Ligurië
- Door Fred
- november 9, 2020
- 14:40
Het is de twee na kleinste regio in Italië, maar wat heeft de streek toch veel te bieden. Het verbindt Frankrijk met het Italiaanse achterland, beschikt over een magnifieke kustlijn, fotogenieke dorpjes, de meest verfijnde olijfolie, een rijke haven, waardevolle industrie, fraaie natuur en unieke wijnen.
Vermentino!
Het eerste wat me te binnen schiet als ik aan Ligurische wijnen denk, is het misverstand over de vermentino druif. Vaak wordt deze afgeschilderd als ‘mwah’ en hoe kortzichtig zijn de mensen die deze mening zijn toegedaan! Wat deze druif hier presteert is geweldig; prachtige wijnen met de complexiteit, energie en lengte waar een ieder enthousiast over kan en moet worden. Maar er is meer te beleven op het gebied van wijn in Ligurië; fantastisch rood bijvoorbeeld, vaak van lekker eigenwijze, authentieke druivenrassen, zoals de Rossese. Tijdens de workshop Ligurië bespraken we alle bijzonderheden en proefde we een zeer boeiende reeks wijnen. Daags na de workshop kwamen er nog wat aanvullende wijnen binnen die uiteraard ook met zeer veel interesse en aandacht werden geproefd.
Wijnbouw
Ligurië, genoemd naar de Liguriërs, heersers van het noordwesten van Italië in de eeuwen voor het Romeinse Rijk, legden al de basis voor verschillende nederzettingen op de route van Italië naar Frankrijk. Na hen koesterden ook de Romeinen, Lombarden en Franse overheersers (o.a. het huis van Savoy) de natuurschatten en de strategische ligging met toegang tot het Europese vasteland, de Middellandse Zee en daarmee de hele wereld. Wijn is al duizenden jaren onlosmakelijk verbonden met Ligurië, ook al is het wijngaardareaal altijd bescheiden gebleven qua omvang, vooral vanwege een gebrek aan vlakkere delen. Ondanks die beperkte omvang (momenteel ca. 1500 ha), is de variatie aan druiven (en daarmee wijnen) vrij groot. De regio telt zeker 100 verschillende druivenrassen, waarvan een deel vrijwel nergens anders voorkomt. Van de ongeveer 4000 wijnboeren, maken er 1800 zelf wijn, meestal voor eigen gebruik; het overgrote deel van de druiven gaat naar cooperaties of grotere commerciële bedrijven. Witte wijnen nemen zo’n twee derde van de totale productie voor hun rekening. De kleine hoeveelheden wijn, maakt dat ze wereldwijd weinig aandacht krijgen, terwijl de regio vele fijne wijnen voortbrengt die uitstekend aansluiten op de vraag naar meer verteerbare wijnen die uitstekend in te passen zijn in de hedendaagse gastronomie.
Terroir
In de workshop uiteraard ook de nodige aandacht voor de terroir van Ligurië. Qua bodem kunnen we relatief kort zijn; die wordt gedomineerd door de bergen, zowel Alpen als de Apennijnen, beiden ontstaan door de botsing van de Afrikaanse met Eurazische plaat, zo’n 20 tot 15 miljoen jaar geleden.
De rotsachtige bodem si er rijk aan kalksteen, ijzeroxide, aluminium, graniet en leisteen, vaak met een dunne toplaag die arm aan organisch materiaal is. Lagere wijngaarden hebben vaak alluviale afzettingen met klei, zand en grind en zijn doorgaans meer vruchtbaar. Het klimaat is mild mryt uiteraard veel Mediterrane invloeden. In het bergachtige binnenland lopen de temperaturen meer uiteen en komt ook vorst voor. Regen is geen onbekend fenomeen, vaak vormen er zich voor de bergen wolken die voor de nodige neerslag zorgen.
Druiven
Ligurië telt zeker 100 druivenrassen, zowel nationale en internationale als regionale die we vrijwel nergens anders aantreffen, zoals de Bianchetta Genovese, Bosco, Cimixà (Scimiscià), Granaccia, Neyret, Ormeasco en de Tabacca (Massarda). De Vermentino is, met een aandeel van 23% van de totale aanplant, de belangrijkste druif in Ligurië. De druif gedijt er uitstekend en geeft wijnen die veel meer te bieden hebben dan men over het algemeen verwacht, zoals de wijnen van o.a. Lunae-Bosoni aantoonden. De Pigato is een specifiek biotype van de Vermentino (net als de Favorita in Piëmonte) en de Pigato van Bruna bevestigt dat het potentieel van de druif (druiven) niet worden onderschat. Op het gebied van rood zijn het vooral de Rossese en Albarola die opvallen in Ligurië. De eerste is in staat om verfijnde wijnen op te leveren; elegantie, fraîcheur en verteerbaarheid staan centraal in de wijnen, zonder dat ze daarbij inboeten aan structuur, de tweede heeft een rustieker karakter. Tot de andere druivenrassen in Ligurië behoren o.a. de Chardonnay, Müller Thurgau, Pinot bianco, Traminer aromatico, Gamay, Pinot nero, Merlot, Syrah en de Nebbiolo.
DOP’s
Ligurië heeft geen wijnen met DOCG-status en lange tijd was de Rossese di Dolceacqua de enige DOC. Inmiddels zijn er acht bekend; Cinque Terre, Cinque Terre Sciacchetrà, Colli di Luni, Colline di Levanto, Portofino/Golfo del Tigullio-Portofino, Pornassio/Ormeasco di Pornassio, Riviera Ligure di Ponente, Dolceacqua/Rossese di Dolceacqua en Val Polcèvera DOC.
De wijnen:
Het viel in eerste instantie niet mee om een mooie selectie wijnen te verzamelen, want het aanbod in Nederland is uiterst beperkt en de regio niet echt ingesteld op internationale promotie etc. Ook het feit dat de meeste producenten maar een zeer kleine productie hebben, speelde een rol. Desalniettemin konden we dankzij de hulp van importeurs als Anfors-Imperial, Villa Fattoria en Licata (B) een interessante reeks wijnen proeven, aangevuld met een boeiende wijn die een trouwe deelnemer aan de workshops inbracht. Indruk maakten niet alleen de wijnen van Maixei, Anfossa, Maccario Dringenberg en Terre Bianchi, maar eigenlijk die van alle producenten. De gemiddelde kwaliteit in de regio ligt hoog!
Natuur
Enige tijd na de workshop ontving ik door bemiddeling van David de Ranieri nog eens 4 wijnen, allen van producent Daniele Parma. Parma maakt ‘natuurlijke’ wijnen, d.w.z. zonder kunstmatige gistculturen of andere additieven, sulfiet wordt evenmin toegevoegd en hij filtert zijn wijnen niet. Ik proefde drie van zijn witte wijnen en een rode, waarvan vooral de witte me bijzonder goed bevielen. Alle wijnen zijn niet gefilterd en bezitten veel depot, iets wat nog altijd voor wat onrust zorgt bij mensen die dat niet gewend zijn, maar geen effect heeft (als het goed is) op de kwaliteit van de wijn. Bij witbier vinden we dat heel normaal, bij wijn is de massa nog niet zo ver. De wijnen bleken loepzuiver (wat helaas niet van alle natuurwijnen gezegd kan worden) en zeer verteerbaar; beslist aanbevelingswaardig en….. nog niet in Nederland vertegenwoordigd.
We proefden:
- Daniele Parma, OUA, Colline del Genovesato Bianco IGT, 2018
- Daniele Parma, OUA2, Colline del Genovesato Bianco IGT, 2018
- Daniele Parma, BERETTE, Colline del Genovesato Bianco IGT, 2018
- Daniele Parma, Portofino Rosso DOC, 2018
- Lunae-Bosoni, Vermentino Etichetta Grigia, Colle di Luni DOC, 2019
- Lunae-Bosoni, Vermentino Etichetta Nera, Colle di Luni DOC, 2019
Importeur: Villa Fattoria - Bruna, Pigato le Russeghine, Riviera Ligure di Ponente DOP, 2017
- Bruna, Bansigu, Colline Savonesi DOP, 2018
- Bruna, Pulin, Colline Savonesi DOP, 2017
Importeur: Licata (B) - Perrino Antonio, Testalonga, Dolceacqua DOC, 2019
- Perrino Antonio, Testalonga, Dolceacqua DOC, 2017
- Maixei, Dolceacqua DOC, 2019
- Maixei, Dolceacqua Superiore DOC, 2018
- Tenuta Anfosso, Poggio Pini, Rossese di Dolceacqua Pini Superiore DOC, 2017
- Tenuta Anfosso, Luvaira, Rossese di Dolceacqua Pini Superiore DOC, 2017
Importeur: Wijnhandel Koninginneweg - Maccario Dringenberg, Luvaira, Rossese di Dolceacqua Luvaira Superiore DOC, 2015
- Maccario Dringenberg, Curli, Dolceacqua DOC, 2017
Importeur: Anfors-Imperial - Terre Bianche, Bricco Arcagna, Dolceacqua DOC, 2017
- Terre Bianche, Dolceacqua DOC, 2019
- Ka Manciné, Beragna, Dolceacqua DOC, 2019
- Ka Manciné, Galeae, Dolceacqua DOC, 2019
- N. Sassarini, Cinqueterre Sciacchetra Riserva, 1997
![20201109_144324[1]](https://www.fred-nijhuis.nl/wp-content/uploads/2020/11/20201109_1443241-300x225.jpg)