Archief – Pagina 32 – Fred Nijhuis

Taurasi

4 augustus 20204 augustus 2020

Taurasi, de onbetwiste koning van het Italiaanse zuiden.

Terugblik op workshops Taurasi

In mijn verhalenbundel “Er was eens een wijn…” verhaalt collega Tom Maresca over zijn ervaringen met een indrukwekkende wijn: de Taurasi Riserva 1968 van Mastroberardino. Wie deze wijn kent, begrijpt waarom Taurasi als eerste zuid-Italiaanse wijn de DOCG status kreeg. Tijdens twee van mijn workshops maakten professionele en semiprofessionele liefhebbers uitgebreid kennis met deze prachtige, machtige wijnen. Binnenkort weer een workshop, dan met de andere wijnen uit Campanië.

Rijke geschiedenis
In Campanië (afgeleid van Campania felix, Latijns voor ‘gelukkig land/landschap’) legden de Grieken en Etrusken ver voor het begin van onze jaartelling de basis voor de bewoning van het Italiaanse zuiden. Wijnbouw was voor hen vanzelfsprekend en de eerste wijnen van nu nog altijd bekende druivenrassen waaronder de aglianico en greco werden al snel erkend als ‘kwaliteitswijnen’.
De regio rond Napels telde tal van belangrijke steden en werd ten tijde van het Romeinse Rijk beschouwd als één van de belangrijkste delen van Italië. De rijke cultuur (en natuur) trok de aandacht van velen, inclusief allerlei vreemde mogendheden (waaronder de Byzantijnen, Noormannen, Fransen, Spanjaarden, Oostenrijkers etc. etc.) en Napels werd ooit zelfs beschouwd als de grootste en belangrijkste stad in Europa na Parijs.

Mastroberardino
Wijnbouw is al sinds het begin der tijden verbonden met Campanië en de rode wijn uit de streek rond het plaatsje Taurasi in de regio Irpinia geniet al zeker 2000 jaar een prima reputatie. Helaas maakten de phylloxera ramp en een volledig ingestorte economie dat vele wijnboeren gedurende het grootste deel van de vorige eeuw een uitzichts- en roemloos bestaan leidden. Alleen Mastroberardino (opgericht in 1878) was nog in staat om wijnen buiten de streek (en Italië) te verkopen. Het is ook aan Mastroberardino te danken dat de streek, haar druiven en wijnen nieuwe impulsen kreeg na de Tweede Wereldoorlog en de zware aardbeving in 1980. Zij legden de basis voor de nationale en internationale erkenning voor de wijnen en zijn nog altijd een bron van inspiratie voor velen. Vanaf 2000 is het aantal zelf bottelende producenten sterk gestegen en heeft een aantal van hen zich naast Mastroberardino gemeld aan de top van de kwaliteitspiramide.

Taurasi
Campanië telt een groot aantal fantastische druivenrassen en unieke wijnen, waarvan de Taurasi één van de bekendste en beste is. De DOCG (toegekend in 1993) omvat in totaal ca 1000 ha rond 17 gemeenten, waarvan momenteel circa de helft in gebruik is. In 2017 waren er 70 producenten actief, maar steeds meer van de bijna 250 wijnboeren gaan zelf bottelen en samen jaarlijks bijna een miljoen flessen Taurasi op de markt brengen. Wat een Taurasi uniek maakt, is een combinatie van druif, terroir en vinificatie; de aglianico (minimaal 85%, aangevuld met barbera, piedirosso en sangiovese), zijn (grotendeels) vulkanische bodem en een lange lagering. De DOCG Taurasi schrijft een lagering van minimaal 3 jaar voor, waarvan minimaal 1 jaar in hout voor de Annata en 4 jaar en 18 maanden voor de Riserva.

Aglianico
Dit eeuwenoude blauwe druivenras groeit voornamelijk in Campanië (69%), gedijt ook uitstekend in Basilicata (23%) en Apulië. In Campanië is het de meest aangeplante druif (34%) en hij is de basis voor drie DOCG’s; Taurasi, Taburno en Vulture (deze laatste in Basilicata). Er wordt wel gezegd dat hij van Griekse afkomst is, maar tot op heden zijn er in Griekenland geen druiven gevonden met een DNA-verwantschap. Aangenomen wordt Cato, Strabo, Pliunius en Columella de druif al ruim 2000 jaar geleden beschreven en meerdere varianten onderscheidden. Basilicata claimt de bakermat van de druif te zijn, maar bewijs ontbreekt vooralsnog. De eerste verwijzing naar de naam dateert uit 1520, als de teelt van ‘aglianiche’ (vrouwelijke meervoud van aglianico) in Coversano (Apulië) wordt vermeld. Wellicht is de naam afgeleid van Ellenico/Hellenicum of Gauranico/Guarano of ‘Juliatico’ (Latijns voor ‘rijp in juli’). Ook kan de naam verwijzen naar Ilano, het Spaanse woord voor vlakte; de Spanjaarden heersten over Campanië in 15e en 16e eeuw en waren uiteraard niet onbekend met de wijnbouw. DNA-onderzoek toont een tweedegraads relatie aan met syrah en daarmee ook een verwantschap met Sirica (familie van- of zelfde als syrah). Recente studies van Boselli en Monaco bevestigen het onderscheid van vijf biotypen en kwekers als Rauscedo biedt diverse varianten aan. De druif groeit onstuimig, heeft een vrij dikke schil, een natuurlijke hoge zuurgraad en een stevige tanninestructuur. De bloei is vroeg, maar de rijping juist laat; eind oktober tot zelfs medio december, hoewel nieuwe klonen vroeger rijpen. In de wijngaarden zien we een interessante variatie aan snoeimethoden met zowel de klassieke canneto, raggiera en alberello als de hedendaagse cordone speronato en Guyot. Modern wijngaardmanagement heeft het aantal planten per hectare sinds 1960 doen toenemen van 200 tot 300 naar zeker 5000 planten per hectare. De druif staat bekend om zijn noeste karakter waarbij de tanninestructuur om een zorgvuldige vinificatie vraagt. Een lange hout- en flesrijping is gebruikelijk, maar aglianico’s met een korte vinificatie in RVS kunnen ook uiterst smakelijk en zeer toegankelijk zijn. Kenmerkende aroma’s zijn die van rozen, zure kersen, pruimen, leer, verse kruiden en tabak.

Terroir
De bodem in de DOCG Taurasi is relatief jong en kent veel seismische activiteit. De toplaag varieert qua dikte en samenstelling, waarbij compacte zandsteen, klei, alluviale afzettingen en vulkanische restanten elkaar afwisselen. De grond is er rijk aan organische koolstof, stikstof, kalk, fosfor, Magnesium, boor, mangaan, koper, zink, calcium en kalium, waarbij verschillen tussen de vier onderscheiden sub zones percelen groot kunnen zijn. In het noordelijke kwadrant, Riva Sinistra del Calore zijn de flauwe hellingen vrij zacht en bezit de bodem meer zand en klei dan elders. Op de westelijke flanken van de DOCG zijn de helling vrij steil en heeft de diepe bodem een meer open textuur waarbij het aandeel klei in de diepte toeneemt. In de centrale vallei is het frisser en liggen de wijngaarden vaak verspreid tussen bossen en olijfgaarden. De bodem is er rotsachtig met veel kalk en vulkanisch gesteente, wat elegantere wijnen met hogere zuurgraad en mildere tanninestructuur geeft. In de zuidelijke sub zone liggen de wijngaarden hoger (tot 700 meter) en is de bodem hecht door de aanwezigheid van veel klei. Het klimaat is Mediterraan langs de kust en meer continentaal landinwaarts. Taurasi is gewend aan lagere temperaturen in de winter, een groot temperatuurbereik tussen juni en september met veel zonuren en relatief weinig neerslag.

De volgende wijnen werden geproefd:

Adelina Molettieri, Taurasi DOCG, 2014
Cantine dei Monaci, Monaco Rosso, Taurasi DOCG, 2011
Cantine dei Monaci, Taurasi DOCG, 2008
Case d’Alto, Taurasi DOCG, 2013
Claudio Quarta (San Paolo) Taurasi DOCG, 2012
Colli di Lapio, Taurasi, DOCG 2012
D’Antiche Terre, Il Vicario, Taurasi DOCG, 2010
De Lisio, Delisio, Taurasi DOCG, 2012
Domenico Nardone, Taurasi DOCG, 2011
Domenico Nardone, Taurasi DOCG, 2010
Feudi di San Gregorio, Taurasi DOCG, 2013
Fiorentino Paternopoli, Taurasi DOCG, 2014
Fiorentino Paternopoli, Taurasi DOCG, 2013
Fratelli Addimanda, Taurasi DOCG, 2014
La Molara, Santa Vara, Taurasi DOCG, 2010
La Molara Taurasi DOCG, 2009
Manimurci, Poema, Taurasi DOCG, 2014
Manimurci, Poema, Taurasi DOCG, 2010
Manimurci, Poema, Taurasi DOCG, 2005
Mastroberardino Radici Taurasi DOCG, 2014
Mastroberardino Radici Taurasi DOCG, 2011
Mastroberardino Radici Taurasi DOCG, 2009
Mastroberardino Radici Taurasi DOCG, 2006
Mastroberardino Radici Taurasi Riserva DOCG, 2007
Mastroberardino Radici Taurasi Riserva DOCG, 2006
Mastroberardino Radici Taurasi Riserva DOCG, 2004
Mastroberardino Radici Taurasi Riserva DOCG, 1999
Nativ, Rue 333, Taurasi DOCG, 2012
Pietracupa, Taurasi DOCG, 2008
Quintodecimo, Vigna Grande Cerzito, Taurasi Riserva DOCG, 2014
Quintodecimo, Vigna Quintodecimo, Taurasi Riserva DOCG, 2014
Quintodecimo, Vigna Quintodecimo, Taurasi Riserva DOCG, 2005
Sertura, Taurasi DOCG, 2012
Tenuta Cavalier Pepe, Opera Mia, Taurasi DOCG, 2012
Tenuta Cavalier Pepe, La Loggia del Cavaliere, Taurasi Riserva DOCG, 2011
Terranera, Feudo di Nevera, Taurasi DOCG, 2008
Terranera, Feudo di Nevera, Taurasi DOCG, 2007
Terredora di Paolo, Fatica Contadina, Taurasi DOCG, 2012
Terredora di Paolo, Fatica Contadina, Taurasi DOCG, 2007
Terredora di Paolo, Pago dei Fusi, Taurasi DOCG, 2010
Terredora di Paolo, Pago dei Fusi, Taurasi DOCG, 2009
Terredora di Paolo, Pago dei Fusi, Taurasi DOCG, 2008
Terredora di Paolo, Pago dei Fusi, Taurasi DOCG, 2007
Terredora di Paolo, Campore, Taurasi DOCG, 2008
Terredora di Paolo, Campore, Taurasi DOCG, 2007
Terredora di Paolo, Campore, Taurasi Riserva DOCG, 2007
Vesevo, Ensis Limited Release, Taurasi DOCG, 2012

Conclusie
De grote selectie wijnen toonde onomstotelijk aan dat er binnen de DOCG Taurasi grote verschillen bestaan, niet zozeer (hoewel ook) in kwaliteit, maar vooral in stijl. De mooiste wijnen werden gekenmerkt door een elegantie die de meeste proevers niet hadden verwacht. Anderzijds werd niemand teleurgesteld door brede rijke wijnen in een overvloedige stijl waarin concentraat, zuren en hout elkaar meestal prima in balans houden. Ook werd aangetoond dat er hier en daar nog wat behoefte is aan een verdere verfijning van management in zowel wijngaard als kelder. Zoals aangegeven is de Taurasi als wijn allesbehalve jong, maar zijn veel wijnmakers dat nog wel. Indrukwekkend bleken de wijnen van Mastroberardino en Terradora di Paolo; in hun jeugd nog onstuimig met een soort gebalde kracht, met de nodige flesrijping complex en met de verfijning die een heel andere kant van de aglianico laat zien. Anderen zoals de Poema’s van Manimurci en de Vigna Grande Cerzito en Vigna Quintodecimo van Quintodecimo, lieten veel spierballen zien; een stijl die veel bijval kreeg, zoals ook de wijnen van Tenuta Cavalier Pepe, Pietracupa en diverse anderen zeer werden gewaardeerd. Over één ding waren alle deelnemers aan de workshops het volledig eens: Taurasi is een unieke wijn die een nadere kennismaking meer dan waard is.

Met dank aan o.a.: Consorzio Tutela Vini di Irpinia

San Marino

27 juli 2020

San Marino

Een kennismaking met het kleinste wijnland ter wereld...

Mijn creatieve (lees: verwrongen) brein mocht zich jarenlang uitleven op de Grand Prix Saint Hubert en sinds 2018 is het de bron van de selectie wijnen voor het Nederlands Kampioenschap Blindproeven.

De keuze voor de wijnen voor deze wedstrijden zijn altijd gebaseerd op een mix van klassiekers die een ieder zou moeten kennen en herkennen, aangevuld met enkele ‘ondeugende’ keuzes. Tot de laatste groep (altijd een minderheid, want dergelijke wedstrijden zijn al lastig genoeg zonder allerlei extremen) behoren wijnen van bekende druivenrassen uit ‘andere’ landen of excentrieke wijnen uit wereldberoemde gebieden. De mogelijkheden zijn vrijwel onbeperkt, want naast de duizenden klassiekers zijn er talloze bijzondere combinaties die goed en interessant zijn, maar veel minder bekend. Dat niemand ze allemaal kent is heel normaal en het is dus allesbehalve een schande om ze niet te herkennen tijdens blinde proeverijen.

Ook ik ben een proever met allerlei menselijke beperkingen en ondanks het feit dat ik me een professional mag noemen, ken ik ook niet alle wijnen ter wereld en heb ik ze zeker nog niet allemaal geproefd. Toen ik onlangs werd benaderd om wijnen uit San Marino te proeven, was mijn eerste reactie (als rechtgeaarde Rotterdammert): “San Marino? Waar leg dat dan?”. Ook mijn zeer ervaren proefmaatje had nog nooit van wijnen uit San Marino gehoord, dus ik was in goed gezelschap. Na enig zoeken en vragen kan ik er nu gelukkig wel wat meer over vertellen.

San Marino
Dit ministaatje, officieel de Republiek San Marino, ligt ten zuidoosten van Rimini (Emilia-Romagna) en is volledig omringd door Italië. Met een ‘grootte’ van iets meer dan 61 km² en ruim 30.000 inwoners speelt het geen hoofdrol op het wereldtoneel, maar dat wil niet zeggen dat het land niks te bieden heeft. San Marino werd in 301 n.Chr. gesticht en is de oudste nog bestaande constitutionele republiek ter wereld, terwijl de grondwet uit 1600, de oudste nog actuele grondwet is die onze mondiale samenleving kent. In de loop van de eeuwen is haar soevereiniteit altijd erkend, ook door overheersers zoals Napoleon, in 1815 door de andere Europese staten en in 1897 bij de eenwording van Italië. Dit laatste was een soort bedankje van Garibaldi die er in 1848 welkom was toen hij Venetië ontvluchtte. San Marino heeft een zeer stabiele economie, weinig werkloosheid, geen nationale staatsschuld en een overschot op de begroting, waarmee het tot de rijkste landen van de wereld behoort (gerekend naar het bbp).

Wijnbouw
Documenten bevestigen dat er in 1253 sprake was van wijnbouw in San Marino, maar aangenomen wordt dat er al veel langer wijn gemaakt wordt, zeker op de hellingen van de Monte Titano. Statuten uit de 14^e eeuw geven wijngaarden een wettelijke bescherming en een kadaster uit 1775 maakt melding van het gebruik van de canino, biancale, trebbiano, moscatello (zowel wit als blauw), aleatico, albana en sangiovese. In 1878 en 1890 worden enkele wijnen prijzen toegekend tijdens de Exposition Universelle de Paris, waarmee Sammarinese wijnen ook internationale erkenning krijgen. Wijnbouw is dus onlosmakelijk verbonden met San Marino en samen met kaas behoort wijn nog altijd tot de belangrijkste landbouwproducten in San Marino. De eigen identiteit en kwaliteit van de wijnen worden beschermd door voorschriften vastgelegd in wet 127 uit 1986, te vergelijken met Italiaanse reglementen en de Europese DOP-wetgeving. Controle is in handen van het Consorzio Vini San Marino dat sinds haar oprichting in 1979 circa 100 wijnboeren vertegenwoordigt. Het Consorzio ligt ook ten grondslag aan het enige professionele wijnbedrijf in het land, de Cantina San Marino, gevestigd in de Borgo Maggiore aan de voet van de Monte Titano.

Terroir
De circa 200 hectare aan wijngaarden in San Marino liggen verspreid over bijna 600 te onderscheiden percelen op hoogten die variëren van 50 tot 450 meter. Meestal is er sprake van een zuid tot zuidwestelijke expositie, bij Montepulito noordoostelijk. De bodem bestaat voornamelijk uit kalkrijke klei, aangevuld met kruimelige kalksteen, Montefeltro genaamd. Hoe klein het land ook is, er worden o.g.v. de Köppen-Geiger classificatie twee klimaattypes onderscheiden: Cfa voor Serravalle, Borgo Maggiore, Domagnano, Acquaviva en Faetano en Cfb voor de stad San Marino, Murata, Fiorentino en Chiesanuova (de Cfa-regio’s zijn wat warmer dan de Cfb’s). San Marino kent een mild zeeklimaat met hete zomers en koele winters, waarbij temperaturen in de zomer meestal tussen de 20 en 30 graden liggen, maar soms oplopen tot wel 35° Celsius en de verschillen tussen dag en nacht dan meer dan 15 graden kunnen zijn. De gemiddelde temperatuur bedraagt 12,6° C en jaarlijks valt er zo’n 759 millimeter neerslag, inclusief de nodige sneeuw in de hogere gelegen delen (in Nederland zijn dat respectievelijk 9,2° C en 873 millimeter).

Druiven en wijnen:
De druiven die al in 1775 werden genoemd, zijn nog altijd in gebruik waarbij de blauwe sangiovese en aleatico (blauwe druiven nemen 65% van de totale aanplant voor hun rekening) en de witte biancale (alias biancame en bianchello), ribolla en moscato het meest zijn aangeplant. Andere interessante druivenrassen zijn de San Marino cargarello en de canino bianco, terwijl uiteraard ook chardonnay, cabernet, pinot noir en merlot het land hebben bereikt. Afhankelijk van het ras, de ligging en de visie van de wijnboer, worden de planten zowel Guyot, albarello als cordone speronato gesnoeid. De Moscato, sangiovese en biancale hebben hun naam verbonden aan enkele van de officiële kwaliteitswijnen die vrijwel allemaal de toevoeging ‘San Marino’ dragen.

Cantina San Marino
In 1959 werd de Vinicola Titano opgericht, gevolgd door twee coöperaties, de Cantina Vini of San Marino en de Cantina Sociale Sammarinese. Uiteindelijk smelten ze in 1979 samen tot de Cantina di San Marino en zet deze nieuwe organisatie zich in voor de verbetering, bescherming en promotie van Sammarinese wijnen. Zo is er een ‘elite groep’ geformeerd voor een project om het potentieel verder uit te diepen en in 2019 is de L’Intruso geïntroduceerd, de eerste biologische wijn zonder toegevoegde sulfiet.

marchio-identificazione-tipica-cantina-san-marino

56252757_1215164008645984_8004213963220844544_n

Ik mocht de volgende wijnen proeven

Biancale di San Marino v.a.i.d.o. 2019
100% Biancale; vinificatie in RVS, 13% alcohol, productie 10.000 flessen
Veel kleur, aromatisch met tonen van geel fruit; opwekkend en onstuimig van smaak met frisse zuren, gemiddelde structuur en lengte, smaakvolle wijn voor aan tafel
Ribolla, v.a.i.d.o. 2018
100% Ribolla San Marino; vinificatie in RVS, 13% alcohol, productie 10.000 flessen
Ronde, zachte aroma’s in geur en smaak, rijp wit fruit; erg prettig en universeel inzetbaar
Caldese di San Marino v.a.i.d.o. 2017
70% chardonnay, 30% Ribolla San Marino; gisting in RVS, lagering van 12 maanden in barriques, alcohol 13,5%, productie 3000 flessen
Ingetogen geur, bloesem en wat acaciahoning met karamel van de houtopvoeding; ook honing in de mond, droog, hoge zuren maken de wijn opwekkend, correcte balans en lengte
Brugneto Riserva di San Marino v.a.i.d.o. 2016
100% Sangiovese; gisting in RVS, lagering van 12 maanden in barriques Frans eiken, alcohol 14%, productie 3000 flessen
Elegante kleur, nog altijd jeugdig rood; iets vluchtig, veel rood fruit, qua smaak, strak en levendig met een warme gloed en kruidig accent van zoete specerijen; lekkere eetwijn, tannine mooi rijp
Tessano di San Marino Riserva v.a.i.d.o. 2016
100% Sangiovese; gisting in RVS, lagering van 18 maanden in barriques Frans eiken, alcohol 14%, productie 3000 flessen
Diep gekleurd, stevig van geur en smaak met het nodige hout en goed geconcentreerd, overwegend donker fruit, frisse zuurgraad, maar ook veel rijp fruit en duidelijke houtinbreng, maar correcte balans en goede lengte; wijn voor aan tafel bij stevige gerechten
Moscato Spumante dolce v.a.i.d.o. 2019
100% Moscato, Metodo Martinotto, 2 maanden contact lie, alcohol 6%, productie 20.000 flessen
Aangename wijn met fruitrijke zoete tonen en de juiste zuren voor een prima balans, lichtvoetig zoet, drinkt lekker door.

Voor zover mij bekend is, worden de wijnen (nog) niet in Nederland geïmporteerd; jammer…

Voor meer informatie over de Cantina San Marino, klik hier
of mail naar: export@consorziovini.sm

Deel dit bericht:

Cuvée Texere, Neerlands nieuwe trots

28 augustus 202026 juli 2020

Cuvée Texere, Neerlands nieuwe trots

Geproefd: de St. Martinus Cuvée Texere van Verbunt Verlinden

Mijn wieg stond in Rotterdam en ook daarom is een begrip als chauvinisme (en ook sarcasme overigens) me niet onbekend. Ook al heb ik niet heel lang in de stad zelf gewoond, ik was meestal wel woonachtig in de directe omgeving en werkte redelijk wat jaren in en om Neerlands belangrijkste metropool. Ik heb me altijd thuis gevoeld in Rotterdam en geniet van hetgeen de stad uitstraalt. Ik hou van de ongecompliceerde, directe manier van communiceren, de sfeer en heb ervaren dat Rotterdam de mooiste en beste stad ter wereld is zoals Feyenoord onverslaanbaar is, zelfs als ze verliezen. Iemand die dat niet begrijpt, snapt het gewoon niet.

St. Martinus Cuvée Texere
Deze weken stroomde social media vol (en over) met persberichten over de samenwerking van Verbunt Wijnkopers en Stan Beurskens. Samen creëerden ze een speciale wijn, de St. Martinus Cuvée Texere en dat behoorde de wereld te weten. Zoals het een goed commercieel persbericht betaamd, speelden de complimenten over de eigen prestaties en de wijn geen ondergeschikte rol en dat wekte mijn nieuwsgierigheid.

Om niet zomaar een doorgeefluik te zijn, wilde ik het nieuwe fenomeen eerst zelf proeven alvorens alle loftuitingen zomaar te “knippen en plakken”. Per ommegaande ontving ik een fles en ik nam hem mee naar een gezelschap notoire liefhebbers dat op vrijdag 24 juli bijeenkwam om het nuttige met het aangename te verenigen, d.w.z. te genieten van lekker eten en bijzondere wijnen. Voor we ons overgaven aan enkele fenomenale wijnen waaronder de 2010 Cellar Battle van Gramona, de 2018 Arneis, Le Rive del Bricco van Giovanni Almondo, de 2011 Barbera d’Alba van Fiorenzo Nada, de 2003 Rieussec en de 1981 Moulin Touchais, zette ik de aanwezigen (blind) de Cuvée Texerede voor.

Omdat de wijn ‘Saved by Coravin’ was, kon ik de fles weer meenemen en het restant de volgende dag (onaangetast door zuurstof) door nog een liefhebber laten proeven. Deze particuliere connaisseur proefde de wijn, net nadat ze de 2018 Gris de Villare van St. Martinus bij haar zus had gedronken; ze was dus al in de juiste stemming. Haar bevindingen completeerde de volgende conclusie.

Uniek
De kleur van de wijn maakte bij niemand veel indruk, maar een zeer bleek uiterlijk zegt uiteraard erg weinig over de uiteindelijke kwaliteit (de meeste mensen kennen mijn mening over wijnracisme zo langzamerhand wel). Over de geur was iedereen het eens, deze was loepzuiver, heel direct en fris met veel rinse tonen en aroma’s van citrusfruit. Smaken verschillen en sommigen vonden de hoge zuren aangenamer dan anderen, waarbij de balans over het algemeen als correct werd ervaren en de lengte van de wijn ietwat beperkt. Een oké wijn, waarvan 1 proever hem direct een Nederlandse herkomst gaf (een goede kandidaat voor het NK Blindproeven dus).

Toen ik de wijn onthulde, werden de commentaren iets milder en werd hem vooral een goede functie als aangename dorstlesser op het terras toebedeeld. Het noemen van de prijs (€ 19,95) bekoelde dat enthousiasme helaas. De Cuvée Texere is technisch gezien een prima wijn; geen hoogvlieger, maar goed gemaakt. Eerder een technische wijn dan een terroirwijn, maar het feit dat hij blind werd herkend als een Nederlands product, logenstraft deze constatering in zekere zin.

De wijn is goed, maar wel erg ‘aan de prijs’; voor bijna 20,00 euro zijn zeer veel prachtige wijnen te koop die zonder enige twijfel meer te bieden hebben dan deze wijn, maar dan wel met uitzondering van één zeer belangrijk aspect. Deze wijnen komen dan (meestal) niet uit Nederland, zijn zeker geen blend van johanniter, auxerrois en souvignier gris en daarmee niet zo uniek als ‘onze’ Cuvée Texere. Dat alles maakt de wijn voor diegenen met het chauvinistische hart op de juiste plaats een echte aanrader.

Deel dit bericht:

Calabretta, Etna in purezza

20 juli 2020

Calabretta, Etna in purezza...

De pure klasse van de unieke eigenschappen van de Etna en zijn druivenrassen worden al vier generaties gekoesterd door de familie Calabretta. Een nadere kennismaking.

Zin en onzin
Tijdens mijn workshops over de wijnen van de Etna scheidde ik de zin en onzin over vulkanische wijnen (inclusief het gezever over mineralen), bespraken we de geschiedenis, het heden en de toekomst van de regio, lichtte ik de bekende en onbekende druivenrassen toe en proefden we een groot aantal wijnen. Zo mocht ik collector’s items zoals de Magma van Frank Cornelissen laten proeven, werd ik beslist niet blij van de Vulka’s maar was ik juist erg gelukkig met persoonlijke favorieten zoals de wijnen van Girolamo Russo, Benanti, Graci, Terre Nere, Caciorgna Pietro, Passopisciaro, Benedetta en Tenuta di Fessina.

Calabretta
Een wijnhuis dat ik niet kende en waarvan ik de wijnen dus niet eerder proefde, was Calabretta. Via Facebook kwam ik in contact met Massimiliano Calabretta die me een reeks van zijn wijnen stuurde. Ik proefde ze samen met twee proefmaatjes en was onder de indruk; het bleken mooie ongekunstelde wijnen, een mix van het eigen karakter van het wijnhuis met de unieke kenmerken van de druiven en hun terroir. Ook daarom vind ik vergelijkingen van dergelijke wijnen met Bourgognes, Barolos, Vega Sicilia en enkele Super Tuscans weliswaar goed bedoeld, maar doorgaans misplaatst omdat ze het unieke karakter van de wijnen eigenlijk tekort doen.

Familie
De Calabretta’s kochten de eerste wijngaarden op de Etna aan het begin van de twintigste eeuw en wisten ze uit te breiden dankzij verschillende huwelijken. Zo verwierf Gaetano Calabretta wijngaarden door met ‘Donna Grazia’ te trouwen en kreeg hun zoon Salvatore de wijngaarden via zijn vrouw ‘Donna Concetta’ in bezit. De wijngaarden leverden een interessante hoeveelheid druiven op waarvan de wijn veelal in bulk werd verkocht en meestal in Noord-Italië terecht kwam, dankzij een zekere overeenkomst met allerlei nebbiolo’s. Het zijn Massimo & Massimiliano (respectievelijk de zoon en kleinzoon van Salvatore en Concetta) die in 1997 het familiebedrijf een nieuwe impuls geven. Massimiliano offert daar zelfs een deel van zijn werk als professor aan de Universiteit van Genua voor op. Hij laat een nieuwe productieruimte bouwen, besluit om zelf te gaan bottelen en de Calabretta’s verkopen de wijn inmiddels voor het eerst niet alleen onder de eigen familienaam, maar ook over de hele wereld.

Langzaam
Het assortiment bestaat uit een behoorlijke reeks wijnen, allen gemaakt vanuit een traditioneel en ‘natuurlijk’ oogpunt, dus met een minimum gebruik van koper en sulfiet. De druiven groeien hoog op de noordelijke helling van de Etna, daar waar de meeste wijnhuizen hun bezittingen hebben. Op de wijngaarden in de contrada’s Calderara Sottana en Taccione en rond Passopisciaro staan de bekende autochtone druivenrassen zoals de minella, carricante, nerello cappuccio en natuurlijk de nerello mascalese, aangevuld met wat pinot noir. Zeker de helft van alle wijnstokken is niet geënt, albarello gesnoeid en staan met hun originele wortelstokken in de vulkanische bodem, voornamelijk afkomstig van erupties van de Mongibello krater (alias Ellittico) die 15.000 tot 60.000 jaar geleden plaatsvonden. Deze oude vulkanische resten zijn in de loop van de tijd verweerd en hebben zich langzaam maar zeker ontwikkeld tot een vruchtbare ondergrond. Het is een fabeltje dat alle vulkanische bodems (direct) geschikt zijn voor landbouw. Allereerst moeten korstmossen de microbiologische transformatie op gang brengen door organische koolstof uit de lucht op te nemen en toe te voegen aan de lava en as. Fysieke en chemische invloeden (zon, wind en regen en reactie met o.a. kooldioxide uit de lucht) zorgt daarna voor de ontwikkeling van klei, waarna begroeiing, een toenemende verwering en afzettingen van bijvoorbeeld rivieren, voor een verdere vorming van een vruchtbare bodem zorgt. Dit proces vergt veel tijd. Regio’s rond Napels en het Noordereiland van Nieuw Zeeland zijn juist nu heel vruchtbaar dankzij uitbarstingen die respectievelijk 12.000 tot zelfs 35.000 en 4.000 tot wel 40.000 jaar geleden plaatsvonden.

Contrada
De hoogte, expositie en samenstelling van de bodem variëren behoorlijk op de Etna en zorgen voor duidelijk van elkaar te onderscheiden wijngaarden. Een deel daarvan heeft de status contrada gekregen, te vergelijken met de Cru’s zoals we die in Frankrijk kennen. Calabretta bezit percelen in de contrada’s Montedolce (Solicchiata), Feudo di Mezzo (Passopisciaro), Calderara, Taccione en Zucconerò/Zocconero (Battiati). De Calderara wordt gekenmerkt door fijn zand en veel stenen (de naam verwijst naar het vermogen van die stenen om warmte vast te houden), de basis voor wijnen met een structuur die voor bewaarpotentieel zorgt en om een lagering met meer tijd in grote houten vaten vraagt. Rond Passopisciaro vinden we ook zand, maar minder stenen en meer organisch materiaal. De wat hoger gelegen wijngaarden bij Solicchiata (780 meter t.o.v. de 680 van Passopisciaro) bezitten voornamelijk lavazand en geven elegante wijnen met dito aroma’s. De Battisti wijngaard in de contrada Zocconero ligt op 900 meter hoogte en onderscheidt zich door grotere hoeveelheden alluviaal zand.

Wijngaarden
De familie Calabretta respecteert de traditie op de Etna, maar sluit uiteraard haar ogen niet voor nieuwe inzichten en praktijken. Zo staan in de oudste wijngaarden (10 ha) wijnstokken die alberello gesnoeid zijn, terwijl men in nieuwe wijngaarden (3 ha) de Guyot-methode hanteert. Olijfbomen en andere fruitsoorten zorgen voor de nodige biodiversiteit rond de wijnstokken. Onderhoud beperkt zich tot het (veelal handmatig) bewerken van de bodem, het bijhouden van de grassen tussen de rijen wijnstokken, de behandeling van echte meeldauw (alleen de nerello cappuccio is hier gevoelig voor), koper tegen valse meeldauw (gebaseerd op de 3×10 regel: 10 mm regen, 10° C en 10 cm lange knoppen) en snoeien in het winterseizoen. De altijd aanwezige wind houdt de wijngaarden veelal droog en gezond, zodat behandelingen tot een minimum beperkt kunnen blijven. De oogst vind meestal plaats tussen 5 en 20 oktober en geschiedt handmatig, waarbij alleen kleine mandjes worden gebruikt om beschadigen (pletten) van de trossen te voorkomen.

In de kelder
De Calabretta’s beschikken over een kelder met meerdere niveaus, waarvan een deel is uitgegraven uit de vulkaanwand en voor een natuurlijke koeling en luchtvochtigheidsgraad zorgt. Een gevarieerd aanbod aan tanks, vaten en andere containers stelt de familie en hun agronoom/keldermeester Salvatore Caggegi in staat om zowel de gisting als de lagering zorgvuldig af te stemmen de behoefte van de verschillende druiven en wijnen. Qua hout werkt men voornamelijk met grotere vaten (tot 50 hl) van Slavonisch eiken. Zowel de alcoholische als de malolactische gisting zijn spontaan. Ook de witte wijnen ondergaan de malolactische gisting.

DE WIJNEN:

Carricante, Terre Siciliana IGT, 2019
Van wijngaard van 1 ha met stenige bodem, gemiddeld leeftijd 80 jaar, 5500 pl/ha, opbrengst 45 hl/ha, productie: 4000 flessen, sulfiet: 70 mg/l, alcohol 13%
Na ontstelen, korte weking op de schillen en gisting in RVS, lagering van 2 jaar, ook in RVS
Veel kleur, beluchte stijl wijnmaken, vlezig, mooie balans, floraal en ook gedroogd fruit, intrigerende eetwijn, zeer gastronomisch, heel interessant

Rosato, Terre Siciliana IGT, 2019
Nerello mascalese van jonge wijngaarden (1,3 ha) in contrada Calderara, 5750 pl/ha, opbrengst 20 hl/ha. Productie 1500 flessen, sulfiet: 40 mg/l, alcohol 13,5%
Na kort schilcontact (pista & mutta), gisting en lagering in RVS.
Wat toegeknepen in zowel geur als smaak, zoet accent, aroma’s van fruitsnoepjes, heel licht en goed fris

Pinot Nero, Terre Siciliana IGT, 2017
Kleine, jonge wijngaard van 1,0 ha op 900 meter hoogte met bodem die rijk is aan vulkanisch zand en lavamateriaal en een groot verschil tussen temperatuur overdag en ’s nachts (> 20° Celsius). 6250 pl/ha, Guyot gesnoeid, opbrengst 30 hl/ha. Productie 1300 flessen, sulfiet 25 mg/l, alcohol 13,5%
Na ontstelen spontane gisting en weking van 5 dagen in RVS; rijping in gebruikte barriques en na de blend stabilisatie in grote vaten Slavonische eiken vaten en RVS.
Wat boerse geur, heel direct, combinatie pinot aroma’s en terroir, licht kruidig

Gaio Gaio, Vino Rosso, 2017
Nerello Mascalese, Nerello Cappuccio alberello gesnoeid in jonge wijngaard van 1.3 ha ; Opbrengst 40 hl.ha, productie 4000 fl, sulfiet : 40 mg/l, alcohol 14%
Na ontstelen, gisting en weking van 7 dagen in RVS, lagering van 11 maanden in grote vaten (60/70hl) van Slavonisch eiken.
Licht gerijpte tonen, florale accenten, kruidig, verse laurier, katjesdrop, zoete specerijen als kaneel, mooie warme houttonen, prima balans, heel verteerbaar, zeer aangenaam

Sara, Rosso, Terre Siciliana IGT, 2017
14% alcohol
Warm en kruidig, wat strakker dan de Gaio Gaio, tannine en alcohol meer present, correcte balans en lengte

Piedefranco, Terre Siciliana IGT, 2017
Nerello Mascalese (ongeent) van kleine nieuwe wijngaard (0,2 ha), 6000 pl/ha, Guyot gesnoeid, opbrengst 60hl/ha, productie 600 flessen, sulfiet 30 mg/l, alcohol 14%
Na ontstelen, gisting en weking van 5 dagen in RVS, lagering van 12 maanden in (36 maanden) gebruikte barriques.
Vriendelijk in zowel geur als smaak, evenwichtig en fijn besnaard; heel toegankelijk, smakelijk en doordrinkbaar, mooi fijn rood fruit in zowel geur als smaak en afdronk.

La Contrada dei Centenari, Vino Rosso, 2017
Van de Solicchiata contrada, opgedragen aan de overgrootouders en alle honderdplussers uit de buurt van de wijngaarden. Alcohol 14,5%
Niet de beste fles; oordeel voorbehouden

Nonna Concetta, Nerello Mascalese, Sicilia IGT, 2016
Selectie trossen van honderdjarige planten in Passopisciaro, opgedragen aan grootmoeder Concetta.
Alcohol 14%
In eerste instantie een beetje eigenwijze, boerse geur, in de mond vol sappig, met fraaie vulling en uitstekende balans tussen fruit en hout, veel rood fruit, volatiel accent, maar blijft in balans en drinkt erg prettig door, doet het uitstekend bij allerlei gerechten.

Nerello Cappuccio, Terre Siciliana IGT, 2015
Van kleine (0,3 ha), jonge wijngaarden; 6250 pl/ha, Guyot gesnoeid, opbrengst 25 hl/ha, productie 1000 flessen, sulfiet 45 mg/l, alcohol 14,5%
Na ontstelen, gisting en weking van 5 dagen in RVS, lagering in gebruikte barriques, stabilisatie in grote vaten Slavonisch eiken en RVS.
Fraaie geur, uitnodigend met rijp rood fruit en smeuïge tonen van zoete specerijen, in de finale wat tannine, maar alles blijft keurig in balans

Vigne Vecchie, Sicilia IGT, 2011
Nerello mascalese van contrada’s Calderara Sottana en Taccione, 80 jaar oude planten, 5500 pl/ha, alberello gesnoeid, opbrengst 35 hl/ha, productie 13.000 flessen, sulfiet 70 mg/l, alcohol 14,5%
Na ontstelen, gisting en weking van 5 dagen in RVS, lagering van 60 maanden in grote vaten (60/70 hl) Slavonisch eiken en nog eens 12 maanden in fles.
Niet de beste fles, oordeel voorbehouden.

Vigne Vecchie, Sicilia IGT, 2010
alcohol 14,5%
Zeer fraaie geur, verfijnd en complex met aroma’s van rijp rood fruit, een kruidige toets en een voorbeeldige balans tussen zoet fruit, frisse zuren en hout; smetteloze wijn, absolute aanrader met veel finesse en mooie lengte.

Conclusie:
De wijnen van Calabretta verbaasden met op bijzonder aangename wijze. Voor mij eerst onbekend, maar nu beslist een favoriet. Heerlijk eigenwijs en wars van marketing- en vinificatietrucjes. Puur fruit en een ongekunstelde vinificatie, eigenlijk zoals het hoort. Calabretta: Etna in purezza.

En dan nog meer goed nieuws: Calabretta wil dolgraag vertegenwoordigd worden op de Nederlands markt.
info@calabretta.net