Liber Pater; diepgewortelde overtuiging
- Door Fred
- november 14, 2023
- 11:25
Wat is ‘echt’ op deze wereld? Niet veel; het meeste is artificial, niet alleen onze (vermeende) intelligentie. In de wijnwereld is dat niet veel anders. Biologische wijn bijvoorbeeld die niet zelden allesbehalve duurzaam is, vin natur die niet door de natuur, maar door mensen wordt gemaakt en marketingkreten als ‘mineraliteit’ of ‘terroir’ die niks met mineralen of de bodem te maken hebben.
Origineel
Loïc Pasquet (geboren in 1976 te Poitiers en tot ingenieur opgeleid aan Universiteit van Dijon) vroeg zich af in hoeverre wijn van nu eigenlijk wel ‘echt’ is. Is een Bordeaux uit 2023 bijvoorbeeld te vergelijken met wat daar in eerste instantie werd gemaakt en waar men beroemd mee is geworden? Geïnspireerd op het werk van zijn mentor Michel Grigard (bekend van zijn werk met o.a. de Mondeuse, Altesse en Jacquère in de Savoye) besloot hij zich te richten op een originele stijl Bordeaux, gebaseerd op druivenrassen en wijnbouwpraktijken uit tijden van weleer. In 2005 koopt hij een domein in Landiras in de Graves en beschikt dan over enkele hectaren met maar liefst 14 blauwe en witte druivenrassen, waaronder Cabernet Sauvignon, Merlot en Petit Verdot, naast historische druivenrassen als de Petite Vidure (oude kloon van de Cabernet Sauvignon), Castets, Saint Macaire, Mancin (alias Tarnay), Pardotte, Carmenère en Camaralet, Lauzet en Sémillon, deze laatste meer dan 80 jaar oud. Overtuigd van zijn gelijk dat de op Amerikaanse wortelstokken geënte Franse variëteiten geen originele eigenschappen aan de wijn geven, besluit hij ook voor de nieuwe aanplant uitsluitend de originele, eigen wortelstokken te gebruiken; alle wijnstokken zijn dus “francs de pied”.
In de wijngaard
Ook past hij klassiek wijngaardbeheer uit het midden van de 19e eeuw toe met gemengde gewassen, klassiek gesnoeide wijnstokken en grondbewerking met zijn Spaanse muilezel Carbonaro en een antieke ploeg. Het onderhoud van zijn wijngaarden is volstrekt biologisch en als hij sproeit, dan is dat met uitsluitend organische middelen. Pasquet kiest voor een dichtheid van 20.000 (en zelfs 30.000 is geprobeerd) planten per hectare, 2 keer zoveel als gebruikelijk is in Bordeaux. De planten zijn niet regulier Guyot gesnoeid, maar Arcure (Capovolto/Guyot ad archetto in Italië), een variant van Guyot waarbij de uitloper in een boog boven de stam wordt geleid om een betere knopzetting te stimuleren in het midden van de tak, daar waar de knoppen bij normale snoei niet of minder goed uitlopen. Alle planten zijn dus ongeënt en om phylloxera te bestrijden zijn drie kleine meren aangelegd om de wijngaarden zonodig onder water te zetten; de wijnluis is namelijk niet bestand tegen water. De 300.000 jaar oude bodem van Liber Pater bevat overigens veel kiezel en zand (typisch voor de Graves) en is van nature minder gevoelig voor phylloxera. Oogsten geschiedt uiteraard handmatig, waarbij de opbrengst extreem laag is; in 2009 15 hl/ha, in 2010 en 2011 10 en in 2015 zelfs minder.
Weerstand
Vanwege zijn afwijkende inzichten en praktijken ontstaan al meteen conflicten met zowel de INAO als betrokken autoriteiten in Bordeaux, hetgeen zelfs in een aanzienlijke boete resulteert voor hetgeen men als onterecht ontvangen subsidies ziet. Dit deed mij overigens denken aan François Mitjaville, die ooit vertelde dat de autoriteiten hem wilde verbieden zijn planten cordon spur te snoeien, omdat dat dit niet origineel zou zijn en daardoor verboden was. Toen hij aantoonde dat deze methode al vele honderden jaren geleden werd gehanteerd en juist alle andere wijnboeren in Bordeaux dus moest worden verboden om de ‘moderne’ Guyot-techniek (in 19e eeuw ontwikkeld door Dr. Jules Guyot) te gebruiken, kreeg de kwestie geen vervolg. Verzet kreeg Pasquet overigens niet alleen van officiële instanties. Eén van zijn waterbronnen werd vergiftigd en 500 wijnstokken werden vernield, waarbij vooralsnog onduidelijk is wie hiervoor verantwoordelijk zijn.
Miniem
De naam van zijn wijnen verwijst naar Liber Pater, de beschermer van de oogst, in Griekenland bekend als Dionysos, god van o.a. groeikracht van de aarde, inclusief wijnbouw en als zodanig geassocieerd met Bacchus, God van de wijn. Dat de goden hem niet altijd even gunstig gezind zijn, bleek al kort na zijn eerste oogst in 2006. Pasquet moest de jaargangen 2008, 2012, 2013, 2014, 2016, 2017, 2021 en (waarschijnlijk ook) 2022 overslaan, omdat de allerbeste condities en druiven voor de door hem gewenste wijnen in deze jaren ontbraken. Waar vrijwel alle collega’s waar dan ook ter wereld vrijwel elk jaar wijnen op de markt brengen, wenst Pasquet geen enkele concessie te doen aan de kwaliteit van zijn wijnen. Zeker niet elk jaar Liber Pater dus en zelden meer dan 1000 flessen; in 2015 maakte hij er niet veel meer dan 500. Wel is er sinds enkele jaren een tweede rode wijn, de Denarius, vernoemd naar de historische Romeinse zilveren munt. Ook experimenteert Pasquet met witte en een zoete wijn, maar ook deze wijnen worden slechts in minieme hoeveelheden gemaakt.
Ungrafted
Lois Pasquet noemt zichzelf overigens geen wijnmaker, maar wijnboer, vergelijkbaar met Tim Mondavi, die jaren geleden al zei: “I’m a winegrower, not a winemaker”. Zijn visie en streven naar authentieke wijnen deelt Pasquet met geestverwanten als Egon Müller en Thibault Liger-Belair. Samen met nog 12 andere wijnboeren zetten ze zich in voor het behoud en gebruik van ”ongeënte wijnstokken”. Hun ultieme doel is erkenning door Unesco van de ‘Ungrafted vines original heritage’ als cultureel erfgoed. Dat geldt voor zowel herontdekte druivenrassen in klassieke gebieden zoals de Petite Verdure in Bordeaux en de Assyrtiko in Santorini als Chardonnay en Pinot Noir in de Bourgogne en Champagne.
Vin de France
De visie van Pasquet past om meerdere redenen niet in het keurslijf van de AOC Bordeaux en daarom dragen zijn wijnen slechts de classificatie ‘Vin de France’ vergelijkbaar met befaamde Super Tuscans zoals Sassicaia, die ooit als eenvoudige ‘Vino da Tavola’ op de markt kwam. Net als deze befaamde wijnen, werd Liber Pater overigens in eerste instantie ook opgevoed in barriques. Al snel realiseerde Pasquet zich dat zijn wijnen beter tot hun recht komen met een gisting en weking (van zeker 60 dagen) plus een verdere lagering in anfora’s. Sulfiet wordt uiteraard zoveel mogelijk vermeden, ook al werd sulfiet al door de Romeinen gebruikt in de wijnbouw.
Prijzen
Ook mbt de prijsstelling van zijn wijnen heeft Pasquet een bijzondere mening. Nu zijn prijzen vaak niet meer dan een illusie en een even flexibel als discutabel fenomeen. Wijnen kunnen zowel niet goedkoop of duur genoeg zijn en niemand is het er ooit over eens. De prijzen van Liber Pater krijgen veel aandacht en leiden daardoor vaak af van de boodschap van Pasquet. Aan de andere kant benadrukken ze de ware exclusiviteit en het unieke karakter van de wijnen, heel anders dan de vele Grand Cru’s uit Bordeaux, Champagne of vergelijkbare wijnen uit Bolgheri, Napa Valley of Zuid-Australië, die het imago hebben zeldzaam te zijn, maar in werkelijkheid jaarlijks in oplagen van honderdduizenden tot zelfs miljoenen flessen op de markt komen. Voor Liber Pater geldt een simpel uitgangspunt: je kunt en wil ze betalen of niet. Ik wil er in ieder geval niet de nadruk op leggen of er meer aandacht aan besteden dan nodig is. Google maar, dan weet je wat ik bedoel.
De wijnen
Tijdens een bijzonder diner bij The jane in Antwerpen, schonk Pasquet enige tijd geleden verschillende van zijn wijnen, inclusief 3 jaargangen Liber Pater. Wat me vooral opviel was de zuiverheid van de wijnen, een hoge mate van doordrinkbaarheid en in de jongere wijnen wordt hout alles behalve gemist. De tijd zal leren wat het exacte bewaarpotentieel van de wijnen is, maar vooralsnog heb ik geen twijfel over hun levensduur. Ook de Denarius beschikt over de gewenste inhoud en lengte, maar presenteert zich wat eleganter en meer toegankelijk dan de Liber Pater.
Importeur Swaffou zorgde dat alle gangen van het uitgebreide menu werden voorzien van nog meer fraaie wijnen, inclusief klassiekers als een gerijpte witte Musar. Aan het einde van de avond keken Luc Hoornaert van Swaffou en Loïc Pasquet tevreden rond. De gasten hadden de boodschap begrepen, een geweldige avond meegemaakt en er werden de nodige wijnen besteld.
Voor meer informatie over prijzen en beschikbaarheid van Liber Pater: https://swaffou.com/nl/
