

vermentino-colli-di-luni-etichetta-nera-magnum-lunae-bosoni-2019_25278_zoom

99279060_1533193946859287_6044828944820076544_o

Umberto Cesari

8 november 20205 november 2020

Umberto Cesari

Ik mocht een serie wijnen van Umberto Cesari proeven, één van de eerste producenten uit Romagna die zich daar op kwaliteitswijnen richtte.

Het begint allemaal wanneer Umberto Cesari (†2019) zo’n 60 jaar geleden kennis maakt met wijn in de Osteria (nu Ristorante) Da Cesari van zijn vader Ilario in het historische centrum van Bologna. Culinaire aspiraties heeft hij niet, maar wijn blijkt een onweerstaanbare aantrekkingskracht te hebben, vooral omdat hij van mening is dat het veel beter kan. Samen met zijn vrouw Giuliana koopt hij in 1964 zijn eerste wijngaarden in de heuvels bij Castel San Pietro en legt er de basis voor een uiterst succesvol familiebedrijf. In die tijd is de Sangiovese een nog ongekroonde koning in Romagna, want de wijnboeren hebben opmerkelijk weinig vertrouwen in hun eigen terroir en deze edele druif. De meeste Sangiovese wordt in bulk verkocht, veelal aan producenten in Toscane die ze graag gebruiken om hun wijnen meer kleur en structuur te geven.

Ambasciatore del Sangiovese
Umberto Cesari begint zijn avontuur zonder geld of opleiding, maar deze beperkingen worden ruimschoots gecompenseerd door een overdosis vertrouwen, moed en inzicht. Langzaam maar zeker groeit het bedrijf van 20 hectare tot de huidige 355, waarvan er nu 175 eigendom zijn en beplant met wijnstokken. Sangiovese speelt uiteraard een hoofdrol (Cesari was niet voor niets Ambasciatore del Sangiovese), maar ook ander inheemse druivenrassen zoals de Albana, Trebbiano en Grecchetto worden er gekoesterd. In de loop van de jaren worden ook Merlot, Cabernet Sauvignon Chardonnay en Sauvignon Blanc aangeplant, rekening houdend met de internationale markten waar Cesari actief is, zoals Canada.

Bolides, sport en kunst
De groei van de organisatie stelt Cesari ook in staat om zich op andere aspecten dan alleen wijn te richten. Zo werkt Cesari niet alleen graag samen met de ‘Britse’ autofabrikant Aston Martin, maar ook met de ‘buren’ Ferrari en Lamborghini. Daarnaast steunt men diverse sportieve activiteiten (voetbal) en promoten ze talentvolle kunstenaars via de vierjaarlijkse Umberto Cesari Art Contest. Deze competitie is geïnspireerd op het gebruik van de ‘le Bagnanti’, een schilderij uit 1915 van de befaamde schilder Giorgio Morandi. Hij bezocht de Osteria van de Cesari’s regelmatig en nam vaak lege flessen mee naar huis als onderwerp voor zijn stillevens. Het schilderij sierde één van de wijnen van Cesari en met ingang van 2011 werd besloten wijnen op de markt te brengen onder de naam MOMA (My Own Masterpiece), voorzien van het winnende ontwerp van de Umberto Cesari Art Contest.

Modern en duurzaam
Alle wijnen komen uit de ultramoderne productiefaciliteiten in Castel San Pietro Terme waar de modernste technieken worden ingezet voor een grote reeks wijnen. Ongeveer 50% van de druiven is afkomstig van eigen wijngaarden, de andere helft (o.a. voor MOMA) komt van boeren met wie men langdurige contracten heeft afgesloten voor de levering van druiven. In samenwerking met een groep oenologen en agronomen én de Universiteit van Bologna werkt men aan projecten voor ecologisch verantwoorde wijnbouw. Umberto’s kinderen Gianmaria en Ilaria hebben de dagelijkse leiding van het familiebedrijf waar moeder Giuliana ook nog altijd werkzaam is.

Mooie pers
Naar aanleiding van een persbericht over mooie scores die (o.a.) Jancis Robinson had toegekend, ontving ook ik enkele proefflessen. Ik proefde ze ‘in goed gezelschap’ en tekende de volgende ervaringen op.

Liano, Chardonnay Sauvignon blanc, Rubicone IGT, 2018
Een licht parelend uiterlijk dankzij wat koolzuur; in zowel de neus als mond heel fris en licht in alle opzichten, klein accent van boterbabbelaars, goed gemaakte allemansvriend

Liano, Sangiovese Cabernet sauvignon, Rubicone IGT, 2017
Warme, gulle wijn met veel rijp fruit, en ook drop, laurier en mokka; een zoete toets maakt de wijn ‘commercieel verantwoord’; niet helemaal mijn ding, maar mijn proefmaatje genoot er volop van.

Laurento, Romagna Sangiovese Riserva DOC, 2017
Wat strakker in de neus dan de Liano, maar goed saprijk met wat tannine voor grip en structuur, fijnen zuren geven de juiste spanning en het hout is fraai verweven; erg nette Romagna Sangiovese!

Tauleto, Sangiovese Rubicone IGT, 2014
Krachtig, rijk en diep met impressies van donker fruit, mooie houttonen (zoethout, koffie en tabak) en prima zuurgraad; saprijke wijn met veel smaak, modern gestileerd (getoast hout) en tannine duidelijk aanwezig, maar alles harmonieus; fraaie, gepolijste wijn met een mooi potentieel.

Resultum, Sangiovese Rubicone IGT, 2012
Een wijn met veel inhoud, het gevolg van een strenge selectie van de druiven; de wijn is intens en heftig met een krachtige tanninestructuur die om geduld of compensatie van eten vraagt; de houtlagering in grote houten vaten is voelbaar, vooral in de finale; serieuze wijn met authentiek, klassiek karakter die veel lucht nodig heeft. Restantje in de fles toonde zich na viere dagen erg fijn…

Colle del Re, Albana Passito DOCG, 2012
In zowel neus als mond veel karamel, honingraat en zowel ingemaakt- als gedroogd fruit, niet te zoet en keurige balans, ondanks redelijk wat alcohol; niet de meest intense of complexe wijn, maar verleidelijk, aangenaam en multi-inzetbaar

De wijnen van Umberto Cesari zijn in Nederland o.a. verkrijgbaar bij: Sligro

Voor meer informatie: Umberto Cesari

Umberto-Cesari-Moma-Rubicone-Italië-Rode-Wijn

umbc-rw01-i18_umberto-cesari-moma-sangiovese-cabernet-sauvignon-2018

umberto-cesari-liano-sangiovese-cabernet-sauvignon

Druiven, druiven en nog meer druiven…

5 november 20204 november 2020

Druiven, druiven en nog meer druiven...

Resultaten van een onderzoek naar de herkomst van- en relaties tussen Piemontese druivenrassen.

Nebbiolo, Anna Schneider en ik.

Er is al veel gezegd en geschreven over de nebbiolo, onder meer ten aanzien van zijn herkomst en relatie met andere druivenrassen. Een aantal jaren geleden zorgde de bekendmaking dat hij (via de freisa) verwant is aan de viognier enig opzien; weinig mensen hadden dat verwacht.

Enkele weken geleden werd een rapport gepubliceerd naar aanleiding van een onderzoek naar de origine en verwantschappen van (veelal) Piëmontese druivenrassen door Stefano Raimondi, Giorgio Tumino, Paola Ruffa, Paolo Boccacci, Giorgio Gambino & Anna Schneider, verboden aan respectievelijk het National Research Council of Italy-Institute for Sustainable Plant Protection (CNR-IPSP) in Turijn, de Council for Agricultural Research and Economics-Research Centre for Genomics and Bioinformatics in Fiorenzuola d’Arda en de University of Turin-Department of Agricultural, Forest and Food Sciences (UNITO-DiSAFA) in Turijn.

Professor Anna Schneider leerde ik jaren geleden kennen tijdens een seminar over nebbiolo in Sondrio (Valtellina) en sindsdien hebben we zo en toe contact (voor alle duidelijkheid: als ik informatie nodig heb 😉). Ze stuurde me een link naar het rapport en ik maakte er het volgende verslag van.

Vitis vinifera
Het betreffende onderzoek richtte zich niet alleen op de nebbiolo, maar ook op de barbera en andere druivenrassen uit het noordwesten van Italië. Er zijn er honderden bekend, maar hun verschillen, overeenkomsten en onderlinge relaties waren eeuwenlang onduidelijk. Geen wonder, want in de loop van de eeuwen hebben zich er duizenden ontwikkeld (spontaan of bewust gekruisd of gemuteerd) en/of zijn ze gemigreerd of verdwenen. Onderzoeken in het verleden richtten zich doorgaans op Vitis vinifera-variëteiten, want deze als edel aangemerkte druivenrassen vormen nu eenmaal de basis voor de belangrijkste kwaliteitswijnen. Moderne cultivars (door veredeling of nieuwe kruisingen) krijgen minder aandacht, vooral omdat ze slechts een zeer klein deel van de bijna 7,5 miljoen hectare aan wijngaarden op onze planeet voor hun rekening nemen.

Bekende onbekenden en onbekende bekenden
Van een aantal bekende druivenrassen is de herkomst bekend en vaak zijn allerlei bijzonderheden goed gedocumenteerd, soms al sinds de Middeleeuwen. De Pinot werd bijvoorbeeld al in de 14e eeuw beschreven, Garganega en Nebbiolo zelfs al in de 13^e en 12^e eeuw. Waar deze en vooral anderen nu precies vandaan komen en hoe ze zijn ontstaan is al heel lang een interessante bron van discussies en misverstanden. Kijken we alleen al naar Italiaanse variëteiten, dan zien we tal van druiven met dezelfde naam, terwijl het geheel andere rassen betreft. Pas in de jaren ’90 van de vorige eeuw werden familierelaties daadwerkelijk aangetoond via DNA-typering. Moleculaire markers leverden indicaties op t.a.v. de geografische oorsprong van oude druivenrassen, hun nakomelingen en verwanten, de geschiedenis ervan en migraties in de loop van de tijd. Vergeten druiven werden (her-)ontdekt, bleken soms de ontbrekende schakel in de geschiedenis van hun nakomelingen en verklaarde niet zelden hoe wilde Vitis vinifera subsp. Sylvestris-variëteiten zich ontwikkelden in gedomesticeerde rassen.

Methoden
Voorheen werd vooral gebruik gemaakt van zogenaamde Simple Sequence Repeats (SSR’s) voor rassenidentificatie en deze techniek vormde ook de basis voor het samenstellen van de Vitis International Variety Catalogue (VIVC). De laatste jaren hanteert men steeds vaker de Single Nucleotide Polymorphisms (SNP’s) dat sneller is, meer informatie oplevert en geautomatiseerde verwerking mogelijk maakt, gebruik makend van het computerprogramma Colony, geschreven door Jinliang Wang. Dergelijke fylogenetische studies (afstammingsgeschiedenis van een groep organismen) baseren zich op de analyse van chloroplast-DNA (DeoxyriboNucleic Acid), dat vrij voorkomt in het stroma (de grondvloeistof) van een chloroplast/bladgroenkorrels en altijd wordt geërfd van de moeder. Daardoor heeft chlorotype-identificatie in de kiemplasma van Vitis vinifera inzicht gegeven in de relaties met de sylvestris-ondersoorten, de oorsprong van oude cultivars en geografische verspreidingspatronen.

Druivenrassen in Italië
Italië behoort tot de rijkste landen waar het de genetische diversiteit in vinifera betreft, zowel in wilde als gecultiveerde vormen, het gevolg van unieke en zeer uiteenlopende ecologische, economische, culturele en geografische factoren. Op de ruim 700.000 ha aan wijngaarden staan maar liefst 1038 druivenrassen die als authentiek Italiaans worden aangemerkt en als zodanig zijn opgenomen in het VIVC. Ter vergelijking: Spanje telt er 348, Frankrijk 552.

Druivenrassen in Piemonte
In Piëmonte zijn 47 lokale druivenrassen toegestaan die allemaal zijn voortgekomen uit natuurlijke hybridisatie of selectie en als autochtoon worden beschouwd, waaronder de nebbiolo, barbera en dolcetto. Naast 20 andere rassen met een bekende buitenlandse oorsprong (chardonnay etc.), zijn er nog bijna 200 originele druivenrassen die slechts in zeer geringe hoeveelheden aanwezig zijn. De meeste daarvan zijn afkomstig van oude tot zeer oude wijngaarden en worden onderzocht o.a. door aanplant in speciale wijngaarden bij Grinzane Cavour, een initiatief van CNR (National Council of Research), IPSP (Institute for Sustainable Plant Protection) en Vignaioli Piemontesi in samenwerking met Agricultural School “Umberto I” en Piemonte Regional Administration, department Agriculture Development.

Onderzoek
Het onderzoek van Raimondi, Tumino, Ruffa, Boccacci, Gambino en Schneider richtte zich primair op traditionele druivenrassen die nu (of in het verleden) in het noordwesten van Italië worden geteeld. Er werden drie hoofddoelstellingen bepaald:

Het beoordelen van de juiste identificatie van traditionele variëteiten o.g.v. DNA-eigenschappen, ampelografische bronnen en historische rapporten
De genealogie en geografische oorsprong van deze druivenrassen onderzoeken, rekening houdend met mogelijke migratie uit andere gebieden.
Het onthullen van de lokale wijngeschiedenis en -cultuur.

Nucleaire en chloroplast-SSR-markers vormden samen met SNP’s de basis voor het onderzoek, aangevuld met additionele methoden voor niet-genotypeerde rassen. Samen zorgden ze voor een stamboom met vrijwel alle druivenrassen en hun wel of niet bestaande onderlinge relaties.

Allereerst werd van 186 unieke genotypen uit Noordwest-Italië de rassenidentiteit bepaald. Zestig genotypen kwamen overeen met variëteiten die waren geregistreerd in de Italiaanse National Grapevine Variety Catalog en de meeste variëteiten met lokale namen werden geïdentificeerd op basis van historisch en ampelografisch bewijs. Een aantal wijnstokken waarvan geen naam bekend was, werden toch geïdentificeerd door kenmerken te vergelijken met betrouwbare historische beschrijvingen en/of beeldmateriaal. Uiteindelijk bleven er 22 ‘onbenoemde’ variëteiten over, waarvan er 10 werden gespecificeerd als “verondersteld” en 12 niet anders dan “onbekend wit” of “onbekend zwart” konden worden genoemd.

Coccalona nera
Een opmerkelijke rol bleek de Coccalona nera te spelen, een in eerste instantie naamloze druif uit het zuidoosten van Piëmonte die uiteindelijke een sleutelpositie in het onderzoek innam. Oude beschrijvingen van de druif leidden ertoe de druif Coccalona te noemen, vooral gebaseerd op de overeenkomst van die oude druif met zijn buitengewone overvloed aan bladbeharing (kenmerkend voor gewassen die op diepe bodems worden geteeld) en diverse morfologische kenmerken die op een genetisch relatie met andere variëteiten duidde. Een SSR-vergelijking toonde aan dat de druif identiek is aan de Orsolina uit de provincie Reggio Emilia en de Rohrtraube blaurot, in de 19^e eeuw gedocumenteerd als een oude variëteit uit het zuidwesten van Duitsland.

Vals
De specificatie “vals” werd gebruikt voor onjuiste benamingen, zoals de Aleatico uit Paderna (provincie Alessandria) die ten onrechte Aleatico wordt genoemd, omdat er geen enkel verband bleek met de ‘echte’ Aleatico die we veelal in Toscane aantreffen. Ook de Bottagera kreeg het etiket ‘vals’, weliswaar een belangrijke druif in het onderzoek, maar zonder de kenmerken die in historische geschriften werden genoemd (grote druiven en van slechte kwaliteit).

Chlorotypen
Maar liefst 235 nationale en internationale monsters werden verdeeld in chlorotypen. Een chlorotype is een haplotype (een groep van allelen, bepaalde varianten van een gen, die samen worden overgedragen) van een chloroplast (alias, bladgroenkorrels, organellen die gevonden worden in planten en waar fotosynthese plaatsvindt). Deze chlorotypen worden gewoonlijk bevonden in Vitis vinifera (volgens Arroyo-García). Van de 162 Piemontese bleken er 21 type A, 0 type B, 3 type C en 138 type D, bepaald door SSR’s en/of SNP’s. Dit bracht ook 176 ouder-nakomelingen relaties (PO) aan het licht en verwantschappen tussen 169 variëteiten. Van de PO-gerelateerde cultivars waren er 112 afkomstige uit Piemonte (daar gekweekt of gevonden), terwijl er 57 weliswaar typerend bleken voor andere geografische gebieden, maar toch ook met Piëmonte verbonden waren. Het werd duidelijk dat er zich in de loop van de tijd vele variëteiten in Piëmonte ontwikkeld hebben die op een unieke wijze met elkaar verbonden zijn en wijnen met een heel specifiek eigen karakter geven. Type D is overigens niet alleen aanwezig in de Sangiovese en de Vermentino, maar ook in de Cabernet franc en de Cabernet Sauvignon. Type A, typisch voor de wilde vinifera uit West- en Midden-Europa treffen we aan in o.a. de Pinot, de Riesling en de Syrah. Druivenrassen met type C zien we nauwelijks in Italië; een uitzondering is de Gouais blanc en zijn lokale nakomelingen.

Verwant
Hoewel er geen ouder-nakomeling relatie gemeten werd bij bijvoorbeeld de Arneis, Grignolino en Erbaluce, bleken deze wel in hogere mate verwant. Quagliano, Pelaverga piccolo, Verdea en Favorita (alias Vermentino uit Ligurië en Sardinië) bleken daarentegen niet-verwante variëteiten, terwijl de ook de PO-relatie tussen de Albana en de Garganega niet definitief kon worden vastgesteld. Dit laatste had ook te maken met het feit dat niet alle 32 loci (vaste plaatsen van een gen op een chromosoom) van de betreffende druiven gelijk waren en conclusies daarom niet 100% gegarandeerd konden worden. De afwijkingen in de loci zijn waarschijnlijk het gevolg van de accumulatie van somatische (lichamelijke) mutaties na talloze voortplantingscycli van deze zeer oude zaailingen; de geschiedenis van zowel de Albana als de Garganega gaan namelijk tot zeker de 13^e eeuw terug. Ook de veronderstelde PO-relatie tussen de Neyret en de Petit rouge werd niet door alle analyses bevestigd. Opmerkelijk genoeg waren er wel weer aanwijzingen die de Nebbiolo en Nebbiolo rosé niet de relatie ouder-nakomeling geven die vaak wordt aangenomen, maar wel een volledige verwantschap als broer en zus.

Bevestiging
Sommige resultaten bevestigden bekende verwantschappen zoals die van de Cabernet Sauvignon, Chardonnay en Muscat rouge de Madère. Deze werden vooral gebruikt als referentie voor LOD-scores (logarithm of the odds, d.w.z. statistische inschatting dat genen erfelijk zijn) en de evaluatie van de IBD-coëfficiënt (identical by descent; identieke allelen met een gemeenschappelijke origine).
Ook relatie van traditionele Piëmontese variëteiten zoals de Malvasia di Casorzo en Ruchè met hun biologische ouder, de Malvasia aromatica di Parma, werd bevestigd, net als de verwantschap van de Moscato bianco als tweede ouder van de Moscato nero di Acqui. Onderzoek van het trio Freisa, Nebbiolo en Avanà leerde dat de Nebbiolo een ‘echte’ ouder is en Avanà (in Frankrijk Hibou noir genoemd) waarschijnlijk de andere ouder. Van 28 van de 44 onderzochte trio’s werden al dan niet bekende relaties aangetoond, zoals het feit dat de Dolcetto is ontstaan uit twee oude druivenrassen die niet langer worden verbouwd en waarvan de gegevens nog uitsluitend in het regionale archief te vinden zijn. Ook de Lambrusca di Alessandria blijkt het nageslacht van druivenrassen die inmiddels zijn verdwenen, terwijl vastgesteld werd dat de Vespolina (uit het noorden van Piëmonte) een afstammeling is van de Nebbiolo. De Barbera bianca bleek geen somatische variant van de normale blauwe Barbera, maar een aparte zaailing die geen enkele genetische overeenkomst heeft met de ‘echte’ Barbera. Vast staat nu ook dat Piëmonte de bakermat is van de Teinturier ad acino rotondo (alias Tintoria Lloyd) met als ouders de Franse Teinturier du Cher en de Neretto duro (alias Balau), allen al eeuwen aanwezig in Piëmonte. In 14 van de 44 trio’s vertoonde één van de twee ouders een ander chlorotype dan de ander, zodat kon worden vastgesteld wie de vader en wie de moeder is, zoals bij de Malvasia aromatica di Parma en de Doux d’Henry.

Broers en zussen
Bij meer dan 20 druivenrassen bleek sprake van een broer-zus relatie, terwijl maar liefst 930 indirecte relaties werden vastgesteld, zoals die van halfbroers, grootouder-kleinkind, vader etc. Niet overal kon met volle zekerheid worden bepaald of er sprake was van een volledig- of halfbroer, maar kon deze wel als ‘waarschijnlijk’ worden aangemerkt. Als referentie werd de relatie van de Chardonnay en de Gamay gebruikt, volle broers van elkaar. Niet helemaal zeker bleek de relatie tussen de Syrah en de Viognier, maar van de Biestro en de Dolcetto (beide nakomelingen van Dolcetto bianco en Moissan) staat de boer-zus relatie wel vast. De relatie van de Fumin-Neyret met de Fumin-Petit rouge lijkt eerder een halfbroersrelatie voor beide paren dan de volledige broer-zus-relaties die eerder werd aangenomen.

Stamvaders
Uit het totale netwerk blijkt dat slechts een handvol druivenrassen een centrale rol speelt en stamvader is voor vele druivenrassen. Aan de ene kant zijn dat de (aromatische) druivenrassen Moscato bianco en Malvasia aromatica di Parma, voorouderen van de Moissan, Coccalona nera en Bottagera (waarvan de naam overigens als ‘vals’ is aangemerkt), aan de andere kant de Lambrusca di Alessandria en de Nebbiolo. Opvallend is het feit dat alleen de Moscato bianco en de Nebbiolo nog een rol van betekenis spelen in de huidige Piemontese wijnwereld.

Hypothetisch
Hoewel concrete bewijzen niet altijd aanwezig bleken, zijn op grond van de reconstructie van genotypen hypothetische schakels toegevoegd aan het ouderschapsnetwerk. O.g.v. deze interpretatie lijkt ‘genotype #2’ bij maar liefst 6 trio’s betrokken te zijn, waardoor bijvoorbeeld de Rastajola aan 5 verschillende partners is gelinkt; de Neretto di Salto, Uvalino, Bordò, Malvasia aromatica di Parma en een onbekende blauwe druif uit de regio Spineto. Genotype #2 zou via een ouder-nakomeling relatie ook gerelateerd kunnen zijn aan de Arneis, Vurpin (vals), Grignolino, Zanello, Bottagera en Nebbiolo. Zij zouden nakomelingen van genotype # 2 zijn, bevindingen die door SNP-gegevens werden bevestigd. De precieze relatie tussen de Arneis en de Bottagera is nog onzeker, hoewel eerder al een aannemelijke volle broer/zus relatie werd gesuggereerd. Wel werd aangetoond dat de Nebbiolo, Nebbiolo rosé, Pignola en Rossola nera dezelfde ouders hebben; het zijn dus volle broers-zussen. Het gereconstrueerde genotype #3 blijkt aanwezig in variëteiten met een relatie met o.a. de Moscato bianco, i.c. de Millegusti, Brachetto (van Nizza Monferrato) en de (valse) Aleatico; de analyses duiden op een broer-zus relatie. Genotype #3 is ook betrokken bij de oorsprong van de Cardin en de Slarina, deze laatste een historische druif die langzaam maar zeker weer wordt gebruikt voor fijne kwaliteitswijnen.

Oorzaak en gevolg
De oorzaak voor de enorme diversiteit aan druivenrassen is moeilijk te benoemen. Soms was er sprake van een groot verspreidingsgebied en contact met vele andere rassen, waarbij de verspreiding gestimuleerd werd door gunstige eigenschappen zoals een grote groeikracht. Europese genetische grondleggers zoals de Marufo, Hebén en Corna alba hebben vrouwelijke bloemen, zoals ook geldt voor de Malvasia aromatica di Parma. Deze vrouwelijke variëteiten zijn vaak ouder en hebben vaak sterkere nakomelingen dan die voortgekomen uit inteelt (veel rassen zijn hermafrodiet). Welke rol kwekers (o.a. monniken) in de loop van de eeuwen hebben gespeeld is niet altijd duidelijk naar aangenomen wordt dat zij al druivenrassen kruisten en een goed oog hadden voor sterke rassen.

Enkele hoofdrolspelers:

Bottagera (vals)
Een onbekende druif die uit Piëmonte verdween, maar onder de naam Bottagera werd teruggevonden in Valtellina. De naam Bottagera is waarschijnlijk vals, want er zijn geen overeenkomsten met de druif met dezelfde naam. De geschiedenis van dit genotype is onbekend, maar aangenomen wordt dat hij in het verleden wijdverspreid was in Noord-Italië, omdat hij voor vele cultivars heeft gezorgd die verspreid waren over een zeer groot gebied van Lombardije tot in het westen van Piëmonte.

Coccalona nera
Een andere druif die amper meer voorkomt, maar voor vele nakomelingen heeft gezorgd. Tot zijn afstammelingen behoren o.a. de Barbera en de Riesling italico (alias Welschriesling, Graševina of Olasz Rizling). Waarschijnlijk is de Coccalona zelf een kruising van Bottagera (vals) met een onbekende druif die als genotype #1 te boek staat en gereconstrueerd werd met behulp van het computerprogramma Colony. Uit deze onbekende druif kwamen ook andere druivenrassen voort, zoals de Albanina nera, Canaiolo nero en Vermentino nero. De Coccalona was ook bekend in het huidige Baden-Württenberg in Duitsland onder historische synoniemen als Wuellewälsch en Zottelwelscher, waarvan ‘wälsch/welsch’ mogelijk verwijst naar een van zijn kinderen, de Welschriesling alias Riesling Italico. Van de Riesling Italico is overigens de tweede ouder onbekend. Het is onduidelijk of de druif ook in Zwitserland werd verbouwd, zoals het Duitse synoniem Schweizertraube suggereert. Er wordt wel vermoed dat de Coccalona veelvuldig voorkwam, maar verdween door de inferieure kwaliteit van de druiven. In geschriften is te lezen hoe (in zowel Italië als Duitsland) werd geadviseerd deze rampzalige druif te rooien.

Dolcetto
Met 6000 ha, de derde meest aangeplante druif in Piemonte en een nakomeling van de Moissan uit het westen van Piëmonte (en Ligurië) en de Dolcetto bianco uit het zuiden. De druif werd voor het eerst genoemd in 1593 in Dogliani (provincie Cuneo).

Lambrusca di Alessandria
De naam doet vermoeden dat de druif uit de provincie Alessandria afkomstig is en onderzoek heeft ook aangetoond dat zijn ouders, de Neretto di Marengo en Crovìn respectievelijk uit het zuidoosten van Piëmonte en de aangrenzende regio Ligurië komen. Zijn naam verwijst ook naar Labruscae, de Latijnse aanduiding voor wilde wijnstokken, maar van een directe relatie met de Lambrusco uit (o.a.) Emilia is geen sprake. Piëmonte lijkt zijn geografische oorsprong, zoals ook al eens eerder werd gesuggereerd door Giorgio Gambino.

Malvasia aromatica di Parma
Deze druif werd al in de 16^e eeuw genoemd en blijkt nauw verwant aan de Malvasia bianca en de morfologie van de bloemen werd al in 1920 beschreven door F.A. Sannino. Hij leek verdwenen maar bleek rond 1950 toch nog te bestaan rond Parma onder de naam Malvasia odorosissima. Recentelijk is de druif weer aangeplant. Op zich geen bijzondere druif qua hoeveelheid aanplant etc. maar niettemin zeer belangrijk als ouder van vele druivenrassen.

Moissan
Waarschijnlijk geïdentificeerd als de Mauzanetto (“kleine Moissan”) en beschreven door G.B. Croce in 1606. Relatief gemakkelijk te herkennen aan zijn rode stelen, een erfelijke eigenschap die dan ook wordt doorgegeven aan nakomelingen.

Moscato bianco
Ook bekend als de Muscat à petits grains blancs en op grote schaal aangeplant in het Middellandse-Zeegebied en Midden-Europa. De oorsprong staat niet vast, maar de druif is in ieder geval al sinds de 14^e eeuw bekend in Piemonte.

Nebbiolo
Deze edele druif werd al in 1266 genoemd en is al eeuwen van groot belang in Piëmonte en aangrenzende wijngebieden in Ligurië, de Valle d’Aosta en Lombardije. Hij behoort tot een groep met 7 variëteiten, waarvan hij de stamvader is, met o.a. de Vespolina, Freisa en de Bubbierasco. Wie de ouders van de Nebbiolo zelf zijn, is nog altijd onduidelijk; waarschijnlijk zijn deze druiven in de loop van de eeuwen verloren gegaan. Nebbiolo rosé, Pignola en Rossola nera zijn volle broers-zussen van de Nebbiolo, waarbij we de Pignola en Rossola nera voornamelijk in Valtellina aantreffen, maar ook in het noordoosten van Piëmonte als Pignolo spano. De Nebbiolo rosè is vrijwel overal aanwezig in het noorden van Italië, met een duidelijke aanwezigheid in Valtellina onder de naam Chiavennaschino (Nebbiolo heet daar Chiavennasca). Refosco nostrano, Marzemino, Refosco dal peduncolo rosso, Spergola, Rossoletta, Orsanella en waarschijnlijk de Ortrugo zijn halfbroers-zussen van de Nebbiolo en ook van de Teroldego wordt verondersteld dat deze een halfbroer van de Nebbiolo is, met een andere link naar de Pinot noir.

Spergola
Niet alleen nauw verwant aan de Nebbiolo, maar blijkt ook identiek aan de Vernaccia di Oristano, de historische Sardijnse druif. Hij is gerelateerd (ouder-afstammeling) aan de Citronino en de Rapallino, twee druivenrassen uit respectievelijk Piëmonte en Ligurië. Deze gegevens maken het aannemelijker dat de bakermat van de Spergola het Italiaanse vasteland is en niet Sardinië.

Andere
Van andere druivenrassen werd vastgesteld dat ze juist niet verwant zijn aan de belangrijkste druivenrassen uit het onderzoek, zoals de Verdea, Pelaverga piccolo, Quagliano en Favorita (alias Vermentino). Het ligt voor de hand dat deze druiven een externe oorsprong hebben, ondanks het feit dat de Favorita/Vermentino al in 1658 in Piëmonte werd gedocumenteerd onder de naam Fermentino. De Quagliano bleek identiek aan de Bouteillan uit de Provence in Frankrijk, maar heeft (toch?) nakomelingen in het zuidoosten van Italië, waar hij werd gevonden onder de lokale naam Arciprete. Een Griekse herkomst wordt als een fascinerende, maar onbewezen mening beschouwd.
Wat dat betreft hebben recente paleo-genomische analyses van druivenpitten uit Franse archeologische vindplaatsen juist aangetoond dat er veel directe genetische verbanden zijn tussen cultivars uit de Romeinse tijd en huidige variëteiten. Dit betekent dat de (al dan niet vermeende) ouders van de eeuwenoude variëteiten uit dit onderzoek veel ouder kunnen zijn dan eerder werd aangenomen of vermoed.

Syrah & Viognier
Wat betreft de relatie tussen de Syrah en de Viognier (in 2011 aangegeven door S. Myles, maar in 2012 al tegengesproken door Robinson, Harding & Vouillamoz) leek een broer-zus relatie ‘een in aanmerking komende overweging’, maar wijst dit onderzoek op een hogere relatie-graad. Er bestaat een PO-link tussen de Viognier en de Dureza, één van Syrah’s ouders.

Het is maar dat u het weet…

Voor het volledige rapport van Scientific Report, klik: hier