Fred Nijhuis

Your favorite Dutch wine writer

NCS werkt graag samen met:

Bertani, de echte amarone

Bertani, de echte amarone

Andrea Lonardi, hoofd wijnmaker 'Bertani Domains' bezocht Nederland en lichtte de eigen stijl van hun amarone toe.

Vorig jaar mocht ik tijdens mijn workshop Amarone een speciale gast verwelkomen, Andrea Lonardi, hoofd wijnmaker van Bertani Domains‘, een groep Italiaanse wijndomeinen, eigendom van Tenumenti Angelini, het grootste farmaceutische bedrijf in Italië.

Tenumenti Angelini
Angelini (opgericht in 1919) is geen onbekende in de wijnwereld, want al in 1994 kochten ze hun eerste wijndomeinen: San Leonino in Chianti Classico, Val di Suga in Montalcino en Tre Rose in Montepulciano. Voorheen waren deze eigendom van Lionello Marchesi, de industrieel uit Milaan die zijn fortuin verdiende met… autogordels…. Marchesi mocht enkele jaren niet actief zijn in de wijnwereld, maar kocht later weer drie domeinen; Castello di Monastero (u weet wel, waar Wesley meneer Cabau van Kasbergen werd), Coldisole en Poggio alle Sughere. In die jaren stond Tenimenti Angelini onder leiding van Paolo Angelini, maar deze kwam plotsklaps te overlijden. Zijn vrouw Elisabetta Gnudi Angelini verkocht haar aandelen en investeerde ook haar kapitaal in de wijn. Eerst kocht ze Borgo Scopeto (Chianti Classico), later Tenuta Caparzo en buurman Altesino in de regio Montalcino.

De laatste jaren heeft Tenimenti Angelini meerdere wijnbedrijven gekocht en deze in 2014 ondergebracht in een aparte groep: Bertani Domains. Tot de groep behoren nu 5 wijndomeinen, Val di Suga in Montalcino, Tre Rose in Montepulciano, San Leonino in Chianti Classico, Puiatti in Friuli en Fazi Battaglia in de Marken.

Bertani
Toen Tenimenti Angelini in 2011 een meerderheidsbelang in Bertani kocht, werd Andrea Lonardi aangetrokken als wijnmaker. Lonardi, voorheen werkzaam voor Gruppo Italiano Vini, kreeg vooral de opdracht om niets te veranderen. Tenminste, niets aan de stijl van de wijnen. Die stijl lag vast en werd ooit bepaald door Cavalier Bertani en gerealiseerd door Enrico Barbero, de eerste oenoloog van het bedrijf. Hij legde in de late jaren ’50 van de vorige eeuw de basis voor een type amarone dat steeds zeldzamer wordt; volledig droog en bedoeld om lang te ouderen, naar het voorbeeld van grote Barolo’s.

Lonardi is ervan overtuigd dat dit de enige juiste stijl voor amarone is en keert zich dan ook af van wijnen met veel restzoet, een overdaad aan extractie en nieuw hout en (veel) meer dan 15% alcohol. Dat kan indrukwekkende wijn opleveren, maar geen mooie, typische amarone. In zijn ogen is Romano del Forno de enige die er wél in is geslaagd een mooi nieuw type amarone te maken. Ernstig zorgen maakt hij zich over de effecten van de klimaatverandering die wijnen oplevert die misschien commercieel verantwoord zijn, maar zelden de typiciteit en klasse bezitten waarmee authentieke wijnen zich kunnen onderscheiden. Lonardi is dan ook een liefhebber van koelere oogstjaren en gaat niet mee in de hype rond hete en droge jaren waar zoveel journalisten (en dus ook wijnmakers en hun marketeers) verzot op zijn. Lonardi benadrukt bovendien dat voor een amarone het droogseizoen minstens zo belangrijk is als het reguliere groeiseizoen, tenminste als je een natuurlijke indroging hanteert. Hij verzet zich ook tegen de toenemende hoeveelheden restzoet in allerlei wijnen en met de Secco Bertani geeft het wijnhuis hun visie op wijn duidelijk weer.     

Importeur van Ouwerkerk
Op uitnodiging van importeur Van Ouwerkerk te Arkel bezocht Lonardi onlangs Nederland om er het meest recente oogstjaar van de Bertani amarone te presenteren, de 2009. Helaas bleken de logistieke goden niet helemaal mee te werken en kregen vertegenwoordigers uit pers, handel en horeca de 2008 te proeven, gelukkig in gezelschap van enkele oudere jaren, inclusief een magnifieke 1967.

In restaurant Impero Romano te Amsterdam (waar na de proeverij genoten werd van een uiterst aangename lunch)  legde Lonardi uit wat er zo speciaal is aan de amarone van Bertani. Het in 1857 opgerichte bedrijf behoort tot de stamvaders van de amarone, de wijn die vóór 1938 niet bestond (het woord amarone werd voor het eerste gebruikt in 1936). Pas toen men eerst per ongeluk en later proefondervindelijk vaststelde dat men een recioto volledig droog kon vinifiëren, werd amarone heel langzaam maar zeker een meer gemaakte wijn in de Valpolicella streek. Populair was de wijn echter niet, mede door de Tweede Wereldoorlog en een veelal gebrekkige vinificatie duurde het tot ver in de jaren ’50 voor er amarone door meer producenten en in grote hoeveelheden werd gemaakt. De huidige hype rond amarone, stamt (pas) uit de jaren rond de laatste eeuwwisseling, amper 20 jaar geleden dus. Dat verklaart ook waarom het zo lang duurde (2009) tot amarone zijn felbegeerde DOCG-status kreeg; het gemiddelde kwaliteitsniveau was in die jaren hooguit correct. De meeste wijnhuizen ontbrak het aan voldoende kennis en ervaring om een goede amarone te maken en ook anno 2018 is er nog volop ruimte voor verbetering.

Echte amarone
Bertani geniet al decennia het inzicht dat nodig is om te begrijpen hoe een échte amarone gemaakt moet worden. Goed fruit (van de traditionele druivenrassen corvina, corvinone en rondinella, een lange natuurlijke indroging voor de juiste ontwikkeling van o.a. glycerine en botrytis, een lange weking voor een verfijnde tanninestructuur en diepgang, gevolgd door een lange lagering (tot 7 jaar) in grote vaten van Slavonisch eiken (ja, Slavonisch en niet Sloveens) voor de verdere ontwikkeling van complexe aroma’s.

Dat de lange vinificatie en rijping in eerste instantie zekere reductieve aroma’s geeft, neemt Lonardi graag voor lief. Naar zijn mening is dit juist een teken van kwaliteit, van potentieel en typiciteit. De reductieve tonen verdwijnen onder invloed van zuurstof en geven ook aan dat een goede amarone geen wijn is om meteen te openen en de fles direct leeg te maken. Geduld is een schone zaak. “Neem voor een mooie amarone de tijd”; zo adviseert hij. Een ander advies betreft het glaswerk: geef een jonge amarone de ruimte in een breed glas, heb je een (veel) oudere, kies dan een slanker glas waarin de aroma’s mooi bij elkaar blijven. 

De wijnen

We proefden vier jaargangen; 2008, 2000, 1981 en 1967, met (iets later) als persoonlijke toegift toch nog de aangekondigde 2009 en als primeur de 2010.

2010
Zeer fraaie neus hoewel nog ingetogen, je ruikt echter meteen de perfecte balans tussen het rijpe fruit en de warme hout; veel kers, chocolade, koffie, florale tonen (viooltjes) en oosterse specerijen, de neus intrigeert en nodigt/daagt je uit om te blijven ruiken; de smaak vult aroma’s uit de geur aan met een fruitrijke vulling, fraaie rijpe tannine, decente zuren en veel spanning, warm en vullend en tegelijkertijd subtiel en elegant met zeer veel doorzettingsvermogen; de lengte is indrukwekkend; dit is een wijn voor de lange termijn, tenminste als je er zo lang van af kunt blijven. WOW!

2009
Jong, slank, terughoudend in eerste instantie, komt later mooi los in het glas; veel kers en kruiden als gedroogde tijm, hint van bittere chocolade, in de mond evenwichtig, zeer jeugdig, hoge zuren, veel donkere chocolade, duidelijk bitter, prima lengte, evenwichtig en mooi droog met een gemiddelde structuur, drink deze wijn (of liever nog de 2008) nu of in de nabije toekomst en wacht nog even met de 2010.    

2008
Uit een elegant jaar voor wijnen die het beste wat jonger genoten kunnen worden. Eerst is de wijn nog wat onwennig in het glas, maar hij opent zich al snel en biedt dan de aroma’s die we graag herkennen in een amarone: kers en chocolade. De structuur is slank, de wijn verteerbaar en heel doordrinkbaar, conform de stijl van Bertani. Soeplesse in combinatie met een fraai bittertje, voldoende sap en een schone finale; niet de meest indrukwekkende wijn, maar evenwichtig en eigenlijk gewoon heel lekker drinkbaar en breder inzetbaar in de gastronomie dan velen zouden verwachten van een amarone.    

2000
Een zeer goed jaar voor amarone dankzij een koel droogseizoen; in de neus veel koffie en tabak naast wat evolutie met impressies van gedroogde bloemen en vruchten (pruimen), ingemaakt kersen en paddenstoelen; mooi uitgerijpt nu en met de juiste zuren voor spanning en balans en bittertje voor grip; heel gastronomisch  

1981
Wederom een jaar met een zeer goede reputatie; hier meer ontwikkeling in kleur, geur en smaak, maar nog altijd heel vitaal met aroma’s van truffel en gedroogd vlees; in de mond veel vulling en ontwikkelende aroma’s; frisse zuren houden de wijn levendig, tannine helemaal afgerond, mooi droog en met nog altijd veel lengte; gerijpt maar ver van vermoeid; heerlijk om nu te drinken en kan rustig gedecanteerd worden  

1967
Legendarisch jaar en waarom is meteen te ruiken en te proeven. De wijn ruikt in eerste instantie zelfs jeugdiger dan de 2000 en de 1981 met veel frisse kers, mooie rokerige tonen, wat gerookte thee en chocolade; mondvullend en sappig met veel lengte en inhoud, energieke wijn die in het glas langzaam maar zeker wat meer evolutie toont maar weigert om uiteen te vallen, de laatste restjes in het glas geven aroma’s van anijsdrop, paddenstoelen, truffel, amandel, wierook en braadjus met rode vruchten; zeer complex en een genot om deze circa 50 jaar oude wijn te mogen proeven. GROOTS!

Deel dit bericht: