Caberlot; mysterie en marketing
- Door Fred
- december 15, 2022
- 10:05
Enige tijd geleden was ik namens Nijhuis Consultancy & Services te gast in Bunnik op de overzichtsproeverij van Wine&Spirits en dan in het bijzonder voor de workshop van Moritz Rogosky van Podere Il Carnasciale. Ik was nieuwsgierig, want dit huis volgt niet de gebaande paden, maar onderscheidt zich door eigenzinnige keuzes op het gebied van druivenrassen, flessen en….. marketing. Het geloof en vertrouwen in eigen kunnen straalt er vanaf en dat vraagt natuurlijk om een kijkje in de ‘keuken’, in dit geval via een workshop!
Podere Il Carnasciale
Het domein is al bijna 50 jaar in bezit van de familie Rogosky en wordt sinds het overlijden van vader Wolf in 1996, geleid door zoon Moritz, zijn moeder Bettina en Carla-Elle, de dochter van Moritz. Het wijnhuis ligt in Oost-Toscane in de driehoek Florence, Siena en Arezzo, in het DOC gebied Val d’Arno di Sopra, net buiten de Chianti Classico regio. Val d’Arno di Sopra is pas vanaf 2011 een DOC en heeft een wat meer gematigd klimaat dan langs de Toscaanse kust of de valleien. Het is een DOC waar men zich niet in het bijzonder op sangiovese richt, maar waar de Bordeaux rassen meer op de voorgrond staan (60% van de aanplant is merlot – bron: Wine Searcher 2019).
Terug naar de familie…
Toen de extreme vorst in 1985 veel van de olijfbomen op het domein verwoestte, ontstond het idee om er druivenstokken te planten. Vader Wolf wilde echter niet de zoveelste Toscaanse sangiovese maken en zocht naar ‘iets anders’ en dacht aan de ontdekking van zo’n druif door Dr. Remigio Bordoni. Deze trof rond 1960 een ‘druif zonder naam’ aan in een verlaten wijngaard in de Colli Euganei* bij Padua en geïntrigeerd door het eigenzinnige karakter van de druif, plantte hij er een kleine wijngaard mee aan. Omdat de druif kenmerken van zowel de cabernet franc als de merlot had, werd de druif “Caberlot” genoemd. De familie Wolf kreeg toestemming om de druif aan te planten op hun domein en vroeg de befaamde oenoloog Vittorio Fiore om ze bij te staan er een bijzondere wijn van te maken.
De druif
Vooralsnog wordt vermoed dat de caberlot een spontane kruising is van cabernet franc en merlot, maar hard bewijs ontbreekt, dus het kan ook ‘slechts’ een mutatie van merlot zijn. Organoleptisch lijkt de caberlot in ieder geval meer op een cabernet franc, terwijl hij ampelografisch juist meer overeenkomsten heeft met merlot. Het vermoeden dat het een kruising van cabernet franc en merlot is, lijkt aannemelijk; de wijnwereld telt namelijk verschillende natuurlijke kruisingen en de cabernet franc is nu eenmaal ook de vader van de cabernet sauvignon. Tot er DNA testen zijn uitgevoerd, blijft zijn exacte herkomst dus een mysterie, maar wel passend bij de sfeer die rond de wijn is ontstaan. Vaak wordt aangegeven dat Il Carnasciale het enige wijndomein is dat met de caberlot werkt, maar we zien de naam caberlot ook elders in de wereld, zoals in Albanië bij Kantina Balaj. Caberlot wordt echter meestal gebruikt als naam voor blends van cabernet en merlot en dus niet voor wijnen van de druif, de kruising van cabernet en merlot.
Snoei
In 1986 werden er in de Carnasciale wijngaard 0,3 ha caberlot ranken aangeplant, een avontuur, want er was van dit ras nooit eerder een wijn gemaakt. Bovendien koos men voor een dichtheid van maar liefst 10.000 planten per hectare, veel meer dan de circa 6000 die doorgaans het meest geschikt wordt geacht voor sangiovese. In de loop der jaren -tussen 1999 en 2013- breidde de familie de aanplant verder uit tot de 5 ha die er nu is. De wijngaarden (Selva, Vincaie, Perelli en Volpaie) liggen verspreid over het domein en beschikken allemaal over een verschillend terroir. Op grond van de eerste ervaringen met de caberlot heeft de familie de snoeimethodes in de loop van de jaren afgestemd op de specifieke eigenschappen van de individuele wijngaarden; daarom niet alleen Guyot, maar ook gobelet.
De wijn(en)
Sinds de eerste oogst in 1988 is er relatief weinig veranderd, op de uitbreiding van het wijngaardareaal na. Deze heeft niet alleen de productie van de Il Caberlot wat vergroot, maar ook ruimte gemaakt voor een tweede wijn, de Carnasciale, eveneens een 100% caberlot. Daarnaast is men toch een ‘soort van gezwicht’ en maakt men sinds ook de Ottandue, een 100% sangiovese. Elk deel van het domein heeft zo zijn voorkeur voor een bepaalde druif, net als elk ander ras, gedijt ook de caberlot niet overal even goed.
Wijnmaker Peter Schilling borduurt intussen voort op de adviezen van agronoom Bordini en consultant Vittorio Fiore, alles altijd onder toeziend oog van de familie Wolf. De druiven van de vier wijngaarden worden met de hand geplukt en in kleine kratjes naar de vinificatieruimte gebracht. Daar worden de trossen eerst tot zo’n 13°C gekoeld, om daarna te worden geperst. De gisting en weking van de caberlot neemt ongeveer 3 weken in beslag en vindt plaats in RVS, waarbij de hoed 2 x per dag wordt gebroken en ondergedompeld. Na de gisting rijpt de wijn minimaal 18 maanden in veelal nieuwe barriques van Frans eiken (Tronçais, Allier en Vosges). In de loop van de maanden worden de vaten geselecteerd voor gebruik in de Il Caberlot of de Carnasciale. Na de definitieve blend en botteling rust de wijnen nog diverse maanden in de kelder voor ze worden vrijgegeven.
Marketing
De familie Wolf heeft vanaf de eerste dag gekozen voor hele specifieke keuzes. Caberlot i.p.v. voor de hand liggende druivenrassen, voor de Il Caberlot geen ‘normale’ flessen, maar magnums (muv 1989 en 1992 toen men demi-magnums maakte omdat wilde zwijnen veel druiven hadden verwoest), een strakke distributie, een ‘interessante’ prijsstelling en de juiste media aandacht. Om het mysterieuze imago van het domein te handhaven, heeft men 3 jaar geleden ook witte druiven geplant, wederom een onbekende variëteit en opnieuw zonder informatie daaromtrent vrij te geven. Noem het drama, bla bla of marketing; spannend is het wel en Il Carnasciale is nu eenmaal een mooi familiebedrijf dat een rotsvast vertrouwen heeft in de eigen koers en wijnen.
De geproefde wijnen
Tijdens de workshop werden de Il Caberlot 2012, 2014, 2016 en 2018 geproefd, een leerzame en bijzondere exercitie.
2012:
Een droog jaar met weinig regen. Geconcentreerde druiven. Ik vond het een wijn met aangename aroma’s van kersen en pruimen. Mooie rijping en een ‘slanke’ wijn.
2014:
Een relatief natte zomer dit jaar, met als gevolg dat er 45% minder geoogst kon worden. In dit jaar slechts 2000 magnums (3000 in ‘normale’ jaren). Veel regen gedurende de zomer. Late start van de oogst. Een elegante wijn, iets rokerigs, meer dan de 2012 variant.
2016:
Een warme zomer, maar niet extreem. De koele nachten zorgden voor voldoende balans. De suikers en zuren van de druiven waren dit jaar in een ideale balans. Bij het proeven ervaar ik ook minder zuren, dan in de eerste twee wijnen. Wijn is prachtig in balans.
2018:
Veel regen in het voorjaar, maar een drogere zomer. De planten groeide enorm, leaf management was erg belangrijk dit jaar. Goede productie, gezonde druiven. De wijnen van dit jaar werden door Antonio Galloni beloond met 100 punten
* NB
Op 18 oktober 2022 organiseerde Fred Nijhuis een workshop met vele wijnen uit de Colli Euganei, daar waar cabernet en merlot uitstekend aarden en de caberlot ooit werd ontdekt. Binnenkort meer aandacht voor deze onbekende regio op deze site.
