Olifantsberg
- Door Fred
- juni 26, 2018
- 18:46
Inspirerend
Het begint allemaal in 2001 als Paul zijn aandelen in de maatschap verkoopt en besluit iets anders te gaan doen; iets, ergens. De kinderen zijn het huis uit en de wereld ligt open voor Paul en zijn vrouw. Een wereldreis staat op de ’to do’ lijst, maar verder zijn er geen concrete plannen of ontbreekt een specifieke noodzaak. Dat verandert als hun historische boerderij in Enspijk afbrandt en er geen sprake meer is van een keuze; ze moeten ergens anders naar toe. Een inspirerende reis door Afrika geeft inzicht in mogelijkheden voor de toekomst, zeker als ze horen dat het huis van een voormalig cliënt door diens overlijden te koop is. Ze besluiten er een kijkje te nemen en zijn onder de indruk. Het huis verkeert weliswaar niet in geweldige staat, maar het heeft, net als hun oude huis, een rieten dak en ze worden instant verliefd op het schier eindeloze uitzicht. In 2003 kopen ze het 100 ha grote domein, ook al is nog niet helemaal duidelijk wat ze er precies willen doen.
Dit wordt nooit wat
Het gebied staat vooral bekend om zijn ongerepte natuur, maar er zijn ook wijngaarden voor bulkwijn die o.a. in Nederland op de markt worden gebracht onder allerlei fantasienamen. Paul weet zich de trotse eigenaar van een kleine wijngaard, slechts 1 hectare met wat planten cabernet en syrah. De druiven van zijn eerste oogst verdwijnen anoniem in de wijnen van de coöperatie, maar omdat de prijs die hij voor de druiven kreeg zo laag was, lijkt rooien een betere optie. De toenmalige manager stelt Leeuwerik echter voor er een eigen wijn van maken en dat lijkt een grappig idee. Pauls’ dochter stelt meteen voor om ook wat chardonnay aan te planten (“want die zijn lekker pap”) en zo krijgt de bevlieging vaste vorm. Het wijngaard-areaal groeit tot een indrukwekkende 3 (en wat later zelfs 4,5) hectare en er wordt een kleine productieruimte ingericht. De eerste wijnen leveren gemengde gevoelens op, waarbij trots en hoop elkaar afwisselen met uitspraken als “Dit gaat nooit wat worden” en “Hadden we het maar nooit gedaan”. Het zorgt voor een moment van bezinning en weer rijst de vraag wat nu eigenlijk de bedoeling is met hun nieuwe bezit.
Lang zo gek nog niet
In 2009 blijkt echter dat de wijnen ‘voor verbetering vatbaar zijn’ en een professionele hand, twee zelfs, missen. Die blijken in het bezit van een net afgestudeerde jongeling en hij gaat de uitdaging aan. Samen besluiten ze de wijnproductie uit te breiden en uiteindelijk krijgen ze toestemming om in totaal 20 hectare van hun grond voor wijnbouw te gebruiken, mits ze er minimaal 70 als natuurgebied respecteren en onaangetast laten.
Tussen 2010 en 2014 worden 13 ha aangeplant, zowel ‘stokkie by paal'( echalas) als ‘bosstokkies’, met rassen uit de Noordelijke Rhône. Die keuze is niet alleen gebaseerd op de samenstelling van de bodem, maar ook vanwege het klimaat dat er warmer is dan in o.a. Constantia, Franschhoek en Stellenbosch, maar voldoende koelte door de hogere ligging, wind en schaduw van de bergen. Als ook besloten wordt wat pinotage aan te planten, blijkt er geen ruimte meer voor chardonnay en moet papa het e.e.a. uitleggen in de Family Vineyards… De eerste oogst levert gelukkig ook opmerkingen op als: “Dit is lang zo gek nog niet” en “Somewhere along the line, we must be doing something right”, en dat compenseert voldoende…
Erkenning
Dat geeft vertrouwen in de toekomst en resulteert in 2013 in de bouw van een nieuwe kelder met een potentieel voor de verwerking van 100 ton druiven, ook al bedraagt de productie op dat moment amper de helft. De eerste wijnen vinden hun weg naar het buitenland, bijvoorbeeld naar Frankfurt, waar een Duitse klant er enthousiast op reageert. Ook Zwitserse contacten en Amerikaanse handelaren pakken de wijn op en in Groot Brittannië genieten de wijnen eveneens de nodige waardering. In Zuid-Afrika zelf worden de Silhouette 2013 en 2014 bekroond met de Golden Trophy van de Old Mutual en de Silhouette 2014 krijgt (net als de 2016 twee jaar later) zelfs 5 sterren in de toonaangevende Platter-gids.
Ondanks al die lof reageert men in Nederland juist opvallend koel op de wijnen. Veel importeurs “hebben al een Zuid-Afrikaanse wijn” of zien door de beperkte en zeer competitieve markt onvoldoende mogelijkheden (lees af- en omzet) voor kwaliteitswijnen uit Zuid-Afrika, ook die van landgenoot Paul Leeuwerik.
Uitdaging
De Nederlandse markt blijkt ‘een uitdaging’ die Paul Leeuwerik overigens graag aangaat. Gedreven door het vertrouwen in zijn eigen wijnen en de internationale erkenning bezoekt hij Nederland met een zekere regelmaat en spreekt hij er met pers, handel en horeca. Zijn zoektocht naar partners en een luisterend oor brengt hem zelfs in Tuil, waar hij zijn verhaal vervolgt.
Water
Leeuwerik: “Momenteel zijn zo’n 16 ha aan wijngaarden in productie. Uitbreiding naar 20 ha is mogelijk (de toestemming is er al), maar door een structureel gebrek aan water wordt daar nog mee gewacht. Water is absoluut noodzakelijk voor succesvolle wijnbouw in dit droge gebied en het wordt dan ook spaarzaam gebruikt. Het water uit de bergen vangen we op in kunstmatige meertjes en doseren we uiterst zorgvuldig; in 2017 hadden we voor het derde achtereenvolgende jaar te maken met extreme droogte en hebben we zelfs druiven opgeofferd om water te besparen. De aankoop van 30 ha grond van een buurman gekocht, geeft ons meer waterrechten en de mogelijkheid om meer berg- en regenwater op te vangen. Water blijft echter schaars en alleen als we het heel goed managen kunnen we de wijngaarden in de toekomst misschien wat uitbreiden.
Respect voor personeel
We zijn eigenlijk meer bezig met ons personeel en onze wijnen. We hebben huisjes gebouwd voor onze werknemers en betalen ze meer dan het minimum loon. Ook rijden we 1 x per week naar de stad voor boodschappen zodat ze niet, zoals elders; zeker 10% van hun loon aan taxikosten hoeven te betalen. Voor opleiding wordt gezorgd , we leren ze snoeien, laten ze hun rijbewijs halen en zorgen dat ze zich met een wederzijds genoegen aan ons binden.
Elizma Visser
Op het gebied van de wijnen hebben we al veel bereikt, maar er zijn nog volop wensen en mogelijkheden. Dat doen we in nauwe samenwerking met Elizma Visser, de wijnmaakster die sinds 2015 fulltime op de loonlijst staat en zeer goed bekend is met de streek (haar man Ferdi is wijnmaker bij een van de buren: Deetlefs). In overleg met Eliza gebruiken we in de kelder geen hele bijzondere attributen; amper roestvrijstalen tanks, maar wel eikenhouten vaten van verschillende herkomst (bijvoorbeeld Hongaars eiken voor de chenin), grootte en leeftijden voor de gisting en opvoeding van de verschillende wijnen. Onlangs hebben we ook een eivormige kunststof tank met een inhoud van 1500 liter in gebruik genomen. Er is een duidelijke voorkeur voor een spontane vergisting, maar soms wordt moeder natuur en beetje geholpen en worden geselecteerde gistculturen gebruikt. De inbreng van sulfiet wordt overigens zoveel mogelijk beperkt.
Ook in de wijngaard houden we het simpel: een natuurlijke, duurzame benadering, niet gecertificeerd biologisch, maar binnen de grenzen van die filosofie met gebruik van organische mest, een handmatige oogst etc. Een Italiaanse consultant (oook werkzaam voor o.a. Rupert & Rotschild) adviseert Leeuwerik om de wijngaard op een speciale wijze te snoeien waardoor de planten een langere levensduur krijgen.
Evenwichtig
De meeste druiven komen van onze eigen wijngaarden, maar omdat deze nog erg jong zijn en we voldoende capaciteit in de kelder hebben, kopen we ook druiven van een paar andere wijnboeren. We hadden druiven van een paar zeer oude wijngaarden op het oog, maar die kopen bleek in eerste instantie onmogelijk. Dat lag niet alleen aan de moeizame start van een medewerking met de betrokken coöperatie, maar vooral door het ontbreken van een goede controle op het onderhoud van de wijngaard. Meer geluk vonden we in Rawsonville, waar we nu 1 ha van een 40 jaar oude wijngaard met chenin blanc huren; van deze druiven maken we onze Reserve. Deze wijn en de reguliere chenin van aangekochte druiven uit Swartland en Malmesbury completeren ons assortiment dat naar onze mening goed evenwichtig is samengesteld met wijnen waarvoor de particuliere prijzen van amper € 10,00 tot circa € 15,00 variëren.
Nu nog een importeur in Nederland
Het ziet er naar uit dat Paul Leeuwerik de juiste keuzes heeft gemaakt toen hij werd geconfronteerd met de dilemma’s die het leven biedt. De toekomst is uiteraard niet zeker, maar hij sluit niet uit dat Elizma de komende jaren een belangrijke rol kan spelen in de verdere ontwikkeling van Olifantsberg. Leeuwerik: “Je weet nooit wat er nog kan en zal gebeuren. We hopen dat een jongere generatie het bedrijf kan voortzetten als de ‘boutique winery’ die het nu is, maar misschien komt het wel in een cluster met vergelijkbare bedrijven. Alles is mogelijk, kijk maar naar de verkoop van het bedrijf van Ken Forrester aan het Franse AdVini in 2016; dat hadden weinigen verwacht. Ik weet in ieder geval een ding zeker; de euro’s die ik in Olifantberg heb geïnvesteerd zal ik niet terugverdienen, maar dat maakt me niet uit. Ik ben blij met en trots op wat we in zo’n korte tijd hebben bereikt. De wereld kent en waardeert ons; het enige wat eigenlijk nog ontbreekt is een goede distributeur in Nederland….”.
De wijnen
Olifantsberg Blanc, 2016
Rousanne, grenache blanc, chenin blanc en wat chardonnay
Volle kleur; breed geurend naar rijp tropisch fruit, gele vruchten, abrikoos en perzik; de aanzet is vettig, net zo breed als de geur met veel sap, goede zuren, wederom rijp geel fruit en wat witte peper in de afdronk; rijke gastronomische wijn met prima balans voor bij stevige gerechten
Chenin blanc, 2015
Mooi volle witgele kleur; fijn bouquet met kruiden en witte vruchten, witte perzik, witte bessen en wat lychees, decente inbreng hout (deel is vergist en opgevoed grote houten vaten), mooi complex; in de mond is de wijn rijk, maar blijft goed fris; intrigerende smaak, breed, saprijk en vullend, warme gloed, mooi bitter, zeer smaakvolle eetwijn witte perzik komt terug in de afdronk, samen met wat romige tonen en levendige zuren; zeer compleet en heel verteerbaar
Olifantsberg Grenache blanc, Breedekloof, 2016
Mooie schone, opvallend fijne geur met bloesem, wat jasmijn en verse kruiden, maar vooral veel tropisch fruit als perzik en lychees, in de mond aangenaam slank, ingetogen aromatisch, fijne structuur en prima balans tussen rijp fruit, zuren en hout, subtiel bittertje, heel verteerbaar, mooie breed inzetbare en gastronomische wijn
Olifantsberg Blanc de Noir, 2015
Gemaakt van 100% syrah; in zowel kleur, geur als smaak een duidelijk ontwikkeling, meer een winter- dan een zomerrosé, gerijpt roze, peperig van smaak, afgerond, uitgerijpt, vlezig met een klein zoetje, eigen stijl, nu drinken
Olifantsberg Pinotage, 2016
Zuivere geur; veel donker fruit, wat inkt en aardse accenten, ook bananenschil; in de mond sappig en fruitrijk met een goede balans, heeft wat lucht nodig en opent zich dan mooi in het glas; tannine is rijp, aangename rijpe pinotage, goede balans, hout is netjes verweven; iets tannine in de afdronk, gemiddelde structuur en ook daardoor gastronomisch goed en breed inzetbaar
Olifantsberg, Silhouette, Western Cape, 2014
Shiraz, mourvèdre, carignan, grenache noir en pinotage
Iets gerijpte geur, wat paardenvacht, donker fruit, amarenekersen, kersenpit, wat hout, koffie, en een aardse ondertoon, met wat rooibos; in de mond goed sappig, nette evolutie, goed frisse zuren, wat tannine, bittertje, salmiakdrop, wat toost en weer kersen en kersenpit, veel donker fruit, mooi geïntegreerd hout, fijne blend; voorname eetwijn
Olifantsberg Syrah, 2016
Diep gekleurd, geconcentreerd, duidelijk hout, impressies van zoethout en viooltjes, kruidig, zwarte peper en blauwe bessen, diep en rijk; ontwikkelt zich mooi bij openstaan, sappig, peperige, kruidige afdronk met wat tannine en houttonen, mooie zuren, goed verteerbaar