Amarone 2017 door Saskia Schurink
- Door Fred
- augustus 15, 2022
- 09:33
In ontwikkeling
Naast de reguliere proeverijen met de Amarones van circa 40 wijnhuizen, bood het Consorzio allerlei mogelijkheden om op andere wijzen nader kennis te maken met de wijnen, hun wijnmakers en professionals die in of buiten Italië met Amarone werken. Zo sprak Food critic David Scapin over zijn indeling van Amarones in 4 categorieën (fresco, reciotato, austero en potente) om de wijn uit de ‘hoek’ meditatiewijn te halen en niet alleen maar te zien als begeleider van uitsluitend harde kazen of krachtige stoofschotels. NB. Voor sommigen is dit wellicht nieuws, maar in Nederland toonde Harrie Baas (destijds sommelier en mede-eigenaar van restaurant Amarone in Rotterdam) al jaren geleden aan dat Amarone veel meer te bieden heeft in de gastronomie (red). JC Viens (Italian Wine Ambassador en WSET-educator) leidde de masterclass ‘The boom generation’, waarbij werd gekeken naar de toekomst van Amarone onder leiding van een nieuwe generatie wijnmakers, versus de visie en wijnen van hun voorgangers. Een voorzichtige conclusie is dat we de komende jaren een toename mogen verwachten van wijnen met minder appassimento, minder hout en meer terroir. Ook m.b.t. andere wijnen uit de streek werden interessante ontwikkelingen geproefd, zoals bij Ca’ La Bionda waarvan de elegante Bianco Casal 2019 werd geproefd, een wijn in de stijl van een complexe Bourgogne. Bij dit wijnhuis ook aandacht voor biologische wijnbouw, nog altijd geen standaard in de regio. Boeiend is ook de opkomst van het wijnhuis Le Guiate, waar de nog altijd zeer jonge Noemi Pizzighella al de nodige oogsten letterlijk en figuurlijk op haar naam heeft geschreven. Dergelijke initiatieven tonen aan dat Amarone geen klassieke Italiaanse wijn is met een eeuwenlange geschiedenis, maar een relatief nieuw product dat nog volop in ontwikkeling is.
Het oogstjaar 2017:
Het voorjaar was overwegend warm en droog na een lange winter. Late vorst in april met beperkte schade, alleen rond San Martino Buon Albergo. In de maanden daarna hoge temperaturen van juni tot augustus met wat droogteverschijnselen en zonnebrand. Tussen eind augustus en begin september, hagelbuien in Valpantena en het oostelijke gebied van Valpolicella met meer kwalitatieve dan kwantitatieve schade. In september onweersbuien met een hogere daling van de temperatuur dan gebruikelijk. Over het algemeen geen grote problemen voor de wijngaarden. Droge weersomstandigheden voorkwamen de ontwikkeling van o.a. valse meeldauw en botrytis. Alleen oidium gaf een zekere bezorgdheid, maar kon goed worden gecontroleerd en door de hoge temperaturen hadden de druiven in 2017 minder last van wespen en vlinders (Tignoletta). Phylloxera en cochinella komen steeds minder voor, terwijl men ook minder last had van aandoeningen door de Planococcus ficus, Partenolecanium corni en de Phyllominator Antispila, die goed te bestrijden bleken met hun natuurlijke vijanden. Wat dat betreft is er meer zorg t.a.v. de verspreiding van Esca in de regio. De ontwikkeling van de planten startte wat eerder dan gemiddeld, maar verliep verder vrij normaal. De hoge temperaturen versnelde de rijping van de druiven met vooral een erg vroege rijping van de Corvina, 10 dagen eerder dan normaal. Er was geen gebrek (over overdaad) aan suikers en totale zuren; het aandeel appelzuur was relatief laag is, vergelijkbaar met andere jaargangen. Het aandeel anthocyanen was erg goed.
Knopzetting: 25 maart-6 april
Bloei: 25-29 mei
Veraison: 3-5 augustus
Oogst: 04-14 september
Grote namen
Onder de beste wijnen bekende namen zoals Bertani, Gerardo Cesari, Corte Figaretto, Fattori, Monteci, Roccolo Grassi, Santa Sofia, Secondo Marco, Tenuta Santa Maria Di Gaetano Bertani, Torre di Terzolan en Vigneti di Ettore. Andere ‘grote’ namen ontbraken tijdens dit evenement; verschillende wijnhuizen presenteren hun wijnen liever elders. Niet alle producenten delen dezelfde visie met bijbehorende emoties en politieke of commerciële belangen; even begrijpelijk als jammer. Gelukkig was er wel voldoende tijd om de streek wat verder te verkennen en een bezoek te brengen aan een wijnhuis dat tijdens de Anteprima proeverij veel indruk maakt: Ca’ La Bionda.
Ca’ La Bionda
Het in 1902 opgerichte familiedomein ligt in Marano, de middelste van de 3 Classico valleien op zo’n 15 kilometer van Verona. De wijngaarden liggen er direct omheen, in totaal zo’n 29 van de 30 hectare grond die men bezit. De hoogte van de wijngaarden varieert van 150 tot 300 meter, waarbij de expositie overwegend zuidoostelijk is, uitwaaierend naar het westen, profiterend van de middagzon en de wind in de vallei die ze droog en gezond houdt. De huidige successen zijn vooral toe te schrijven aan Pietro Castellani die de leiding van het bedrijf in 1997 overnam, bijgestaan door zijn zonen Alessandro Castellani en zijn broer Nicola, die de vierde generatie vertegenwoordigen. Samen richtten ze zich niet alleen op het maken van betere wijnen, naar ook op het culturele erfgoed van de regio, zoals het herstel van de historische muren van de terrassen in de wijngaarden. Ook de kelder werd volledig gerenoveerd, terwijl in de wijngaard zorgvuldig werd afgewogen waar de planten Guyot konden worden gesnoeid of juist de traditionele pergola gerespecteerd moest worden, afhankelijk van het druivenras, de bodem, hoogte, helling en expositie. In 2000 besloot men over te gaan op biologische wijnbouw en sinds 2016 zijn alle wijnen biologisch gecertificeerd. Vanzelfsprekend is biologische wijnbouw in de regio niet, niet alleen m.b.t. het werk in de wijngaard, maar ook in de kelder. Tijdens het drogen van de trossen voor Amarone en Recioto is bijvoorbeeld het risico op schimmelvorming groot. Hygiëne is dus groot belang en de kosten om biologisch te werken liggen tot 30% hoger dan bij conventionele wijnbouw. Niet iedereen is bereid deze kosten te dragen, ook omdat de markt voor biologische Amarone beperkt is en de wijnen toch wel verkocht worden, of ze nu biologisch zijn of niet.
Malavoglia
Ook op andere vlakken is de visie van Ca’ La Bionda opmerkelijk. Alessandro verzette zich o.a. lang tegen de ripasso-trend, in zijn ogen een lapmiddel om matige wijnen als kwaliteitsproduct te kunnen verkopen. Veel liever richt hij zich op het verbeteren van de reguliere Valpolicella en met initiatieven zoals zijn Decennale Casalvegri Valpollicella Classico Superiore, een wijn met maar liefst 10 jaar houtrijping, bewijst hij zijn gelijk. Grote commerciële belangen dwongen hem echter om ook een ripasso te maken, want zonder ripasso gaat de afzet van al zijn wijnen op de belangrijke markt in Scandinavië volledig verloren. Zijn ripasso voldoet echter volledig aan zijn eisen en is dus droog met meer verfijning en diepgang dan we meestal aantreffen. Om zijn afkeer van ripasso’s in het algemeen te benadrukken, draagt de ripasso van Ca’ la Bionda de naam ’Malavoglia’, oftewel ‘tegenzin’.
Wijngaarden
In de wijngaarden treffen we de traditionele druivenrassen aan, d.w.z. Corvina (die Alessandro graag ‘de Pinot Noir van Italië’ noemt), Corvinone, Rondinella en Molinara, uiteraard afgestemd op de specifieke kenmerken van de betreffende wijngaarden. Zo treffen we in Ravazzol wijngaard een van origine vulkanische bodem aan die ook rijk is aan klei met delen kalksteen, terwijl de CasalVegri wijngaard juist een meer kalkhoudende bodem heeft. Van de Ravazzal (7 ha en volledig in bezit van de familie Castellani) komen de druiven voor de gelijknamige Amarone; de Casalvegri geeft o.a. fruit voor de Campo CasalVegri Valpolicella Classico Superiore. De Casalvegri wijngaard, die aan het wijnhuis grenst, bestaat overigens uit 2 percelen, verdeeld door marognes, stapelmuurtjes die terrassen vormen zoals in de Douro vallei in Portugal. Het wat lager gelegen gedeelte heeft wijnstokken die in Guyot zijn gesnoeid, op het hoger gelegen deel vinden we de traditionele pergola techniek. Deze laatste is vooral het beste voor de Corvina, want de pergola geeft meer bescherming tegen te veel direct zonlicht en de druiven daardoor meer frisheid, zuren en niet teveel suikers. Zo wordt voorkomen dat de wijnen te zwaar en log worden en juist de terroir, het typisch karakter van de regio tot uitdrukking brengen, de stijl die Alessandro graag wil benadrukken. De bodem van de Casalvegri heeft een 1,5 meter diepe bovenlaag van kalksteen, die neerslag goed vasthoudt en de planten voorzien van voldoende water. Om een overschot aan druiven en een gebrek aan concentratie te voorkomen zijn hier meer wijnstokken per hectare aangeplant die voldoende competitie tussen de planten geven. De wijngaarden op de Ravazzol heuvel zijn volledig in pergola gesnoeid. Een paar jaar geleden vonden de broers op hun eigen grondgebied een aantal druiven die ze niet kenden; tot hun grote verassing bleken dit witte druivenrassen te zijn die nu worden gebruikt voor de Bianco del Casal. 2003 was belangrijk voor de gebroeders Castellani, omdat de extreme hitte in dat jaar wederom benadrukte dat aanpassingen in de wijnbouw noodzakelijk zijn ten gevolgen van de klimaatverandering.
De familie besloot land in San Rocco te kopen, een wijngaard op 460 meter hoogte waar de druiven langzamer rijper en hun frisheid beter behouden. De bodem is er vulkanisch en dat geeft een eigen, bijna frivole stijl die perfect voor blends, juist in hetere jaren.
De kelder
In de kelders van veel innovatieve, biologische en duurzaam werkende wijnmakers treffen we tegenwoordig steeds vaker cementen eieren aan waarin wijn wordt vergist en/of gerijpt. Ook Alessandro heeft ze overwogen, maar toch andere keuzes gemaakt, vooral omdat cementen eieren in zijn ogen een schoonmaakproduct eisen na gebruik en er voor RVS alleen heet water nodig is om ze schoon te maken. De houten vaten in de kelder worden overigens schoongemaakt met ozongas. Voor de vinificatie worden verschillende cuves en vaten gebruikt. Een taps toelopend vat dient voor de gisting van Amarone. Vaste bestanddelen van de most stijgen naar boven en vormen de hoed. Als deze komt vast te zitten in het bovenste smallere gedeelte, laat de wijnmaker het sap eronder eruit lopen. De hoed valt dan naar beneden, waarna het opgevangen sap weer terug in het vat wordt gegoten en er door meer contact van de hoed met het sap een sterkere inweking ontstaat die meer geur- en smaakstoffen onttrekken aan de druiven; deze methode staat bekend als ‘délestage’.
De rechte cuves zijn meer voor de jonge, meer eenvoudige wijnen. In plaats van délestage wordt hier remontage toegepast, waarbij afgetapte wijn direct op de cap wordt gesproeid. Hierdoor ontstaat een zachtere inweking met minder hardere bestanddelen, ideaal voor de meer soepele wijnen. Kleinere conisch vaten worden gebruikt voor recioto, simpelweg omdat er veel minder van deze wijn wordt gemaakt. Tenslotte beschikt Ca’ la Bionda nog over de nodige tanks van RVS die bijdragen aan de variatie aan vaten en cuves en Alessandro in staat stellen ieder jaar weer optimale blends te maken voor elke wijn.
De wijnen
Toen Alessandro zo’n 20 jaar geleden wijn begon te maken, was een elegante stijl Amarone niet gebruikelijk; de meeste wijnen waren rijk en machtig, ook dankzij het gebruik van barriques. De visie van Alessandro was destijds vernieuwend en hij werd dan ook als visionair beschouwd. Inmiddels volgen de meeste van zijn collega’s een meer gematigde koers qua houtgebruik, restzoet en concentratie en ook het consortium is ervan overtuigd dat deze stijl de toekomst voor het gebied is. Ook zijn idee om de wijnen later op de markt te brengen om er zeker van te zijn dat de consument de wijn in de juiste conditie met een optimale smaakbeleving proeven, wordt steeds vaker overgenomen.
Cà la Bionda, Bianco del Casal 2019
Eerste oogst: 2016
De bodem van de wijngaard op de Ravazzol heuvel is rijk aan stenen, klei, kalksteen en fossielen resten die bijdragen aan de complexiteit van de wijn. De druiven voor deze wijn worden niet geforceerd geperst; het sap loopt door de eigen druk van het gewicht van de druiven weg hetgeen most zonder hardere bestanddelen oplevert. Na de gisting krijgt de wijn een houtrijping in vaten waarvan 1/3 nieuw is, 1/3 2e jaars en 1/3 ouder is. Tijdens deze rijping rust het sap ‘sur lie’, dus op de dode gistcellen om de wijn een meer Bourgondisch karakter geven met ronde, zachte eigenschappen. De wijn is gemaakt van meer dan 70 jaar oude Trebbiano en Garganega en dat geeft aroma’s van rijpe appel en peer, wat toast, acacia, bloesem en amandel; een mooie wijn met veel lengte.
Corvina
100% Corvina Veronese, gemaakt met delen ingedroogde en delen vers geplukte druiven, samen vergist. Voor Alessandro is de Corvina de enige druif in de regio die geschikt is voor een mono-cépage, de andere lenen zich daar minder goed voor, zowel in kwalitatief opzicht als marketing-technisch. De Corvinone bijvoorbeeld, is erg tannineus en vergt (te) veel tijd om op dronk te komen, commercieel gezien lastiger. Alessandro maakt zijn 100% Corvina sinds 2005 en is trots op de lichte, elegante stijl van de wijn die doet denken aan die van een Gevrey.
Valpolicella Classico 2021
De ‘gewone’ Valpolicella van Ca’ la Bionda van 70% Corvina, 20% Corvinone en 10% Rondinella & Molinara. Niet een doorsnee fruitig niemendalletje zoals de meeste Valpolicella’s, maar een wijn met naast het kenmerkende kersenfruit en een zweem van dennennaalden, sappig en hartig met een lichte kruidigheid, een prima structuur en een mooie balans met de houtlagering.
Casalvegri Valpolicella Classico Superiore 2019
Sommige wijnboeren in het Valpolicella gebied gebruiken voor hun Valpolicella Superiore delen ingedroogde druiven of wat Ripasso, zo niet Cà la Bionda. Alessandro wil meer terroir laten zien in de wijn door juist alleen verse druiven te gebruiken die de elegante smaken meer naar voren laten komen. Het resultaat is een wijn met veel fruitigheid en complexe aroma’s van zwarte vruchten, maar ook gekonfijte citrus, kruiden (laurier), noten en grassige tonen, aangevuld met een fijne houtinbreng. Een complexe wijn met veel lengte.
Decennale Casalvegri Valpolicella Classico Superiore 2010
Alleen gemaakt in bijzonder goede jaren van druiven uit de Casalvegri wijngaard. In principe dezelfde blend als de andere Valpolicella’s, maar dan uitsluitend uit jaren met een surplus aan structuur en tanninen die dan rijkelijk aanwezig zijn, maar rijp en het potentieel bevatten om een lange houtlagering te ondergaan. De wijn rijpt circa 10 jaar in een vat van 5000 liter en krijgt ook daardoor een complexiteit die zelden wordt geëvenaard in de regio. Qua aroma’s uiteraard gerijpte tonen als nougat, hout en amandel, maar ook levendige accenten, frivool zelfs met kersen en fris bosfruit dat aangeeft dat hij nog wat jaren kan rijpen. Een zeer fraaie wijn in de stijl die we ook in de top van de Bourgogne aantreffen.
Amarone della Valpolicella Classico 2015
De gebruikelijke blend van 70% Corvina, 20% Corvinone en 10% Rondinella & Molinara, maar dan uiteraard van ingedroogde druiven. Een wijn met een mooie complexiteit en veel lengte.; een voorbeeldige Amarone met een erg nette prijs-kwaliteit verhouding.
Ravazzol, Amarone della Valpolicella Classico 2017
Druiven uit de Ravazzol-wijngaard met zijn kalkrijke bodem en wijnstokken van meer dan 60 jaar oud. Het zijn juist deze oudere wijnstokken die Alessandro in staat stellen om een frisse en elegante stijl te handhaven, zelfs in een heet jaar als 2017. De wijn is vol en diep van smaak, maar ook verfrissend met rijpe kersen, bramen en ander zwart en rood fruit, wat tabak en balsamico en veel lengte.
Ravazzol, Amarone della Valpolicella Classico 2007
Ook uit een heet en droog jaar met een wat steviger structuur die wat meer tijd nodig heeft voor een optimale balans. Warm met veel zoet, rijp, gekonfijt fruit, wat rozenbottel en kruidige tonen met een goede houtintegratie en potentieel.
Verkoop in Nederland: Brand Wijnen in Leiden
