Nero d'Avola
- Door Fred
- december 15, 2023
- 16:03
Enige tijd geleden bezocht Thim Vernooij, namens NCS, Sicilië voor een nadere kennismaking met de Nero d’Avola als gast van het Consorzio Sicilia DOC.
Duurzaamheid
De reis begon met een symposium over duurzaamheid, met medewerking van experts als Anna Favella (actrice en ambassadrice voor duurzaamheid), landbouwkundige Francesco Picciotto, duurzaamheidsexpert Lucrezia Lamastra en Gaetano Benedetto, directeur-generaal van WWF Italia. Onder leiding van Alberto Tasca, president van Consorzio Sicilia DOC, spraken ze over Italië als land met de grootste biodiversiteit van Europa, duurzaamheid in het algemeen en het belang van de certificering voor duurzame praktijken, daar waar de Sicily SOStain Foundation zich op richt.
Verantwoord
Om in aanmerking te komen voor een SOStain certificaat, dienen bedrijven te voldoen aan verschillende voorwaarden t.a.v. verantwoord, ecologisch wijngaardmanagement (uiteraard zonder chemische bestrijdingsmiddelen), biodiversiteit, regionale producten, inzicht in- en het beperken van het gebruik van o.a. water en energie (VIVA-indicatoren), transparante communicatie en een gestructureerde controle op chemische residuen. Ook stellen ze dat flessen een maximaal gewicht van 550 gram mogen hebben, een aspect waar Ernesto Ghigna nog extra aandacht aan besteedde. Hij stimuleert het nog verder verlagen van het gewicht van de fles naar 440 gram en het recyclen van flessen om grondstoffen te besparen (ook al kost het recyclen van glas erg veel energie). Gerecyclede flessen zijn overigens te herkennen aan de contouren van Sicilië in de ziel van de fles, een leuk detail. Er is uiteraard veel begrip en steun voor verantwoorde initiatieven, hoewel het wereldwijde aanbod aan allerlei (vaak commerciële) certificaten e.e.a. niet overzichtelijker maakt voor de consument en misbruik voor ‘greenwashing’ altijd op de loer ligt. Eén internationale standaard zou transparantie en duidelijkheid ten goede komen, maar lijkt vooralsnog een brug te ver.
Nero d’Avola
Het tweede doel van de reis was een nadere kennismaking met de Nero d’Avola, de belangrijkste blauwe druif op Sicilië. Hij neemt zeker 15% van het totale wijngaardareaal voor zijn rekening en is na de cataratto de meest aangeplante druif op het eiland. Het meeste succes heeft de druif in de provincies Agrigento, Trapani, Caltanissetta en Siracusa, maar ook in Caltanissetta is het merendeel van de wijngaarden met Nero d’Avola aangeplant, bij Pachino en Butera zelfs meer dan 1500 ha rond deze dorpen. De beroemde consultant Giacomo Tachis geloofde in eerste instantie niet in het eigen succes van de Nero d’Avola (en evenmin de Nerello Mascalese) en gaf er de voorkeur aan hem te blenden met Merlot, Cabernet Sauvignon en Syrah voor meer kleur en structuur. Toen Duca di Salaparuta met hun Duca Enrico 1984 zijn ongelijk aantoonde, werd Tachis spontaan een pleitbezorger voor de druif en dat leidde ertoe dat de druif vrijwel overal werd aangeplant, ook op minder geschikte plaatsen. Minder mooi fruit werd dan vaak gemaskeerd door internationale druivenrassen en/of een overdaad aan extractie en hout, geheel in de stijl die veel journalisten destijds imponeerde. Met de pure expressie van de Nero d’Avola hadden deze wijnen echter weinig te maken.
Naam
Hoewel de Nero d’Avola vaak Calabrese wordt genoemd, verwijst deze naam niet naar de regio Calabrië, maar is hij afgeleid van Calavrisi, dialect voor “druif uit Avola”. Eeuwen geleden werd deze term al gebruikt, waarschijnlijk voor de Nero d’Avola, hoewel de naam ook betrekking kan hebben op de Toscaanse Aleatico of de Vernaccia nera die destijds ook al aanwezig waren in de regio. Maar goed, In de omgeving van de havenstad Avola in het zuidoosten van Sicilië werd hij al in de 17 eeuw beschreven en aangenomen wordt dat hij daar al veel langer werd gebruikt. Net als veel andere druivenrassen, worden er bij de Nero d’Avola ook verschillende variëteiten onderscheiden, het gevolg van mutaties waarmee de druif zich aanpaste aan een specifieke terroir. Er wordt wel gesproken over 4 biotypen, A in het centrale deel van het zuiden, B (2 varianten) in veel andere delen van Sicilië en C in het zuidoosten; maar in het nationale register zijn inmiddels al 9 verschillende klonen opgenomen.
Kenmerken
De druif rijpt vrij vroeg (2 weken eerder dan veel andere), is resistent en betrouwbaar, geeft gulle oogsten met druiven die rijk zijn aan suikers en een milde tanninestructuur hebben. De van nature hoge zuurgraad vraagt om een goede rijping, over het algemeen geen probleem in de zuidelijke regio’s van Sicilië. De traditionele snoeivorm is alberello, maar de laatste jaren zien we steeds meer Guyot voor een betere beheersing van het onderhoud en de opbrengst van de wijngaarden en de mogelijkheid om mechanisch te oogsten. Aroma’s variëren van herbaal cq kruidig tot floraal, met over het algemeen vooral impressies van donkere pruimen en bramen, uiteraard afhankelijk van de terroir en keuzes van de wijnmaker.
Wijn
De Nero d’Avola is een veelzijdige druif en wordt gebruikt voor zowel droge als zoete wijnen, veelal stil en rood, maar ook als mousserend en rosé. In voorgaande eeuwen had de wijn geen bijzondere reputatie. Zo schreef Agostino Rossi in 1953 dat “de zwarte wijn uit de provincie Trapani niet alleen slechts in verwaarloosbare hoeveelheid werd geproduceerd, maar ook zonder economisch belang was”. Lang werd de wijn in bulk verkocht naar andere delen van Italie of geëxporteerd naar o.a. Frankrijk om de wijnen daar meer volume, kleur, alcohol, fraîcheur of aroma’s te geven. Pas toen graaf Giuseppe Tasca d’Almerita in 1970 zijn vrijwel volledig op Nero d’Avola gebaseerde Rosso del Conte op de markt bracht, werd het werkelijke potentieel van de druif pas erkend, kort daarna ook bevestigd door wijnen als de Duca Enrico van Salaparuta en de Mille e una Notte van Donnafugata. In de kelder eist de druif de nodige aandacht, want de kleur dient goed gefixeerd te worden en de zowel de hoge zuurgraad als het ruime aandeel alcohol zijn altijd een uitdaging. Omdat de druif de nodige beperkingen kent, wordt hij vaak geblend met andere rassen voor meer structuur, tannine, of complexiteit. Dit komt niet alleen tot uitdrukking in diverse nieuwe wijnen met een internationaal accent, maar ook in klassiekers als de Cerasuolo di Vittoria, waar de Frappato bijdraagt met florale tonen en elegantie. Andere wijnen waaraan de Nero d’Avola zijn bijdrage levert zijn o.a. de DOP’s Eloro, Marsala, Bivongi, Sciacca, S. Margherita di Belice, Contea di Sclafani, Delia Nivonelli, Sambuca di Sicilia, Contessa Entellina en Alcamo.
Producenten
Geen wijnreis zonder bezoeken aan wijnhuizen uiteraard en zo werden enkele zeer interessante producenten bezocht en werd met boeiende wijnmakers gesproken. Zo maakten we kennis met de gebroeders Gunther en Klaus van L’azienda di Giovanna, waar de inmiddels 5e generatie wijnen maakt op de Monte Genuardo in de heuvels van Sambuca di Sicilia. Het microklimaat met vooral een opvallend groot contrast tussen de temperaturen overdag en ’s nachts, geeft wijnen met een mooie structuur en balans. Irrigatie is hier nodig, maar dat staat een biologisch certificaat niet in de weg. Ook de wijnen van Baglio del Cristo di Campobello maakten indruk, net als die van Alessando di Camporeale, Feudo Arancio en Mandrarossa, deze laatste een speciale lijn van de coöperatie Settesoli uit Menfi.
Conclusie
Wat voor wijnen de Nero d’Avola voortbrengt is sterk afhankelijk van zijn terroir en de keuzes van de wijnmaker. De variatie is enorm en zo werden er zowel zeer toegankelijke, laagdrempelige wijnen geproefd als prestigieuze met meer techniek, kracht en ook hout. Kwaliteitsverschillen zijn natuurlijk ook aanwezig en komen meestal tot uitdrukking in prijzen die variëren van maximaal tien- tot tientallen euro’s. Dit alles bevestigt het veelzijdige karakter van de druif, zijn toenemende populariteit en ons enthousiasme over de druif en zijn wijnen.
Voor meer informatie over Assovini Sicilia, klik HIER
