Campanië; klassieke, authentieke klasse
- Door Fred
- oktober 23, 2020
- 09:42
Wie Campanië bezoekt, kan niet anders dan onder de indruk zijn van de rijkdom die het te bieden heeft. Een prachtige kunstlijn met schilderachtige dorpjes, de minstens zo betoverende natuur van het intrigerende binnenland, de oorsprong van vele culinaire producten en gerechten, talloze historische schatten, de Vesuvius en ….. enkele van de beroemdste Italiaanse wijnen.
Herstructurering
Na een periode waarin vooral de donkere kant van de regio overheerste, geniet Campanië nu weer de aandacht die het verdient. Nieuwe impulsen met o.a. een herstructurering van de politieke en rechterlijke macht hebben de streek veiliger en schoner gemaakt en een gewaardeerde bestemming gemaakt voor toeristen uit binnen- en buitenland. Toen ik Napels een tijdje geleden bezocht, was ik onder de indruk van de gastvrijheid en de ontspannen sfeer in de stad. Minder blij was ik halverwege de ‘Pedamentina San Martino’, maar dat had meer met een serieus gebrek aan conditie van mezelf te maken dan met deze 14e eeuwse route (trap met 414 treden) van het centrum van Napels naar de Certosa di San Martino op de top van de heuvel.
Authentieke producten
Olijfolie, de meest uiteenlopende visproducten, noten, tomaten, pepers, citroenen (ondermeer voor de enige echte Limoncello uit de regio Sorrento) en kazen (met een hoofdrol voor de Mozzarella di Buffala) naast minder romantische, maar eveneens authentieke producten zoals puimsteen, technische industrie en een goed ontwikkelde dienstensector. De pizza is er geboren en ook spaghetti alla puttanesca vindt hier z’n oorsprong net als tal van wijnen van wie de geschiedenis duizenden jaren teruggaat. Nijhuis Consultancy & Services wijdde enige tijd geleden een tweede workshop aan Campanie, gericht op alle wijnen behalve de Taurasi; deze beroemde wijn stond centraal tijdens een eerdere workshop.
Veel wijnen
Ook dit keer maakten de deelnemers weer kennis met een groot aantal wijnen en werd uitgebreid stilgestaan bij de geschiedenis van de streek, de terroir en de eigenschappen van allerlei autochtone druivenrassen en unieke wijnen. Mede dankzij de inspanningen van het Consorzio Vini D’Irpinia bereikte een zeer grote selectie wijnen Nederland, zoveel dat de hulp van enkele gerenommeerde, professionele collega’s werd ingeroepen om wijnen te proeven die niet tijdens de workshop zelf gepresenteerd konden worden. Het merendeel van de wijnen betrof de DOCG’s Greco di Tufo en Fiano di Avellino, aangevuld met wijnen die rechtstreeks door producenten of importeurs werden ingebracht. Wat dat betreft is een speciaal woord van dank op zijn plaats voor o.a. Piero Mastroberardino, Milena Pepe en haar importeur Vino e Olio, Silvia Imparato (Montevetrano), Ferrante di Somma van Cantine di Marzo (prachtige ’terroir-wijnen’) en Douwe Walinga.
Historie
Tijdens de workshop werd uiteraard ingegaan op de rijke historie van Campanië, van de Osken en Samnieten als vroege bewoners en de Etrusken die er de basis legden voor steden zoals Pompeï naar de Grieken die o.a. Cumae en Neapolis vestigden en er zo belangrijk waren voor de ontwikkeling van de wijnbouw. De bloei van Campanië tijdens het Romeinse Rijk kwam aan de orde, waarbij de regio vele fameuze wijnen voortbracht zoals de ‘Falernum’, geprezen als de edelste drank in Rome. In deze tijd schrijft historicus Plinius de Oude al over druivenrassen die nu bekend staan als de Greco, Sirica, Fiano, Falanghina, Palagrello en Aglianico. Ook in de eeuwen daarna bleef Campanië één van de belangrijkste regio’s in Italië, door handelssteden Amalfi en Napels en dankzij (of ondanks) de overheersing van Byzantijnen, Lombarden, Noormannen, Spanjaarden, Fransen en Swaben. In de 16e eeuw was Napels zelfs de grootste stad van Europa na Parijs. Ook op het culturele vlak bleek Campanië toonaangevend, mede door grootse kunstenaars die er geboren zijn, waaronder Caravaggio en Bernini.
Terroir
Wie de terroir van Campanië wil beschrijven, kan uiteraard niet om de vulkanische activiteiten in de regio heen. De Vesuvius domineert vele vergezichten en de uitbarsting in 79 n.Chr. behoort tot de meest ingrijpende ter wereld. Pompeï en Herculaneum werden destijds verwoest, zeker 10.000 slachtoffers gemaakt, waaronder Gaius Plinius Secundus maior, alias Plinius de Oudere, Romeins militair, letterkundige en (amateur-)wetenschapper. Plinius de Oude schreef o.a. de Historia Naturalis, een naslagwerk met vele beschrijvingen van druiven en wijnen in en buiten Italië.
De bodem in Campanië is dan ook overwegend vulkanisch, met belangrijke, onderscheidende bijzonderheden in de vele subregio’s; alleen al in de DOCG Taurasi worden er minimaal 4 onderscheiden. Ook qua klimaat kent Campanië vele verschillen en uitersten; langs de kust is het klimaat overwegend Mediterraan, terwijl het binnenland meer continentaal is. Hoewel de zomers droog en heet kunnen zijn met veel zonuren, kent Campanië ook natte perioden en de nodige (nacht-)vorst in de lente. Dat het weer sterk kan variëren blijkt wel uit extremen zoals -14 °C in januari 1985 en 42 °C in juli 2003.
Wijnbouw
De wijnbouw in Campanië heeft in de geschiedenis altijd een grote rol van betekenis gespeeld met meerdere bloeiperioden. De (voor-)laatste was van 1900-1930, omdat phylloxera de streek pas laat bereikte en ze in deze periode vrijwel heel Italië van wijn voorzag. Uit deze tijd zijn nog altijd originele wijngaarden met zeer oude wijnstokken aanwezig, ook omdat de phylloxera geen grip kreeg op wijngaarden met een vulkanische bodem. Na de phylloxera-ramp kende Campanië slechte economische tijden en leed ook de wijnbouw. Mastroberardino (opgericht in 1878) was destijds vrijwel de enige producent die zich richtte op kwaliteit en wijnen buiten de streek (en Italië) verkocht. Toen de streek in 1980 werd getroffen door één van de grootste aardbevingen in recente Italiaanse geschiedenis, was het wederom Mastroberardino die de basis legt voor de wederopbouw en het huidige succes van de wijnbouw in Campanië. Opmerkelijk genoeg duurde het nog tot de laatste eeuwwisseling voor het aantal zelf bottelende producenten sterk toenam en de nadruk op kwaliteitswijnen kwam te liggen in plaats van veelal anonieme bulkwijnen.
Druiven
Het meest opmerkelijke in het gebruik van druiven is het feit dat internationale rassen amper een rol van betekenis hebben gespeeld in Campanië. Alleen de Montevetrano van Silvia Imparato (met overwegend cabernet sauvignon en merlot) en de Patrimo van Feudi di San Gregorio (100% merlot) hebben een duidelijk mondiaal accent, alle andere hoog gewaardeerde wijnen waren (en zijn) gebaseerd op autochtone druivenrassen. Campanië beschikt wat dat betreft over een rijk arsenaal aan unieke druivenrassen, waarvan de geschiedenis niet zelden vele eeuwen teruggaat. Onder hen de witte arilla, fenile, ginestra, asprinio, cacamosca, palagrello bianco, caprettone, pepella, cerretto, ripolo, rovello bianco en sanginella bianca en de blauwe barbera del Sannio, casavecchia, sciascinoso, palagrello nero, sabato, supezza, tintore di tramonti en tronto. Bijzonderheden van deze druiven werden niet alleen besproken tijdens de workshop, maar wijnen van deze bijzondere rassen konden natuurlijk ook worden geproefd, zoals de EIS’S Tintore Prephilloxera van Tenuta San Francesco.
Deze keer was er veel ruimte voor wijnen van de Greco di Tufo, falanghina, fiano en (in iets mindere mate) de aglianico, waarbij vanzelfsprekend werd uitgelegd dat de ene greco de andere niet is. Zo is de greco (bianco) uit Calabrië bijvoorbeeld niet dezelfde als de Greco di Tufo uit Campanië, zoals maar al te vaak wordt aangenomen.
DOP’s
Campanië telt 4 wijnen met een DOCG status en 15 DOC´s, waarbij de wijnen gebaseerd op de historische Falanghina de hoogste classificatie niet is toegekend. Jammer, want de druif heeft terecht een zeer goede reputatie en levert vele fraaie wijnen op. Heel duidelijk werden de verschillen tussen de meer aromatische en florale Fiano en de vaak strakkere, meer kruidige Greco di Tufo. Tijdens de workshop ook wijnen uit minder bekende DOC’s, zoals de Vesuvio, Ischia, Campi Flegrei Falanghina en Irpinia en alle informatie over de andere DOC’s, waaronder de Aversa, Capri, Casavecchia di Pontelatone, Castel San Lorenzo, Cilento, Costa d’Amalfi, Galluccio en Sannio.
Producenten
Uiteindelijke werden vele wijnen van tal van wijnhuizen geproefd, een deel tijdens de workshop, de overige daarna in gezelschap van enkele professionele collega’s. Tot de producenten die het meest tot de verbeelding spraken behoorden Mastroberardino (o.a. prachtige Stiléma’s Greco en Fiano), Cantine di Marzo, Montevetrano, Quintodecimo en Cavalier Pepe, op de voet gevolgd door Colli di Lapio, Di Meo, Molettieri en Tenuta San Francesco. De grote serie wijnen van Terredora di Paolo maakte veel indruk, waarbij de CampoRe, Fiano di Avellino DOCG, 2009 misschien wel de mooiste wijn van allemaal bleek.
De wijnen
Excellent:
- Cantine di Marzo, Vigna Ortale Greco di Tufo DOCG, 2018
- Cantine di Marzo, Vigna Laure, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Cantine di Marzo, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Cavalier Pepe, Nestor, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Colli di Lapio, R. Clelia, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Di Meo, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Mastroberardino, Stiléma, Greco di Tufo DOCG, 2017
- Montevetrano, Colli di Salerno IGP, 2017
- Quintodecimo, Giallo d’Arles, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Quintodecimo, Exultet Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Tenuta San Francesco, EIS’S Tintore Prephilloxera, Campania Rosso IGT, 2016
- Terredora di Paolo, CampoRe, Fiano di Avellino DOCG, 2012
- Terredora di Paolo, CampoRe, Fiano di Avellino DOCG, 2009
- Terredora di Paolo, Corte di Giso, Irpinia Falanghina DOC, 2019
- Terredora di Paolo, TerreDora, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Terredora di Paolo, Il Principio, Irpinia Aglianico DOC, 2015
- Torricino di Stefano di Marzo, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Villa Matilde, Montelapio di Tenuta Pietrafusa, Fiano di Avellino DOCG, 2019
Zeer goed:
- Calafè, Fiano di Avellino DOCG, 2018
- Cantine di Marzo, Vigna Serrone, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Casa d’Ambra, Tenuta Frassitelli, Ischia Biancolella DOC, 2019
- Cavalier Pepe, Lila, Irpinia Falanghina DOC, 2019
- Cenatiempo, Biancolella, Ischia DOC, 2019
- Cenatiempo, Lefkòs, Ischia Bianco Superiore DOC, 2019
- Colli di Castelfranci, Pendino, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Colli di Lapio, R. Clelia, Alèxandros, Greco di Tufo DOCG, 2019
- d’Antiche Terre, Il Cavaliere, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- d’Antiche Terre, Le Saure, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Di Meo, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Fattoria La Rivolta, Aglianico del Taburno DOCG, 2017
- Fattoria La Rivolta, Le Mongolfiere a San Bruno, Aglianico del Taburno Rosato DOCG, 2017
- Filadoro Giuseppa, Fiano di Avellino DOCG, 2018
- Mastroberardino, Stiléma, Fiano di Avellino DOCG, 2016
- Nativ, Vico Sorto, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Russo, Grelé, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Salvatore Molettieri, Apianum, Greco di Tufo DOCG, 2018
- San Paolo, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Sarno 1860, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Tenuta del Meriggio, Colli dei Lauri, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Terradora di Paolo, Terre degli Angeli, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Terredora di Paolo, CampoRe, Fiano di Avellino DOCG, 2008
- Terredora di Paolo, CampoRe, Fiano di Avellino DOCG, 2016
- Terredora di Paolo, Corte di Giso, Irpinia Aglianico DOC, 2017
- Terredora di Paolo, Lacryma Christi, Vesuvio Bianco DOC, 2019
- Terredora di Paolo, Rosænovæ, Irpinia Rosato DOC, 2019
- Torricino di Stefano di Marzo, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Villa Matilde, Daltavilla di Tenuta Pietrafusa, Greco di Tufo DOCG, 2019
Eveneens aanbevolen: - Borgodangelo, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Borgodangelo, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Casa d’Ambra, Forastera, Ischia DOC, 2019
- Cavalier Pepe, Bianco di Bellona, Irpinia Coda di Volpe DOC, 2019
- Cavalier Pepe, Rosato del Varo, Irpinia Rosato DOC, 2019
- Cenatiempo, Per’ ‘e Palumno, Ischia DOC, 2019
- Contrada, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Donnachiara, Aletheia, Greco di Tufo DOCG, 2017
- Donnachiara, Empatia, Fiano di Avellino DOCG, 2018
- Feudi di San Gregorio, Greco di Tufo DOCG, 2019
- I Capitani, Clarum, Irpinia Falanghina DOC, 2019
- La Sibilla, Cruna del Lago, Campi Flegrei Falanghina DOC, 2018
- Le Masciare, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Le Otto Terre, Saliceto, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Macchie S. Maria, Signifer, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Macchie S. Maria, Triarü, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Montevetrano, Core bianco, Campania IGP, 2019
- Montevetrano, Core rosso, Colli di Salerno IGP 2017
- Nardone, Fiano di Avellino DOCG, 2018
- Nardone, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Nativ, Fontana del Sambuco, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- San Paolo, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Terredora di Paolo, Lacryma Christi, Vesuvio Rosso DOC, 2018
Ook geproefd:
- Antica Hirpinia, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Antica Hirpinia, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Aroma, Donna Carina, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Aroma, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Calafè, Greco di Tufo DOCG, 2018
- Cavalier Pepe, Refiano, Fiano di Avellino DOCG, 2018
- Colli di Castelfranci, Grotte, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Contrada, Fiano di Avellino DOCG, 2018
- Feudi di San Gregorio, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- I Capitani, Gaudium, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- I Capitani, Serum, Greco di Tufo DOCG, 2019
- I Capitani, Overdose, Irpinia Rosato DOC, 2019
- Le Masciare, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Le Otto Terre, Petranera, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Orneta, Torre degli Amanti, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Orneta, Fortuna, Greco di Tufo DOCG, 2019
- Russo, Donnaceleste, Fiano di Avellino DOCG, 2019
- Tenuta del Meriggio, Colli delle Ginestre, Fiano di Avellino DOCG, 2018
- Vigne Guardagno, Greco di Tufo DOCG, 2017
Helaas….
Met hoge verwachtingen keek een ieder uit naar het proeven van de 2012 Villa dei Misterie, Pompeiano IGT van Mastroberardino, de zeldzame wijn gemaakt van kleine wijngaardjes in de ruïnes van Pompeï. Eerdere edities bleken erg fijn, deze fles helaas onzuiver….
