Campania stories 2025
De jaarlijkse presentatie van nieuwe wijnen uit de regio Campanië vond enige tijd geleden plaats aan de voet van de Vesuvius. Tot het programma behoorde een uitgebreide proeverij, bezoeken aan diverse wijnbedrijven en uiteraard de (bijna) onvermijdelijke officiële diners.
Vesuvius
Deze editie van Campania Stories stond vooral in het teken van de Vesuvius. Er zijn maar weinig mensen die de vulkaan niet kennen, want zijn geschiedenis en activiteiten zijn het onderwerp van vele geschriften en zowel stille als bewegende beelden. Elke dag zijn er zeker 3000 bezoekers die de vulkaan aandoen om de Gran Cono te zien of op vele paden te wandelen of te fietsen. Daarnaast zijn er de nodige wetenschappers te vinden die de Vesuvius als werkterrein hebben om zijn veelal verholen activiteiten te onderzoeken en monitoren. Men is er namelijk van overtuigd dat deze slapende (maar nog altijd levende) vulkaan ooit weer zal uitbarsten; alleen wanneer en met welke kracht valt nog te bezien. Campania Stories werd geopend met een bezoek aan de Vesuvius, gevolgd door een persconferentie in het historische Palazzo Mediceo in Ottaviano, waar afgevaardigden van de samenwerkende instanties vol lof verwezen naar de synergie in de regio. Terloops werd de notoire Camorra vermeld, maar dan vooral bedoeld als verwijzing naar het verleden, iets wat helaas niet helemaal overkomt met de realiteit, zo werd me door een producent ingefluisterd.
Anders
De regio rond de Vesuvius werd gepresenteerd als “land als geen ander”. Begrijpelijk, want het is inderdaad een bijzonder deel van Italië en niet te vergelijken met andere vulkanische regio’s. Ook al behoren zowel de Vesuvius als de Etna tot hetzelfde vulkanisch gebied dat bijna 2 miljoen jaar geleden werd gevormd door interacties van Afrikaanse en Euraziatische tektonische platen, ze zijn amper te vergelijken. De Vesuvius (met een doorsnede van 8 km en een hoogte van bijna 1300 meter) is ontstaan op de restanten van zijn voorganger de Somma en kreeg zijn huidige vorm vooral door vulkanische activiteiten van de laatste 20.000 jaar (quasi) met enorme uitbarstingen in 79 en 1631. De Etna ontwikkelde zich minder explosief, maar groeide langzaam maar tot een diameter van 45 km en een hoogte van ruim 3300 meter sinds zijn ontstaan zo’n 300.000 jaar geleden. Omdat ze gevoed worden door andere magmakamers, hebben hun uitbarstingen ook andere terroirs gevormd. De Etna geeft meer magmastromen, de Vesuvius juist meer pyroclastische elementen en waar we rond de Etna een bodem hebben met een lagere pH, wat minder silicium en juist meer kalium, is de bodem rond de Vesuvius iets minder zuur en rijker aan ijzer en aluminium.
Land- en wijnbouw
Op de Vesuvius komt tot zo’n 1000 meter hoogte begroeiing voor, ruim 900 verschillende soorten bomen en planten, inclusief unieke tomatenrassen, getuige de enige 2 DOP’s voor tomaten in Italië, de Pomodoro di San Marzano dell’Agro Sarnese-Nocerino en de Pomodorino del Piennolo del Vesuvio. De vele kastanjebomen leveren niet alleen honing op, maar ook kastanjes voor een opnieuw ontdekt ‘recept’ van Benedictijner monniken die ze droogden en vervolgens kookten in wijn. Het moet een nieuwe hype worden.
Druiven
De meeste van de amper 400 hectare aan wijngaarden op de Vesuvius liggen op 200 tot 400 meter hoogte, met wat uitzondering naar boven en beneden. We treffen er vooral druivenrassen als de caprettone, catalanesca, piedirosso en sciascinoso aan, aangevuld met fiano, falanghina, greco en aglianico. Veel van de rassen zijn ongeënt, want de losse, drogere, vulkanische bodem met fijn zand, as en tephra/lapilli is vooralsnog phylloxera–vrij.
Proeverij
De proeverij met nieuwe jaargangen vond plaats in Villa Signorini in Ercolano (Herculaneum), grenzend aan Portici, waar Karel de Bourbon (o.a. bekend als Karel VII, koning van Napels), een koninklijk paleis liet bouwen op (zoals later bleek) delen van oude Romeinse villa’s die door de uitbarstingen van de Vesuvius in 1631 waren bedolven onder een dikke laag vulkanische neerslag. Ferdinand II (kleinzoon van Ferdinand I, de broer van Karel VII) was verantwoordelijk voor de aanleg van de allereerste spoorlijn in Italië, van de Corso Garibaldi in Napels naar het koninklijk paleis in Portici. De spoorlijn werd in 1839 in gebruik genomen en voerde langs de zogenaamde “Golden mile”, een weg met vele luxueuze zomerresidenties van de oude Italiaanse aristocratie, o.a. de 18e eeuwse Villa Signorini, nu in gebruik als resort.
De wijnen
Tijdens de proeverij veel aandacht voor wijnen uit 2023 en 2024, oogstjaren met een totaal verschillend karakter. Was 2023 regenachtig met veel problemen in de wijngaard door millerandage en schimmels, in 2024 was er juist een serieus tekort aan water. In 2024 viel in de eerste 7 maanden amper 405 mm neerslag, terwijl de milde wintertemperaturen de vegetatiecyclus 10 tot 15 dagen vroeger op gang brachten en de behoefte aan water juist groot was. Ook hierdoor viel de oogst kleiner uit dan gemiddeld en was de kwaliteit van zowel de witte als rode wijnen minder goed dan gehoopt. De wijnen zijn beslist netjes (met de greco dit jaar als mijn favoriete druif), maar gewoon niet zo complex of lang als doorgaans wordt bereikt. Geniet ervan op de minder lange termijn is een veel gehoord advies. Bij de rode wijnen mochten we veel piedirosso’s proeven, een druif die altijd goed is voor heel opwekkende wijnen, zeker in 2023, maar ook in 2024. De geproefde Taurasi’s uit 2021, 2020 en 2019 lieten zien dat de stijl aan het veranderen is. Minder heftig, een fijnere tanninestructuur en een betere balans; men lijkt de nadelen van de druif te hebben omgevormd in voordelen. Taurasi wordt wel eens de Barolo van het zuiden genoemd en gelukkig is die vergelijking steeds meer gebaseerd op de elegantie, finesse en complexiteit van fraaie wijnen uit deze DOCG’s, dan op brute kracht en droge, harde tannine van slechte voorbeelden uit beide regio’s.
Bezoeken
Na de proeverij was er tijd voor bezoeken, waarbij duidelijk werd dat kilometers in Campania veel tijd vergen. De wegen zijn over het algemeen goed (genoeg), maar rechte stukken zijn in de minderheid en je geduld wordt duidelijk op de proef gesteld.
Casa Setaro
Op dit familiebedrijf in Trecase op de hellingen van de Vesuvius richt het echtpaar Massimo en Maria Rosaria Setaro zich op wijn en gastronomie. Ze beschikken over 20 hectare aan wijngaarden op 200 tot 350 meter hoogte met caprettone, fiano, falanghina, greco, piedirosso en aglianico, waarvan de druiven tot 2004 verkocht werden aan Mastroberardino. Het klimaat is hier gematigd, mede dankzij de verfrissende wind van zee en de ongeënte wijnstokken gedijen hier prima, ook zonder irrigatie en bijzondere behandelingen van de wijngaarden. Inmiddels hebben ze ook een modern gestileerd restaurant waar uitsluitend lokale, biologische producten worden gebruikt. Ter plaatse proefde ik verschillende aangename (en betaalbare) wijnen, waaronder de nieuwe Etichetta Negra, een mousserende wijn van de caprettone (de basiswijn opgevoed in anfora) en 38 maanden gerijpt sur latte. Ook de Aryete 2022 heeft enkele maanden in anfora’s gerijpt (en korte tijd in tonneaux) wat hem een volwassen, strakke eetwijn met mooie structuur maakt. Eveneens trots is men op de Contradae 61.37, vernoemd naar de Smorfia, het traditionele spel uit de regio Napels waarbij kaarten met 90 nummers zijn voorzien van afbeeldingen, in dit geval monniken voor nummer 61 en bos voor nummer 37. Ze verwijzen naar een contrade op de Vesuvius waar monniken ooit in het bos verbleven. De wijn 2021 van 50% Caprettone, 30% Greco, 20% Fiano is in RVS gevinifieerd en is nog altijd aangenaam jeugdig en fris met een prima structuur, fijn om elke maaltijd mee te beginnen.
Villa Matilda
Zo’n 20 jaar geleden werden in samenwerking met Robert Kranenborg proeverijen en lunches georganiseerd in zijn ‘Le Cirque’ te Scheveningen en kwam o.a. de Falerno del Massico Bianco van Villa Matilda op tafel dankzij toenmalig importeur Passport. De wijnen van dit historische domein hebben me altijd geïntrigeerd en naar een hernieuwde kennismaking werd dan ook met genoegen uitgekeken. Na een bezoek aan enkele van de belangrijkste wijngaarden, vervolgde een proeverij met Maria Ida Avallone, samen met haar broer Tani, eigenaresse van Villa Matilde. Een uitgebreide reeks wijnen passeerde de revue, met o.a. een erg fraaie MaTa, een ‘metodo classico’ van 100% Falanghina met rijping sur latte van minimaal 5 tot zelfs 9 jaar. Uiteraard ook alle aandacht voor hun befaamde Falerno’s del Massico en dan vooral de Camarato en Vigna Caracci, wijnen met een prachtig potentieel. Ook werd kennis gemaakt met Francesco Paolo (zoon van Tani Avallone) en zijn nicht Maria Cristina De Simone Avallone (1994), de dochter van Maria Ida die sinds kort verantwoordelijk is voor het maken van de wijnen. Bij die productie is overigens een steeds grotere rol weggelegd voor anfora’s. Bij veel producenten zijn anfora’s een grappig experiment of onderdeel van slimme marketing, bij Villa Matilda zijn ze een substantieel onderdeel van de vinificatie, met respect voor de geschiedenis, in het bijzonder de vinum album Phalanginum, de beroemde (destijds zoete) wijn ten tijde van het Romeinse rijk. De wijnen overtuigden en ik hoop dat ze binnenkort weer beschikbaar komen op de Nederlandse markt, want structurele handel met ons land verdient nog wat aandacht.
Di Meo
Zo’n 40 jaar geleden namen Erminia (overleden in 2012), Generoso (arts) en Roberto Di Meo het landgoed van hun ouders in Salza Irpina, in de provincie Avellino over. Roberto richtte zich op de wijn (en kunst), waarbij een natuurlijke benadering centraal staat. Van de 350 hectare die men bezit, zijn er 25 hectare aangeplant in de omgeving van het 18e-eeuwse, voormalige jachthuis van de prinsen Caracciolo, befaamde edelen in de regio. De bodems zijn heel divers, van compact en zwaar met veel klei tot juist heel los met vulkanische elementen en dat verklaart de verscheidenheid aan druivenrassen en het onderscheid van de specifieke wijngaarden die vernoemd zijn naar diverse familieleden. Dankzij diverse natuurlijke bronnen bevat de grond overal genoeg water en is irrigatie niet nodig. Specialiteit van Di Meo is de Fiano, waarvan Roberto vooral wijnen maakt die uitstekend kunnen ouderen; ook na 15 tot zelfs 25 jaar blijken de wijnen in prima conditie en tonen ze het potentieel van deze druif. Dat bleek ook tijdens een proeverij, waarbij de 2010 Greco Vittorio, de 2008 Fiano Colle dei Cerri en de 2004 Fiano Erminia (deze met een lagering tot 10 jaar in RVS en 5 jaar in fles) in vele opzichten schitterden. De wijnen van Di Meo zijn in diverse opzichten gebaseerd op het roemrijke verleden van de wijnbouw in de regio, maar de toekomst is uiteraard minstens zo belangrijk. Voorheen waren er maar 5 zelfstandige producenten in Irpinia met een absolute hoofdrol voor Mastroberardino, nu zijn er meer dan 300, waarvan velen mooie wijnen op de markt brengen. Roberto verwacht dat zijn kinderen over enkele jaren een actieve rol gaan spelen in het familiebedrijf, waarbij Alessandra de economische kant voor haar rekening kan nemen en Vittorio zich waarschijnlijk zal richten op het wijnmaken.
Omdat vervoer naar een volgende afspraak “even” op zich liet wachten, was ik in de gelegenheid om nog wat anders te proeven. Eerst werd een glas 2015 Taurasi Riserva “Hamilton” geserveerd; een traditionele Taurasi van 100% Aglianico met gisting en weking van 28 tot 30 dagen en een lagering in zowel grote vaten van Slavonisch eiken als barriques van Frans eiken van 24 maanden en een nog langere rijping op fles in de kelders van Di Meo. De naam is een eerbetoon aan Sir William Hamilton, de Britse diplomaat, politicus, antiquair en vulkanoloog die ambassadeur in Napels was en wiens tweede vrouw Emma bekend stond als de minnares van admiraal Horatio Nelson. Nelson was verantwoordelijk voor de executie van Francisco Caracciolo, in Napels gezien als held, maar in de ogen van de Britten een verrader van hun bondgenoot koning Ferdinand IV, koning van Beide Siciliën. Deze Taurasi is een wijn die aantoont dat de aglianico in staat is om verfijnde wijnen voort te brengen als er in de wijngaard en kelder voldoende aandacht aan wordt besteed. De wijn waaierde breed uit in het glas, is nu al prachtig en voorspelt een fraaie toekomst; een voorbeeldige Taurasi. Tenslotte kwam ook de Il Ratafià di nonna Erminia nog in het glas, net als diverse grappa’s, nóg een specialiteit van Roberto. Het bleek een buitengewoon mooie afsluiting van een boeiend bezoek.
Persoonlijke favorieten wit:
- ASTRONI, Campi Flegrei DOC Bianco , Tenuta Jossa, 2021
- CANTINE ANTONIO MAZZELLA, Ischia DOC Biancolella , Vigna del Lume , 2024
- CUOMO MARISA, Costa d’Amalfi DOC Furore Bianco , Fiorduva, 2023
- DI MEO, Fiano di Avellino DOCG Riserva , Alessandra, 2015
- FATTORIA LA RIVOLTA, Sannio DOC Coda di Volpe , Sannio Coda di Volpe Bio, 2024
- JOAQUIN, Campania IGT Bianco , Dall’Isola, 2024
- LUIGI MAFFINI, Cilento DOC Fiano, Kratos Bio, 2023
- PIETRACUPA, Campania IGT Fiano , Cupo, 2023
- TENUTA CAVALIER PEPE, Fiano di Avellino DOCG Riserva , Brancato, 2023
- TERRE STREGATE, Falanghina del Sannio DOC , Svelato, 2024
Eveneens erg prettig en koopwaardig wit:
- SAN SALVATORE 1988, Spumante Brut Rosè Metodo Classico , Gioì , 2021
- ALOIS, Terre del Volturno IGT Pallagrello Bianco, Morrone, 2023
- CANTINE OLIVELLA, Lacryma Christi del Vesuvio Bianco DOC , Lacrimabianco, 2024
- CANTINE DI MARZO, Greco di Tufo DOCG Riserva , Mulino Giardino, 2022
- CASA SETARO, Lacryma Christi del Vesuvio DOC, Munazei Bianco Bio, 2020
- COLLI DI LAPIO, Fiano di Avellino DOCG, Fiano di Avellino, 2024
- COLLI DI LAPIO, Greco di Tufo DOCG, Alexandros, 2024
- CONTRADA SALANDRA, Campi Flegrei DOC Falanghina , Campi Flegrei Falanghina, 2022
- FONTANAVECCHIA, Sannio DOC Coda di Volpe , Sannio Coda di Volpe , 2024
- LA FORTEZZA, Sannio DOC Fiano , Enzo Rillo , 2024
- LA MASSERIA DI SESSA, Falerno del Massico DOC Bianco , Crono Bio, 2022
- LUIGI MAFFINI, Cilento DOC Fiano, Pietraincatenata Bio, 2023
- MONTEVETRANO, Campania IGT Bianco , Core Bianco, 2024
- PASSO DELLE TORTORE, Irpinia DOC Falanghina , Piano del Cardo, 2024
- ROCCA DEL PRINCIPE, Fiano di Avellino DOCG, Fiano di Avellino, 2023
- TENUTA DEL MERIGGIO, Fiano di Avellino DOCG Riserva , Colle delle Ginestre, 2019
- TENUTE CAPALDO – FEUDI DI SAN GREGORIO, Greco di Tufo DOCG Riserva , Goleto, 2021
- TENUTA SCUOTTO, Greco di Tufo DOCG Riserva , Kuris, 2022
- VIGNE CHIGI, Terre del Volturno IGT Pallagrello Bianco , Pallagrello Bianco Bio, 2024
Persoonlijke favorieten rood:
- DONNACHIARA, Taurasi DOCG, Taurasi, 2021
- DONNACHIARA, Taurasi DOCG Riserva , Taurasi Riserva, 2020
- LUIGI MAFFINI, Cilento DOC Aglianico, Cenito Bio, 2022
- MONTEVETRANO, Colli di Salerno IGT Rosso, Montevetrano, 2022
- SAMMARCO ETTORE, Costa d’Amalfi Tramonti Rosso Riserva DOC, Pietre di Tramonti , 2018
- STEFANIA BARBOT , Taurasi DOCG Riserva , Fren, 2019
- TENUTA CAVALIER PEPE, Taurasi DOCG, Opera Mia, 2017
- TENUTA FONTANA, Campania IGT Sciascinoso , Civico 1 Bio, 2022
- TENUTA SCUOTTO, Taurasi DOCG, Taurasi, 2020
- TENUTA TRALICE, Terre del Volturno IGT Pallagrello Nero , Miglio 25 Bio, 2023
- TERESA MINCIONE, Terre del Volturno IGT Casavecchia, Nulla è per Caso, 2022
- VILLA MATILDE AVALLONE, Falerno del Massico DOC Rosso Riserva, Vigna Camarato, 2018
Eveneens erg prettig en koopwaardig rosé en rood:
- ANTICA HIRPINIA, Taurasi DOCG, Taurasi, 2018
- ASTRONI, Campi Flegrei DOC Piedirosso, Colle Rotondella, 2023
- CUOMO MARISA, Costa d’Amalfi Furore Rosso Riserva DOC , Furore Rosso Riserva, 2021
- MARTUSCIELLO SALVATORE, Penisola DOC Sorrentina Gragnano, Ottouve , 2024
- MARTUSCIELLO SALVATORE, Campi Flegrei DOC Piedirosso, Settevulcani, 2024
- MONTEVETRANO, Campania IGT Aglianico, Core Rosso, 2022
- PIETRACUPA, Taurasi DOCG, Taurasi, 2019
- SAN SALVATORE 1988, Paestum IGT Aglianico , Omaggio a Gillo Dorfles, 2019
- TENUTA AUGUSTEA, Lacryma Christi del Vesuvio DOC, Era 79, 2022
- TENUTE CAPALDO – Feudi di San Gregorio, Taurasi DOCG Riserva , Piano di Montevergine, 2019
- VIGNE CHIGI, Terre del Volturno IGT Rosato, Rosa Canina Bio, 2024
NB
Jammer dat we de wijnen van o.a. Mastroberardino, Paolo Bea, Quintodecimo en Terredora di Paolo moesten missen tijdens deze Campania Stories, maar die proeven we vast nog wel een andere keer.
Campania Stories wordt georganiseerd door Miriade & Partners in samenwerking met AIS Campania en de regio Campania Region en wordt gesteund door het PN FEAMPA 2021–2027 programma van de EU.