Wijn, nu en straks... deel 2
Wat is de mening van de gevestigde orde, de experts?
Tijdens Horecava Limited bespraken Hans van de Meeberg (Misset/Proefschrift), Jan van Lissum (The Wine & Food Association/Wine Professional), Peter Klosse (Academie voor Gastronomie) en Peter van Houtert (Verbunt Verlinden/KNWV) de verschillende consequenties van de Covid-19 pandemie voor de horeca en wijnhandel.
De handel
Na de nodige onnodige reclame voor enkele activiteiten van de Wine & Food Association die eigenlijk niets te maken hadden met het onderwerp, startte moderator Jan Sebastian van Lissum de discussie door Peter van Houtert te vragen naar de effecten van de Corona-maatregelen op de handel. Van Houtert had deze vraag onlangs ook voorgelegd aan de leden van de KVNW en de reacties waren zeer wisselend. Importeurs die vrijwel uitsluitend aan de horeca leveren zijn hard getroffen, terwijl bedrijven met een meer gevarieerd klantenbestand het verlies van de handel richting de horeca redelijk goed tot opvallend goed hebben kunnen compenseren. Diegenen die ook beschikken over fysieke winkels en/of een webshop hebben qua omzet (en verdiensten: red.) minder last gehad van de crisis. Daarvoor waren wel aanpassing noodzakelijk en niet iedereen is daar in dezelfde mate in geslaagd. Van Houtert vervolgt: De pandemie heeft velen gedwongen om na te denken over hun manier van leven en werken. Een groot aantal heeft nieuwe concepten bedacht of gevolgd, waarbij het nu nog onduidelijk is of deze een tijdelijk of permanent karakter hebben. Het is de vraag hoe particulieren die voor de crisis veel wijnen in restaurants genoten en deze nu online of in wijnspeciaalzaken kopen, straks reageren als ze diezelfde wijnen weer in de horeca tegenkomen.
Webshops
Hans van de Meeberg vroeg van Houtert naar de verschuiving naar online sales en van Houtert geeft aan dat cijfers aantonen dat het aandeel weliswaar is gestegen, maar nog altijd niet substantieel is; het merendeel van de verkoop gaat nog altijd via de reguliere handel (lees: supermarkt, niet per definitie bij wijnspeciaalzaken; red). Volgens van de Meeberg wordt m.b.t. de verkoop via Vivino gesproken over een stijging van de verkoop met 200%, iets wat van Houtert niet kan onderschrijven. Hij verwacht dat de verschuivingen in de handel na de pandemie terug zal gaan naar ‘normaal’, met hooguit ‘wat’ meer online verkopen. Hij is van mening dat de omzetten van de reguliere handel en horeca snel en explosief zullen stijgen en de oude situatie zich zal herstellen. De meningen van het panel over online-sales en activiteiten lopen sterk uiteen, waarbij vooral de achtergrond en de belangen van de heren worden bevestigd. Van Houtert: webshops hebben veelal niet dezelfde status Register Wijnhandelaren die bij de KVNW zijn aangesloten. KNVW-leden conformeren zich aan allerlei gedragsregels die de belangen van de consument moeten beschermen en deze ‘zekerheid’ geldt niet voor ‘andere’ wijnhandelaren.
Noot redactie 1: Ook voor webshop bestaan diverse keurmerken in het belang van consumenten.
Noot redactie 2: De KVNW telt ca 100 leden; een fractie van het totale aantal importeurs, ook al zijn ze – dankzij het lidmaatschap van de grootste wijnimporteurs en de belangrijkste supermarkten– goed voor 80% van de totale wijnimport in Nederland.
Van de Meeberg: het is lastig alle online activiteiten duidelijk in kaart te brengen, maar ze zijn populair met o.a. erg leuke zoom-meetingen of vergelijkbare initiatieven. Via deze kanalen is het heel goed mogelijk ervaringen, kennis en enthousiasme te delen. Ook sommeliers doen mee aan dergelijke activiteiten kunnen hierdoor heel goed op de hoogte blijven van nieuwe ontwikkelingen, zeker als deze ondersteund worden met het toezenden van proefflesjes.
Online
Van Houtert, Klosse en Jan van Lissum blijven sceptisch en benadrukken vooral het ontbreken van de interactie, sociale contacten en de moeite die velen met de techniek zouden hebben. Van de Meeberg is stellig: online activiteiten zijn een feit en hebben een positief effect, juist in de huidige lastige tijden voor zowel producenten als handel en horeca. Ze bieden een breder platform en van Houtert moet toegeven dat ook hij heeft ervaren dat je online ineens zowel letterlijk als figuurlijk de hele wereld kunt bereiken, normaal gesproken onmogelijk. De meeste beperkingen onderschrijft van de Meeberg niet. Online is heel veel mogelijk, zeker in een hybride omgeving waarin je zelfs makkelijker dan normaal kennis kunt maken met nieuwe, onbekende, boeiende mensen en hun wijnen. Je hoeft de hele wereld niet af te reizen om iets nieuws of anders te ontdekken. Er zijn verschillende producenten en importeurs die wat dat betreft voorop lopen. Online is een andere ervaring, maar beslist interessant en positief. Jammer genoeg is er nog een grote groep die er maar een beetje achteraan hobbelt en daardoor een online-realiteit mist die beslist blijvend is en allerlei kansen biedt. Klosse: Dat kan allemaal best, maar ik hoor vooral dat cursisten veel behoefte hebben aan fysieke lessen met interactie etc.; dat is en blijft in veel opzichten belangrijk. Het panel is het eens met de conclusie dat wat er nu online is, beter kan en moet.
In het restaurant
Ook over de sommelier en de wijnkaart verschillen de meningen. Jan van Lissum voorspelt dat de stijl van de wijnkaart anders wordt; meer lichtere, frissere wijnen i.p.v. zware, alcoholische wijnen. Sommige wijnkaarten zullen kleiner worden, zeker in het middensegment van de horeca, zo stelt van de Meeberg, maar dikke kaarten zullen ook blijven bestaan. Sommeliers moeten anders omgaan met de huidige realiteit, zo stellen alle panelleden. Van de Meeberg signaleert allerlei goede initiatieven, zoals het sturen van verschillende kleine flesjes wijn bij bezorgmenu’s. Op deze manier maken de gasten toch kennis met meer typen wijn en interessante wijn-spijs combinaties. Logistiek is dat beslist een uitdaging, maar het gaat steeds beter, zo constateert hij. Klosse benadrukt dat de sommelier de persoon is die veel toegevoegde waarde voor de gast én het restaurant heeft. De sommelier geeft de beleving van een restaurantbezoek een extra dimensie. Niet alleen maar een moment om fotootjes te maken van fraai opgemaakte bordjes, maar een ervaring met de signatuur van de sommelier; daar kan geen online-proeverij of bezorgmaaltijd tegenop. Jan van Lissum vult aan: “Die signatuur is inderdaad belangrijk. Sommeliers moeten niet teveel naar elkaar kijken; ik zie nog teveel restaurants met vrijwel dezelfde wijnkaart”. Van Houtert: “Wat er ook gebeurt, wij zijn er klaar voor. We bezoeken de horeca nog altijd en kunnen niet wachten tot de horeca weer open gaat”.
Landen
Covid is uiteraard geen puur Nederlands probleem; in de hele wereld is sprake van sluiting van de horeca met alle, vergelijkbare uitdagingen van dien. De positie van de retail is versterkt, maar steeds meer producenten weten de eindgebruikers ook direct te vinden. In Zuid-Afrika is de situatie dramatisch te noemen, versterkt door een alcoholverbod dat alternatieve verkoop onmogelijk maakt. Het zijn vooral de kleinere wijnhuizen die hard worden getroffen; topproducenten zullen altijd blijven verkopen, aldus van de Meeberg. Een ieder is van mening dat Nederlandse wijnen juist hebben geprofiteerd van de Covid-19 pandemie; de populariteit is alleen maar toegenomen. Op een vraag hoe het panel de toekomst van wijnen uit Canada of Scandinavië ziet, wordt terughoudend gereageerd. Uit Canada kent men wel icewines, maar men ziet eigenlijk geen kansen voor wijnen uit dit Noord-Amerikaanse land. Van Houtert heeft en wil ze niet in het assortiment (de nadruk ligt nu op het huidige) en volgens Klosse is de productie gewoon te klein. Jan van Lissum vindt ze weliswaar interessant, maar ziet er geen handel in. Geen van de panelleden heeft er klaarblijkelijk veel vertrouwen in.
Conclusie
Het is gemakkelijk om vanaf de zijlijn commentaar te leveren, maar het viel me vooral op dat de meeste panelleden primair voor eigen parochie preekten en vasthielden aan oude waarden. De mening: “We moeten terug naar normaal” is te beperkt en straalt weinig visie uit. Het oude ‘normaal’ is voltooid verleden tijd; er komt een ‘nieuw-normaal’ in plaats van het ‘oude of huidige normaal’, vormgegeven door een nieuwe generatie die geen enkele boodschap aan het ‘oude normaal’ heeft. We hebben nieuwe impulsen nodig en niet meer van hetzelfde dat hooguit in een ander jasje is gestoken. Ik denk dat Hans van de Meeberg daar nog het e.e.a. in kan betekenen; zijn commentaren stemden me hoopvol. We mogen blijven vertrouwen op de passie, kennis en ervaring van Klosse, van Houtert en de WFA, maar best wat meer creatieve, innovatieve initiatieven van ze verwachten. Een speciaal woord van dank (en waardering) aan Jan Sebastian van Lissum voor een onderhoudende en strak geleide paneldiscussie.
