Valtellina: finezza in purezza
- Door Fred
- oktober 19, 2020
- 11:37
Enige tijd geleden organiseerden importeur Wine & Spirits in samenwerking met wijnhandel Moritz Peeters een proeverij annex Zoom-meeting met Danilo Drocco, wijnmaker van Nino Negri, producent van topkwaliteit wijnen in Valtellina, één van de meest intrigerende wijnstreken in Italië.
Drie dagen later volgde een webinar, de 2020 editie van ‘Authentic Italian Table’, een initiatief dat is mogelijk gemaakt door het Italiaanse ‘Ministerie van Buitenlandse zaken & internationale samenwerking’ en wordt uitgevoerd met medewerking van Assocamerestero, FoodDistrict Valtellina, de Kamer van Koophandel van Sondrio en de Italiaanse Kamer van Koophandel in Nederland.
Toeval bestaat natuurlijk niet en het doel van beide (deels) digitale bijeenkomsten bleek eigenlijk dezelfde: meer aandacht voor de vele unieke producten uit Valtellina. Niet alleen fenomenale wijnen, maar ook vleeswaren en kazen, waaronder Bresaola della Valtellina PDO, Bitto PDO en Valtellina Casera PDO.
Toerisme, gastronomie en… wijn.
Tijdens de webinar stonden Paolo M. Pavan (president van de Italian Chamber of Commerce for The Netherlands), Marco Bonat (directeur Chamber of Commerce of Sondrio) en Marco Chiapparini (project manager Valtellina Food District) kort stil bij de diverse unieke eigenschappen en mogelijkheden van- en in de Valtellina regio. Toerisme is erg belangrijk, inspelend op de behoeften van liefhebbers van fietsen, wandelen, kajakken of raften en skiën (deel van de Olympische winterspelen van 2026 vindt plaats in de regio). Met maar liefst vier restaurants met een Michelin ster is er ook culinair gezien genoeg te beleven en uiteraard worden overal allerlei originele, regionale producten gebruikt, zoals bresaola, honing, appels, verschillende kazen (o.a. Bitto en Casera) en uiteraard de pizzoccheri, het eigen type pasta met een deel boekweit. Deelnemers aan de websart mochten ook twee wijnen proeven, de 2016 Casa la Gatta van Triacca en de Al Carmine Inferno Riserva van Caven. De eerste een keurig glas wijn met alle kenmerken die bij een Valtellina Superiore passen: rijp rood fruit, mooie fijne tonen en niet teveel hout. De Inferno wat krachtiger, maar nog altijd met de elegantie die de wijnen uit deze streek doorgaans kenmerken (krachtige, hout gedomineerde krachtpatsers zijn hier in de minderheid). Zeer aangename, goed typische wijnen.
Chiavennasca
Op het gebied van wijn biedt Valtellina vooral wijnen gebaseerd op de nebbiolo, hier chiavennasca genoemd. Tijdens mijn driedelige workshop over de nebbiolo kwamen de bijzondere eigenschappen van deze bijzondere druif uitgebreid aan de orde en proefden we niet alleen wijnen uit de bekende regio’s zoals Barolo en Barbaresco, maar gelukkig ook een ruimte selectie uit Valtellina. Hier presenteert de druif namelijk weinig geëvenaarde finesse (misschien alleen te vergelijken met nebbiolo’s uit Alto Piemonte), zoals tijdens zowel de webinar als de Zoom-meeting met Drocco werd bevestigd. In Piëmonte wordt meestal gerefereerd aan twee klonen van de nebbiolo, de lampia en michet, terwijl de variant rosé een bijzondere positie inneemt omdat hij niet zozeer als kloon van de nebbiolo wordt aangemerkt, maar als direct familielid. In Valtellina zijn inmiddels circa 30 biotypen van de chiavennasca onderscheiden. Allerlei onderzoeken hebben ze in kaart gebracht en er zijn talloze experimenten gaande die nog veel meer inzicht moeten geven in de aanwezigheid en het gebruik ervan. Feit is dat de nebbiolo in Valtellina er anders uitziet, zich anders gedraagt en een geheel eigen stijl wijnen geeft; er is dus geen sprake van een alternatieve barolo of barbaresco; een Valtellina heeft een eigen, unieke identiteit.
Voor wie geïnteresseerd is in de nebbiolo, zijn herkomst en allerlei familieleden, zal ik later deze week de nodige informatie over de druif geven in een ander artikel.
Danilo Drocco
In 2018 ging Casimiro Maule, de legendarische wijnmaker van Nino Negri, met pensioen en trad Danilo Drocco in zijn voetsporen. Een serieuze uitdaging, maar toevertrouwd aan deze professional die al over een zeer ruime ervaring met nebbiolo beschikte. Zo werkte hij in Piemonte bijvoorbeeld eerder voor Prunotto en lange tijd voor Fontanafredda. Meer dan genoeg kennis en ervaring dus, nu aangevuld met de specifieke eigenschappen van de nebbiolo in- en terroir van Valtellina. Al snel begreep Drocco dat de nebbiolo zich in Valtellina heel anders gedraagt dan in de Langhe. Zo heeft de bodem op de (soms zeer) steile hellingen in Valtellina nauwelijks een toplaag, waardoor de wortels vrijwel direct de rotsachtige ondergrond in moeten om daar de nodige voedingsstoffen en water te vinden. De klei die de bodem in de Langhe kenmerkt en daar een brede, stevige tanninestructuur geeft, komt in Valtellina niet voor. Dat zorgt dat tannine hier een minder prominent, bijna subtiel, maar niet minder belangrijk onderdeel van de wijn is, ook omdat de meeste tannine hier juist uit de wat dikkere schil komt. De smaak is minder breed en ook qua kleur geeft Valtellina minder diep gekleurde wijnen, dit laatste het gevolg van het felle zonlicht op de vaak puur zuidelijke georiënteerde hellingen in de vallei. De fijne tanninestructuur, het elegante fruitpalet en de transparante kleur zorgen ervoor dat finesse het kernwoord in de wijnen uit Valtellina is, vaak benadrukt door een opvoeding in grote houten vaten die een veel minder dominante invloed op de wijn hebben dan barriques.
2020
Ten tijde van de Zoom-meeting had Drocco de witte druiven al binnen en wachtte hij op het juist moment om de nebbiolo te plukken. Vrijdagmiddag 16 oktober had ik hem nog even aan de lijn en vroeg hem naar de stand van zaken. Hij gaf aan dat 2020 geen gemakkelijk jaar is voor de nebbiolo in Valtellina. De temperatuur bleef de laatste weken erg hoog en elke week viel er wel regen. De bodem kan gelukkig veel water verwerken, de wortelstelsels van de planten gaan diep en staan dus niet in het water. Ook de dikkere schil van de nebbiolo in Valtellina zorgt dat er niet snel grote problemen ontstaan bij regenval. Omdat er altijd wel sprake is van wind in de vallei, kan men kort na de buien al weer snel plukken, maar moet er wel strenger geselecteerd worden dan in andere jaren. Drocco verwacht dat de opbrengst uiteindelijk (nog niet alle druiven zijn geplukt) 15-20% minder zal zijn dan normaal.
De wijnen:
Tijdens de Zoom-meeting konden verschillende wijnen van Nino Negri worden geproefd, toegestuurd in kleine flesjes; erg handig en gelukkig in prima conditie. Ik tekende de volgende ervaringen op.
Ca’ Brione, Alpi Retiche IGT, 2019
Een witte wijn gebaseerd op chardonnay, aangevuld met sauvignon, incrozio Manzoni en wat chiavennasca. Een wijn met een mooie vulling, decente houtinbreng en de juiste balans en spanning (de nodige zilte tonen) om het een aangename en verteerbare wijn te maken in een universele stijl.
Quadrio, Valtellina Superiore DOCG, 2016
90% Nebbiolo, 10% merlot jaar; lagering van twee jaar, waarvan 1 in grote eikenhouten vaten.
Een toegankelijke, smakelijke wijn met een elegant karakter. Drinkt erg fijn door, mooie tonen van rijp, rood fruit en florale accenten. Gemiddelde structuur en lengte, een wijn waar iedereen veel plezier aan kan beleven.
Grumello, Valtellina Superiore DOCG, 2018
Meer structuur en karakter dan de vorige wijn, subtiele tanninestructuur, heerlijk rijp en mooi verteerbaar door perfecte balans en veel frisse tonen; ook hier een verfijnde structuur en ook daardoor een universele begeleider van allerlei gerechten, variërend van vis tot gevogelte en wild.
Sassorosso, Grumello Valtellina Superiore DOCG, 2017
Een selectie uit de Grumello Cru en inderdaad meer structuur, diepgang en lengte, maar nog altijd met de elegantie die de wijnen uit Valtellina kenmerkt. De combinatie van kracht en finesse is voorbeeldig en zelden geëvenaard in Italië. Meestal doet dat fraaie evenwicht denken aan de mooiste wijnen uit de Bourgogne en Danilo Drocco haalde aan hoe een Valtellina Superiore zich niet alleen moeiteloos staande hield tijdens een proeverij met vooraanstaande Bourgognes, maar ook niet direct werd herkend als een ‘piraat’.; enerzijds een enorm compliment, anderzijds wel jammer natuurlijk dat zijn eigen identiteit niet duidelijk naar voren kwam.
Mazèr, Valtellina Superiore DOCG, 2016
Een krachtiger stijl wijn met iets meer donkere tonen en ook kruidiger, voor een deel het gevolg van een korte indroging van de trossen voor de vinificatie. Sappige wijn met veel smaak en uitstekende balans tussen rijp fruit, mooie zuren, rijpe tannine en decent houtgebruik. Heel compleet.
Le Tense, Sassella Valtellina Superiore, 2017
Een specifieke perceel van de Sassella Cru en beschouwd als een van de beste wijngaarden in de regio. Een complexe wijn die alles heeft wat we in een wijn zoeken: rijp fruit in combinatie met frisse tonen, een even overtuigende als delicate en afgeronde tanninestructuur, florale tonen, aroma’s van rood fruit en een dienende houtinbreng; prachtig fruit, saprijk en gul met veel energie; een geweldige wijn die ook aan tafel op het hoogste culinaire niveau zal excelleren.
Vigneto Fracia, Valgella Valtellina Superiore, 2016
De meest ingetogen, gesloten wijn van de serie, geeft zich nog niet maar laat wel zien (smaken) dat het een wijn is die veel te bieden heeft. Een iets andere stijl, wat robuuster; nu nog erg jong, gun de wijn tijd en/of lucht om het aanwezige potentieel volledig tot uitdrukking te laten komen.
Sfursat Carlo Negri, Sforzato di Valtellina DOCG, 2016
Sforzato (of Sfurzat), de specialiteit van de regio. Gemaakt van ingedroogde druiven, ooit een techniek die werd gebruikt om harde, minder rijpe chiavennasca geschikt te maken om er toch evenwichtige, goed gestructureerde wijnen van te maken. Tegenwoordig rijpt de chiavennasca een stuk beter door een zowel beter wijngaard management als de klimaatverandering. Het indrogen is niet langer een methode om (toch) correcte wijnen te maken, maar geeft het een surplus aan elementen die alleen grootse wijnen kenmerken.
Voor deze wijn drogen de trossen tot medio januari na de oogst en verliezen de druiven ruim 30% van hun vocht. Na een langere gisting en weking (tot 20 dagen) rijpt de wijn 1 jaar in grote houten vaten en nog minimaal een jaar in fles voor hij op de markt wordt gebracht. Het concentraat van de druiven geeft een rijke wijn met de nodige alcohol (16%), maar met behoud van fraîcheur en spanning. De balans is voorbeeldig en ook al is de wijn breed en krachtig, hij beschikt over minstens zoveel finesse en een groot gastronomisch vermogen.
Sfursat 5 Stelle , Sforzato di Valtellina DOCG, 2015
Exceptionele wijn die sinds z’n introductie in 1956 (!) tot de allermooiste wijnen uit Italië behoort. Een indrukwekkende wijn waarin kracht en elegantie op briljante wijze zijn verweven. Complex en evenwichtig, een ultieme wijn in alle opzichten. Een selectie van trossen uit de droogruimten; maximaal 35% komt in aanmerking om te worden gebruikt voor de 5 Stelle. De intensiteit van de most maakt het mogelijk om deze wijn te lageren in nieuwe barriques (Allier en Nevers) en voegt een extra dimensie aan de wijn toe. De geur laat zich lastig omschrijven in enkele woorden, want nieuwe aroma’s blijven zich openbaren. Ook in de mond waaiert de wijn breed uit en verleidt hij een ieder met een keur aan indrukken variërend van fruit tot specerijen en van bloemen tot kruiden, ondersteund door fijne zuren, beetgare tannine, impressies van drop, mokka, tabak en koffie en nog veel meer. Groots!
Importeur Nino Negri: Wine&Spirits Den Haag
Wijnen o.a. verkrijgbaar bij: Wijnhandel Peeters Rotterdam