Vin de Savoie
- Door Fred
- april 29, 2020
- 13:29
N.a.v. een wijnreis door de regio en een recente proeverij in Parijs, organiseerde ik enige tijd geleden een tweetal workshops over de Savoie, de schilderachtige wijnstreek in het oosten van Frankrijk, grenzend aan het meer van Genève (en daarmee Zwitserland) en Italië.
Klein maar fijn
Wat mij betreft valt de Savoie onder de noemer ‘klein maar fijn’. Met iets meer dan 6000 km² behoort het tot de minder grote Franse wijngebieden en ook het aantal inwoners is met ruim 400.000 beperkt te noemen. De drie arrondissementen Albertville, Chambéry en Saint-Jean-de-Maurienne met hun 19 kantons en 305 gemeenten bieden echter een groot aanbod aan culinaire specialiteiten, unieke druivenrassen, dito wijnen en fraaie natuurgebieden, inclusief belangrijke skigebieden waaronder Les Arcs, La Plagne en Val Thorens.
Geschiedenis
De Savoie en hun inwoners de Savoyards, danken hun naam aan ‘Sapaudia of Sabaudia’, Latijns voor “land bedekt met berken”. De geschiedenis gaat vele duizenden jaren terug met o.a. invloeden van Grieken die al ver voor het begin van onze jaartelling wijngaarden aanlegden in Frankrijk en vooral de van origine Keltische stam de Allobroges die er wellicht al de (vermeende) historische druif ‘Vitis allobrogica’ gebruikten. Van groot belang voor de ontwikkeling van de streek is uiteraard het Huis van Savoye geweest, de adellijke dynastie die 9 eeuwen lang onlosmakelijk verbonden is geweest met de regio; formeel kwam er pas in 1946 een einde aan hun (al dan niet volledige) heerschappij.
Wijnbouw
Wijnbouw is eigenlijk altijd verbonden geweest met de Savoie en heeft in de loop van de eeuwen een aanzienlijk deel van het landschap en de economie gedomineerd, soms zelfs teveel. In 1556 bepaalde Hertog Emmanuel-Philibert daarom dat wijngaarden maximaal 1/3 van het totale landbouwoppervlak mochten uitmaken. Een andere belangrijke historische gebeurtenis was de bergstorting in 1248, toen een enorm deel van de Mont Granier afbrak en 500 miljoen m³ aan rotsblokken diverse dorpen verwoestte en circa 5000 mensen doodde. Opmerkelijk genoeg vormt dit puin nu de bodem van twee ‘dénominations géographiques’ (voorheen cru’s genoemd); Abymes en Apremont. Biologische wijnbouw lijkt ook in de Savoie de basis voor een succesvolle toekomst en steeds meer producenten richten zich op biologische en/of biodynamische wijnbouw en vins naturel.
Terroir
Van de ruim 2000 ha aan wijngaarden ligt zeker 80% in het departement Savoie en de rest in de Haute-Savoie, Isère en Ain. Hoewel velen wijngaarden op steile hellingen hoog in de bergen verwachten, liggen de wijngaarden meestal ‘slechts’ op een hoogte van 250 tot 450 meter. Verschillen in de bodems (veel kalkrijke glaciale en alluviale afzettingen of sedimentair gesteente), hoogte en expositie zorgen voor de nodige variatie aan microklimaten en terroir, met elk hun voordelen voor bepaalde druivenrassen. Formeel worden er 11 (hoofd-)terroirs onderscheiden: Carra, Cevins, Cluse de Chambéry, Combe de Savoye, Côte d’Arve, Maurienne, Montagne du Chat, Rive Sud du Léman, Rives du Rhône, Tarentaise en Vallée des Usses. Wat ze gemeen hebben is een overwegend continentaal klimaat met meer of minder Alpine en Mediterrane invloeden, waarbij rivieren en het Meer van Genève extremen qua temperatuur beperken.
Druiven
Ongeveer 70% van de druiven is wit en een deel daarvan autochtoon/regionaal. De uiteindelijk productie is beperkt; de Savoie levert net iets meer dan een half procent van de totale productie aan Franse AOP-wijnen. Het merendeel van de gemiddeld 16 miljoen flessen wordt in de regio zelf verkocht, amper 5% gaat naar het buitenland. Onder de 23 geregistreerde druivenrassen verschillende die we niet of nauwelijks ergens anders dan in de Savoie aantreffen, zoals de grignet, jacquère, molette, persan, roussette/altesse en mondeuse. Speciale aandacht gaat nog uit naar de ‘vitis allobrogica’, mogelijk een soort oerdruif die verwant zou kunnen zijn aan o.a. de durif, marsanne, mondeuse (wit en blauw), roussanne, syrah en viognier. Hij wordt ook in verband gebracht met de pinot noir en hij zou in de oudheid een beroemde wijn hebben opgeleverd, de ‘le vin poissé / vinum picatum’ o.a. door Plinius de Oudere beschreven in zijn Naturalis historia. Welke druif het precies was en of er nog enkele stokken in de Savoie staan, staat al jaren ter discussie; concrete bewijzen ontbreken. Van de meer nationale en internationale druivenrassen verdient de roussanne nog een extra vermelding; deze druif (in de Savoie bergeron genoemd) vormt de basis van één van de belangrijkste wijnen uit de Savoie, de Chignin Bergeron.
AOP’s
Deze Chignin Bergeron is één van de officieel erkende geografische herkomstgebieden, voorheen cru’s genoemd. Er zijn er 20: Abymes, Apremont, Arbin, Ayze, Chautagne, Chignin, Chignin-Bergeron, Crépy, Cruet, Frangy, Jongieux, Marestel, Marignan, Marin, Monterminod, Monthoux, Montmélian, Ripaille, Saint-Jean-de-la-Porte en Saint-Jeoire-Prieuré. De AOP Vin de Savoie omvat het grootste deel van de wijngaarden, cru’s en productie, gevolgd door de AOP’s Crémant de Savoie, Roussette de Savoie en Seyssel.
Conclusies
De reis, proeverij en workshops leverden enkele bijzondere conclusies op. Zo viel het op dat de meeste wijnen een erg aangenaam alcoholpercentage hebben; 12% is heel normaal. Alleen de wijnen van de roussanne/bergeron zijn rijker, deze bezitten niet zelden 14% alcohol, maar blijven perfect in balans en heerlijk drinkbaar. Alle wijnen bezitten een aangename fraîcheur die ze ook heel verteerbaar maakt. Vooral de wijnen van de altesse beschikken over een buitengewoon aangenaam levendig, eigen karakter, vaak met een zilt accent. Bij de rode wijnen is soms wat geduld en een open houding t.o.v. de wijnen nodig; de mondeuse is ‘ietwat’ eigenwijs en bezit een tanninestructuur die soms ‘even wennen’ is en vaak om compensatie van eten vraagt. Zeer fraai bleken de wijnen uit de AOP Seyssel, een mooie aanvulling op elk assortiment mousserende wijnen. De veelzijdigheid van de wijnen benadrukte de kwaliteiten van de Savoie en nodigt telkens uit weer nieuwe aspecten van deze kleine, maar fijne wijnstreek te blijven ontdekken.
Geproefd werden:
- A&M Quenard, Le Grand Bossan, Chignon-Bergeron, 2016
- Adrien Vacher, Abymes Cuvée Réservée, Vin de Savoie AOC, 2018
- Adrien Vacher, Chignon Cuvée Réservée, Vin de Savoie AOC, 2018
- Adrien Vacher, L’Accession, 1973, Chignon Bergeron AOC, 2018
- Adrien Vacher, Abymes, P&B Ravier, Savoie AOP, 2018
- Caves des Vins Fins Cruet, Chardonnay Vin de Savoie AOC, 2018
- Caves des Vins Fins de Cruet, Opale, Savoie AOC, 2018
- Chateau de Monterminod, Roussette de Savoie AOC, 2017
- Clos de Galèze, Arbin Mondeuze, Savoie AOC, 2017
- D&D Berthollier, Chignin Cuvée Vielles Vignes, Savoie Chignin AOP, 2018
- D&D Berthollier, Baron Decouz Roussette, Cru Roussette Savoie AOP, 2018
- D&D Berthollier, Et ma goutte de Mondeuse, Savoie Mondeuse AOP, 2018
- Domaine Carrel Eugène et Fils, Eugène Marc, Marestel, 2015
- Domaine des Ardoisières, Quartz, 2007
- Domaine du Château de le Violette, Apremont Savoie AOC, 2018
- Domaine du Chateau de la Violette, Gamay, Savoie AOC, 2018
- Domaine de Vieux Pressoir, Perceval, Crémant de Savoie AOP, 2015
- Domaine Duprax, Mondeuse, Savoie AOP, 2017
- Domaine Gérard Lambert, Altesse, Seyssel AOP, 2016
- Domaine Giachino, Monfarina, Savoie AOC, 2017
- Domaine Grisard Jean Pierre et Fils, Mondeuse Blanche, Vin de Savoie AOP, 2015
- Earl Justin Guy, Monthoux, Roussette de Savoie AOC, 2017
- Famille Montessuit, Crocus Alpinus, Terroir d’Ayze, Vieilles Vignes, 2017
- Jean Cavaillé, Apremont Cuvée Cep Noir Vieilles Vignes, Vin de Savoie AOP, 2018
- Jean Nasson et Fils, Cuvée Par la Coeur, Apremont, 2017
- Jean Vullien & Fils, Crémant de Savoie Brut AOC, NV
- P&B Ravier, Abymes, Savoie AOP, 2018
- Philippe Grisard, Originelle, Mondeuse Blanche, Savoie AOC, 2016
- Royal Seyssel Depuis 1901, Seyssel Brut AOC, 2012
- Royal Seyssel Depuis 1901, Cuvée Privé, Seyssel Brut AOC, 2014
- Trosset Fabien,Avalanche, Arbin Mondeuse, Savoie AOC, 2018
- Yves Gerard Madoux, Vignoble de la Pierre, Chignin-Bergeron, Vin de Savoie AOC, 2018
Met dank aan:
Vin de Savoie
en
Vinconnexion