Fred Nijhuis

Your favorite Dutch wine writer

NCS werkt graag samen met:

Montecucco, de vulkanische sangiovese en meer...

Een nadere kennismaking met een relatief nieuw Toscaans wijngebied.

Toen ik zo’n 40 jaar geleden voor het eerst in Toscane kwam, was de wijnbouw er in een ware revolutie verwikkeld. Traditionele wijnen werden naar het Rijk der vergetenen verdreven door Super Tuscans en autochtone druivenrassen maakten plaats voor cabernet, merlot en syrah. Allerlei nieuwe producenten (bijgestaan door super hero consultants) deden hun intrede en innovatieve keldertechnieken bepaalden de stijl van een opkomende generatie wijnen. Historische wijndistricten vonden zichzelf opnieuw uit, soms met fantastische resultaten, soms met gevolgen die meer als triest zijn te omschrijven.

Een regio die in dit kader als laatbloeier kan worden beschouwd is Montecucco, dit met alle voordelen van dien. Zo konden ze profiteren van goede en minder goede ervaringen uit andere districten en meteen een meer bewuste koers kiezen. Tijdens verschillende workshops maakten diverse particuliere connaisseurs kennis met de ontwikkelingen in deze appellatie en werden ze aangenaam verrast door diverse fraaie wijnen waarvan ze het bestaan niet kenden.

Algemeen:
Montecucco bevindt zich in het zuiden van Toscane, in het oostelijke deel van de provincie Grosseto om precies te zijn. De streek strekt zich uit van de hellingen van de oude vulkaan de Mont Amiata tot aan de grens met provincie Siena en wordt (gedeeltelijk) begrensd door de rivieren Ombrone en Orcia. Wijntechnisch gezien ligt het tussen de DOP’s Brunello di Montalcino, Morellino di Scansano, Bianco di Pitigliano en Monteregio di Massa Marittima. Grootschalige industrie en massatoerisme komen er niet voor, wel is er veel natuurschoon te bewonderen, o.a. in de natuurreservaten Poggio all’Olmo en Riserva Naturale Bosco dei Rocconi. De gemeenten Arcidosso, Campagnatico, Castel del Piano, Cinigiano, Civitella Paganico, Roccalbegna en Seggiano zijn rijk aan prachtige historische monumenten waaronder allerlei kastelen, kerken en abdijen. Een groot deel van die gebouwen stamt uit de 9e  t/m 13e eeuw en verwijst naar de invloed van de abdij San Salvatore (ook eigenaren van de abdij van Sant’Antimo bij Montalcino) en invloedrijke families waaronder de Aldobrandeschi’s (Longobarden).

Drakenbloed:
Sangiovese heeft als bijnaam “bloed van Jupiter”, cinnaber wordt ook wel ‘drakenbloed’ genoemd. Hun overeenkomst is niet alleen hun kleur, maar ook hun aanwezigheid in Montecucco. Bij de Monte Amiata wonnen de Etrusken dit mineraal al duizenden jaren geleden, niet alleen om de stof (een giftige kwiksulfide) te gebruiken bij de extractie van edele metalen uit ruwe erts, maar door de Romeinen ook als medicijn tegen o.a. syfillis. Van Edward Teach/ Thatch, beter bekend als de piraat  Zwartbaard, is het bekend dat hij daarom kwik in zijn urinebuis spoot… Sangiovese heeft gelukkig minder dramatische effecten op de gezondheid, hoewel men ook met alcohol voorzichtig moet zijn.

Wijnbouw:
Er worden al duizenden jaren druiven verbouwd en wijnen gemaakt in Montecucco, maar de regio heeft pas sinds kort een duidelijke interesse voor kwaliteitswijnen ontwikkeld. Aan het eind van de jaren zeventig van de vorige eeuw ontstond een eerste erkenning voor de eigen identiteit ervan, maar het duurde nog tot 1998 voor Montecucco een eigen DOC kreeg en tot 2000 voor er een Consorzio werd opgericht dat startte met een structurele aandacht voor kwaliteitswijnen en de promotie van de streek en haar wijnen. Lovenswaardige initiatieven werden er ontwikkeld, maar alles op bescheiden schaal. Het totale wijngaard areaal van Toscane bedraagt ruim 60.000 ha, dat van Montecucco slechts 750 ha.

Concurrentie:
Met ‘buren’ als Brunello di Montalcino, Vino Nobile di Montepulciano, Chianti Classico en Morellino di Scansano valt het natuurlijk niet mee om op te vallen en je te onderscheiden. Sangiovese vormt ook in Montecucco basis voor de meeste wijnen, maar het Consorzio besloot vooral om geen alternatief voor de wijnen uit de aangrenzende wijnen te maken. Het vizier werd op een eigen karakter gericht, gevonden in het evenwicht tussen structuur en zuurgraad en tussen de technologische en fenolische rijping van hun ‘vulkanische’ sangiovese. Een ander speerpunt in de strategie van het Consorzio werd verantwoorde wijnwoud, inmiddels is al meer dan 70% van alle wijngaarden als biologisch, duurzaam en/of biodynamisch gecertificeerd. Op zich is ‘biologisch’ geen garantie voor kwaliteit, daarvoor zijn ook andere inspanningen vereist. Daarom besloot men al snel om o.a. rendementen te beperken en nu behoren de toegestane opbrengsten per hectare tot de laagste in heel Italië.

Consorzio:
Bij de oprichting in 2000 waren slechts 20 leden betrokken, nu maken er al bijna 70 producenten (van de 80 die actief zijn in de regio) deel uit van het Consorzio. Samen zijn ze goed voor de productie van ruim 1,8 miljoen flessen wijn, waarvan 850.000 flessen de DOC Montecucco dragen en 250.000 als Montecuccio Sangiovese DOCG op de markt komen. Bijzonder is de adoptie door het Consorzio van het Wijngaardmuseum met o.a. een experimentele wijngaard met 600 verschillende klonen sangiovese, ooit een initiatief van Salustri in samenwerking met de Universiteit van Pisa.

Regelgeving:

Type

Opbrengst

Opbrengst

Druivenras

planten per ha

alcohol

zuren

extract

Lagering

waarvan

waarvan

Op markt

wijn

druiven q/ha

druiven-wijn

 

(nw aanplant)

%

g/l

g/l

totaal

in hout

in fles

 

Sangiovese Riserva DOCG

70

70%

90% Sangiovese

3300

13,5

4,5

26

36 maanden

24 maanden

6 maanden

1 sep 3 jaar na oogst

Sangiovese DOCG

70

70%

90% Sangiovese

3300

13

4,5

25

18 maanden

12 maanden

 

1 apr 2 jaar na oogst

Rosso Riserva DOC

90

70%

60% Sangiovese

3300

12,5

4,5

25

24 maanden

18 maanden

6 maanden

1 nov jaar na oogst

Rosso DOC

90

70%

60% Sangiovese

3300

12

4,5

24

12 maanden

6 maanden

 

1 sep jaar na oogst

Vermentino DOC

110

70%

85% Vermentino

3300

11,5

5

17

3-4 maanden

 

 

1 feb jaar na de oogst

Bianco DOC

110

70%

40% Vermentino

3300

11,5

5

17

3-4 maanden

 

 

1 feb jaar na de oogst

 

 

 

en/of Trebbiano T.

 

 

 

 

 

 

 

 

Rosato DOC

90

70%

70% Sangiovese

3300

11,5

5

18,5

3-4 maanden

 

 

1 feb jaar na de oogst

 

 

 

en/of Ciliegiolo

 

 

 

 

 

 

 

 

Vin Santo DOC

110

35%

70% Trebbiano T.

3300

17-12

4,5

25

36 maanden

18 maanden

 

1 nov 3 jaar na oogst

 

 

 

en/of Malvasia Lungo

 

 

 

 

 

na 1 jan na oogst

 

 

 

 

 

en/of Grechetto

 

 

 

 

 

 

 

 

Vin Santo Occhio di Pernice DOC

90

35%

70% Sangiovese

3300

20-15

4,5

27

36 maanden

18 maanden

 

1 nov 3 jaar na oogst

 

 

 

 

 

 

 

 

 

na 1 jan na oogst

 

 

Terroir:
De glooiende heuvels van 150-500 meter hoogte in nabijheid van de oude vulkaan de Monte Amiata bestaat voornamelijk uit metamorf gesteente (marmer, leisteen, kwartsiet), kalksteen, mergel en zandsteen met veel vulkanisch stollingsgesteente uit het Kwartair. De bodem is er rijk aan ijzeroxide, magnesium en ophopingen van klei; geërodeerd of aangevuld met alluviale afzettingen, afhankelijk van de ligging. Het klimaat is overwegend ‘Mediterraan’ met neerslag die varieert van 750-1600 mm per jaar. Hoger op de heuvels is het koeler dan in de dalen, maar overal genieten de druiven van veel zonlicht voor een goede ontwikkeling en een mooie aromatische complexiteit.

Druiven:
De sangiovese speelt een hoofdrol in de regio, maar we vinden er ook diverse andere rassen, waaronder merlot, cabernet sauvignon, ciliegiolo, vermentino, Trebbiano Toscano, malvasia bianca
lunga, grechetto, canaiolo nero, colorino, syrah, alicante, petit verdot en montepulciano. Van de sangiovese worden meestal klonen zoals de VCR 5, 6 en 23 gebruikt, naast de T 19, BBS 11 (de befaamde door Biondi-Santi ontwikkelde kloon) en Janus 10 en 20. Net als Salustri beschikt ook Collemassari over enkele unieke klonen uit historische wijngaarden die worden gekoesterd.

IMG_3620

Stijl:
Montecucco Sangiovese wil zich kunnen meten met andere topwijnen gebaseerd op Sangiovese en het Consorzio weet dat topkwaliteit gebaseerd is op aspecten zoals ‘tijd’. Meer tijd voor de groei, meer tijd voor de vinificatie en meer tijd voor de rijping. Een langere maceratie draagt bij aan de complexiteit en het bewaarpotentieel van de wijnen en een langere rijping in hout zorgt voor een betere tanninestructuur en ontwikkeling van aroma’s, zo stelt het Consorzio. Het is de taak van de leden om deze uitgangspunten te integreren in hun beleid, waarbij ook daarbij geldt dat daar tijd voor nodig is. Het duurt nu eenmaal de nodige jaren om de juiste balans te vinden tussen wijngaard en kelder en theorie en praktijk. Als jonge streek staat Montecucco nog aan het begin van haar ontwikkeling, maar alle ingrediënten voor succes zijn aanwezig. De onlangs door een MW geuite kritiek op de lange houtrijping voor Sangiovese Riserva is naar mijn mening dan ook onterecht. Hout is een middel, geen doel en hout is niet bepalend voor de uiteindelijke kwaliteit van een wijn, dat is het fruit. Hout is vooral van belang voor de stijl van een wijn en voor de ontwikkeling van elementen als tannine. Een lange houtrijping de schuld geven van wijnen die je niet prettig vindt (snapt?) is veel te kort door de bocht; was het maar zo simpel. De stijl en kwaliteit van een Montecucco Sangiovese Riserva is mijns inziens juist te danken aan een langere houtrijping. Ik ben kritischer op het gebruik van druivenrassen als syrah en cabernet in de regio; bij een aantal wijnen miste ik daardoor de typiciteIt van de regio en haar eigen druiven.

Conclusie:
Na het proeven van enkele tientallen wijnen mag geconcludeerd worden dat Toscane met Montecucco over een zeer interessante wijnregio beschikt. De sangiovese presenteert zich hier rijper dan in andere districten, fruitrijker met behoud van de spanning en energie die een mooie sangiovese uitstraalt. Sangiovese is hier minder rassig dan in Chianti Classico, eleganter dan in Montepulciano, minder warm, exotisch en kruidiger dan in Montalcino en frisser dan in Scansano. De term ‘vulkanische sangiovese’ spreekt me aan, net als de langere houtrijping voor de Montecucco Sangiovese Riserva. De reguliere Montecucco Rosso is een aangename wijn, waarbij de stijlen behoorlijk uiteenlopen door verschillen in blends, vinificatie en lagering. Montecucco Sangiovese biedt veel waar voor zijn geld en zal velen plezieren met z’n fruitrijke expressie. Hoewel alle wijnen uiteraard gelijk zijn (😉), bleken sommigen ‘meer gelijk’ dan anderen, zoals die van Salustri, Colle Massari, De Vinosalvo, Basile, Parmoleto en vooral Peteglia. Geen enkele wijn kon de kwalitatieve toets der kritiek niet doorstaan, de grootste verschillen bleken vooral gebaseerd op de stijl van het wijnhuis.

De geproefde wijnen:

  • Colle Massari, Melacce, Montecucco Vermentino DOC, 2020 (biologisch)
  • Parmoleto, Carabatto, Montecucco Vermentino DOC, 2020
  • Le Maciarine, Montecucco Rosso DOC, 2018
  • Le Pianore (Basile), Timiatus, Montecucco Rosso DOC, 2018 (biologisch)
  • Poderi Firenze, Cupilaio, Montecucco Rosso DOC, 2018
  • Villa Patrizia, Leremo, Montecucco Rosso DOC, 2018 (biologisch)
  • Poggio Trevvalle, Pontolungo, Montecucco Rosso DOC, 2017 (biologisch)
  • Colle Petruccio, Ardente, Montecucco Rosso DOC, 2016 (biologisch)
  • De Vinosalvo, Auspicium, Montecucco Rosso DOC, 2016
  • Montenero, Montecucco Rosso DOC, 2016
  • PianiRossi, Sidus, Montecucco Rosso DOC, 2016
  • Tenuta Impostino, Ciarlone, Montecucco Rosso DOC, 2016
  • Colle Petruccio, Stregato, Montecucco Rosso Riserva DOC, 2015 (biologisch)
  • De Vinosalvo, Poetria Nova, Montecucco Rosso Riserva DOC, 2015
  • Tenuta Impostino, Impostino, Montecucco Rosso Riserva DOC, 2014
  • Salustri, Grotte Rosso, Montecucco Sangiovese DOCG, 2018
  • Peteglia, Montecucco Sangiovese DOCG, 2017
  • OttoEttari, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016
  • Basile, Cartacanta, Montecucco Sangiovese DOCG, 2017 (biologisch)
  • Campinuovi, Montecucco Sangiovese DOCG, 2017 (biologisch)
  • L’apparita, San Gio, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016
  • Montenero, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016
  • Podere Assolati, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016
  • PianiRossi, La Fonta, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016
  • Pierini e Brugi, Ginepraio, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016 (biologisch)
  • Poderi Firenze, Sottocasa, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016
  • Tenute Folonari, Vigna a Porrona, Montecucco Sangiovese DOCG, 2015
  • Poggio Stenti, Tribulo, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016
  • Villa Patrizia, Istrico, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016 (biologisch)
  • Vitabella, Vindellaia, Montecucco Sangiovese DOCG, 2016
  • Le Maciarine, Montecucco Sangiovese DOCG, 2015
  • Poggio Mandorlo, La Querce, Montecucco Sangiovese DOCG, 2014
  • Basile, Ad Agio, Montecucco Sangiovese Riserva DOCG, 2016 (biologisch)
  • Poggio Stenti, Pian di Staffa, Montecucco Sangiovese Riserva DOCG, 2016
  • Parmoleto, Montecucco Sangiovese Riserva DOCG, 2016
  • Pierini e Brugi, Sugherettaio, Montecucco Rosso Riserva DOCG, 2015 (biologisch)
  • Peteglia, Montecucco Sangiovese Riserva DOCG, 2016
  • Colle Massari, Poggio Lombrone, Montecucco Sangiovese Riserva DOCG, 2016 (biologisch)
  • Podere Assolati, Montecucco Sangiovese Riserva DOCG, 2016
  • OttoEttari, Montecucco Sangiovese Riserva DOCG, 2016
  • Poderi Firenze, Sottocasa, Montecucco Sangiovese Riserva DOCG, 2015

Met dank aan: 

CONSORZIO TUTELA VINI MONTECUCCO

Via Montecucco, Poggi del Sasso
58044 Cinigiano (GR)
Ph. e Fax +39 0564 990424
Mobile +39 333 7971941

info@consorziomontecucco.it

https://consorziomontecucco.it/

Deel dit bericht:

Facebook
Twitter
LinkedIn
Spread the word