Fred – Pagina 38 – Fred Nijhuis

Update Concours Le Vin en direct, het NK Blindproeven 2020

17 februari 202119 mei 2020

Update Concours Le Vin en direct, het NK Blindproeven 2021

Definitieve beslissing over derde editie NK Blindproeven

Deze week zouden we heel druk zijn geweest met de voorbereidingen voor het Concours Le Vin en direct, het NK Blindproeven 2020. De laatste maanden liepen echter anders dan verwacht en gepland. Dat betekende evenwel niet dat we niks hebben gedaan of dat er niks te melden is. Voor alle duidelijkheid zetten we de belangrijkste zaken graag voor een ieder op een rij.

Het Concours Le Vin en direct is, als Nederlands Kampioenschap Blindproeven, primair gericht op de selectie van de beste Nederlandse proevers die ons land kunnen vertegenwoordigen op het Wereldkampioenschap in Frankrijk.

Als vaste waarde op de Nederlandse wijnagenda, dient het concours niet alleen een hoogwaardige competitie te zijn, maar ook een leerzaam en onderhoudend evenement. Nijhuis Consultancy & Services (NCS) en haar partners streven daarom om naar een programma met zowel een competitief als vineus én culinair karakter. Zo kunnen er niet alleen allerlei wijnen worden geproefd, maar ook koffie en kazen. Wijnaccessoires en culinaire verrassingen completeren het programma en garanderen inhoud én vermaak voor de circa 25 teams en additionele gasten.

Momenteel zien we wereldwijd omstandigheden die ons allemaal raken en ook gevolgen hebben voor evenementen, inclusief het NK en WK Blindproeven. Eerder besloten we daarom al om het Concours Le Vin en direct te verschuiven naar 29 augustus 2021. Daarbij blijven we ons uiteraard continu afvragen of we het NK op een verantwoorde wijze kunnen laten plaatsvinden en tevens met de inhoud en waarde die we allemaal zo belangrijk vinden.

Gesteund door de recente positieve ontwikkelingen verwachten we dat het NK op zondag 29 augustus 2021 op normale wijze georganiseerd kan worden en het winnende team ons land vertegenwoordigt tijdens het WK op 02 oktober in Chateauneuf-du-Pape. Daarom gaan we onverminderd door met de voorbereiding voor het NK, waarbij we nog steeds rekening houden met alle scenario’s, zoals aangepaste maatregelen, het wel doorgaan van het NK, maar niet van het WK en vice versa.

De beslissing is genomen na overleg met onze premium partner Le Vin en direct, onze vaste en enkele nieuwe partners (inclusief Magda van der Rijst als nieuw jurylid), vrienden en alle andere betrokkenen.

We houden een ieder op de hoogte!

Fred, Natascha & Nicky Nijhuis
namens
Nijhuis, Consultancy & Services

Het Concours Le Vin en direct, het NK Blindproeven 2020, wordt mede mogelijk gemaakt door de partners:

Le Vin en direct
Conferentiehotel Kontakt der Kontinenten
Fotostudio Ingrid Driessen
Bender Foodservice Equipment
Aqua San Bernardo
Boot Koffie
Restaurant Céline
Bourgondisch Lifestyle
Coravin
Wijncabaret De Aimabele Schoften
AuviMedia
EventLab
Horecavakschool Rotterdam
Saskia Schurink

en diverse ‘Vrienden van het NK’ waaronder
Wine in moderation
Informatiebureau voor Duitse Wijn
Winelife
De Smaak van Italie
Gault&Millau
SMAAKmag
Wijndoekje

Port in het kort

15 mei 202014 mei 2020

Port in het 'kort'

Iedereen kent port, hoewel niet iedereen alle facetten van dit bijzondere type wijn kent. Tijdens de workshop ‘Port’ kwamen bekende en minder bekende aspecten uitgebreid aan de orde en werd, zoals altijd, een ruime selectie wijnen geproefd.

Tijdens de workshops van Nijhuis Consultancy & Services (NCS) wordt uiteraard veel aandacht besteed aan alle noodzakelijke informatie, maar minstens zo belangrijk vinden we dat deelnemers alle soorten, stijlen en kwaliteiten ook zelf kunnen proeven. Daarom biedt NCS altijd minimaal 15 wijnen en meestal ‘iets’ meer, ongeëvenaard in Nederland. Ook het onafhankelijke karakter van de workshops koesteren we. Commerciële nevenbelangen spelen geen enkele rol; er zijn geen overeenkomsten m.b.t. de promotie of verkoop van de wijnen met producenten, importeurs of detaillisten.

Port
Zoals een ieder wel kan vermoeden, is port vernoemd naar Porto, de prachtige, gastvrije en fotogenieke havenstad aan het einde van de Douro-vallei in noorden van Portugal. Daar waar de Douro in de Atlantische oceaan uitmondt, vinden we in Porto en het aan de andere oever van de rivier liggende Vila Nova de Gaia, talloze porthuizen die hier hun port laten rijpen. Langs de 900 km lange Douro werken, tussen zijn oorsprong in de Spaanse gemeente Duruelo de la Sierra en Oporto, zeker 33.000 Portugese wijnboeren op ongeveer 250.000 hectare aan wijngaarden. Ruim 15% van het land langs de rivier is beplant met wijngaarden, zoals goed te zien is als je over de rivier vaart. Zo’n boottocht is zonder enige twijfel adembenemend te noemen, want het is een aaneenschakeling van prachtige vergezichten. Na elke bocht zie je er een keur aan monumentale (oude en nieuwe) wijngaarden op steile hellingen met eeuwenoude terrassen, schilderachtige quinta’s en voelt er de (vrijwel) altijd gul schijnende zon die benadrukt dat werken hier zwaar werk is en veel respect verdient. UNESCO heeft de unieke grandeur van de vallei bevestigd en beschermd door hem in 2001 de status ‘werelderfgoed’ te verlenen.

Historisch
Het staat vast dat Romeinen al wijn maakten langs de Douro, gevolgd door monniken en uiteraard de lokale Portugese bevolking. De echte doorbraak danken we echter aan de Britten. In de 13^e eeuw was er al sprake van export naar Groot-Brittannië, o.a. omdat de aanvoer van wijn uit Frankrijk vaak stokte door allerlei oorlogen. Om wijn te beschermen tegen negatieve effecten van de lange overtocht, werd er in de 17^e eeuw aguardente/brandy aan toegevoegd. In eerste instantie werd dit na de gisting gedaan, maar in 1678 zou een abt hem tijdens de gisting hebben toegevoegd, waardoor een nieuw type wijn ontstond dat zeer werd gewaardeerd. De geboorte van port, zoals we nu nog altijd kennen, was een feit. In de loop van de eeuwen is er relatief weinig veranderd aan het principe, hoewel de vervanging van brandewijn door wijnalcohol, beter wijngaardmanagement en verfijning van de vinificatie enorm hebben bijgedragen aan beduidend betere wijnen. Zeker op het gebied van hygiene viel er nog wel wat te verbeteren, in veel oudere wijnen zijn ‘interessante’ fouten te herkennen…
Met ingang van het oogstjaar 1994 zagen we ook een andere aanpak van de promotie en marketing, waarbij een groot deel van die innovatieve benadering te danken is aan pioniers als de familie Symington (m.m.v. hun briljante commercieel directeur Euan McKay) en de ‘Douro Boys’, de groep vooraanstaande shippers met Dirk van der Niepoort, Cristiano van Zeller, João Feirrera Álvares Ribeiro, Miguel Roquette en Francisco “Vito” Javier de Olazabal.

De Douro
De rivier die het portgebied domineert, boezemt al duizenden jaren ontzag in. Enerzijds geeft hij leven aan de regio, anderzijds neemt hij ze. De vele rivieren die hem voeden zorgen voor een indrukwekkende hoeveelheid water en die woeste wateren zorgden in het verleden regelmatig voor onoverkomelijke problemen en tragedies. Het was echter vrijwel onmogelijk om het binnenland op een andere wijze te bereiken. Wegen kende het gebied niet of nauwelijks en dus was men primair aangewezen op vervoer over de rivier. Voor het vervoer van wijnvaten van de quinta’s bij de wijngaarden naar de rijpingskelders in Oporto en Vila Nova de Gaia werden ‘barcos rebalos’ gebruikt, de kenmerkende platbodems, waarvan de laatste exemplaren tegenwoordig uitsluitend nog een toeristisch doel dienen. De vele stroomversnellingen maakten de reis levensgevaarlijk en kostte heel wat mensen hun leven. Onder hen beroemdheden zoals Joseph James Forrester, de man die de rivier letterlijk in kaart bracht. Forrester was overigens ook degene die het versterken van Douro-wijnen (heimelijk) veroordeelde, iets wat destijds uiteraard niet werd gewaardeerd. De hem zo bekende genadeloze rivier in combinatie met een zware geldgordel gevuld met goud dat hij aan of langs diezelfde rivier verdiende, maakten in 1861 op ironische wijze een einde aan zijn leven.

Forrester verdronk bij Cachão da Valeira, waar een granieten formatie in de rivier tot 1844 een vrije doorgang van de Cima Corgo naar de Douro Superior blokkeerde. In dat jaar liet Maria da Glória Johanna Charlotte Leopoldina da Cruz Francisca Xavier de Paula Isidora Michaëla Gabriëla Rafaëla Gonzaga de Bragança (oftwel Dona Maria II, koningin van Portugal van 1826 tot 1853) de natuurlijke dam in de rivier opblazen en werd de Douro Superior nu ook direct per boot bereikbaar. De reis over de rivier duurde destijds zeker 15 dagen, een reisduur die pas aan het eind van de 19^e eeuw kon worden bekort. Tussen 1873 en 1887 werd een spoorlijn van Oporto naar de Spaanse grens bij Barca d’Alva aangelegd en deze verkortte de reistijd aanzienlijk. De kleine stoomtrein die er reed had de bijnaam ‘Paciênzia’, want hoewel het de reis van Barca d’Alva naar Oporto beduidend korter was, vergde hij nog altijd ‘enig’ geduld door allerlei stops en ander oponthoud. De aanleg van 5 dammen die waterkrachtcentrales aandrijven heeft de rivier inmiddels grotendeels getemd en varen over de rivier beperkt tot delen tussen die dammen. De Douro in zijn geheel af- of opvaren is dus niet meer mogelijk; veiligheid en duurzaamheid prevaleren.

Regio’s
Voor de wijnbouw wordt Douro vallei opgedeeld in drie regio’s:

Baixo of Lower Corgo in het westen van Barqueiros en Barrô tot Régua, waar rivieren Corgo en Varosa in Douro uitkomen.
Cima Corgo, het centrale deel, met de rivieren Pinhão, Tavora, Tedo, Torto en Tua, verreweg de grootste regio in zowel omvang als productie.
Douro Superior of Upper Corgo: van Cachão de Valeira tot de Spaanse grens. Een gebied waar we relatief weinig wijngaarden aantreffen. Hier zijn vooralsnog slechts 10.000 van de 110.000 hectare in gebruik voor wijnbouw. Hier wordt de Douro aangevuld met water van de rivieren de Da Teja, Da Valarica, Cõa, De Aguilar en de Do Masteiro.

Terroir
De regio’s onderscheiden zich duidelijk van elkaar door verschillen in terroir (bodem en klimaat); zo lopen temperatuurverschillen op tot wel 20 graden, zeker tussen de uitersten in de Baixo Corgo en de Upper Douro, waarbij ook de neerslag sterk varieert. Langs de gehele rivier treffen we veel graniet en schistes aan, waarbij de toplaag bepaald is door hetzij menselijk ingrijpen, erosie of alluviale afzettingen. Er is een vrij groot verschil in pH tussen de diverse wijngaarden, maar overal vaak weinig calcium, magnesium en fosfor en juist veel potassium/kalium. De effecten van dergelijke elementen op de groei van de druiven werden tijdens de workshop toegelicht.

Druivenrassen
Pas de laatste decennia is men in Portugal bezig met het in kaart brengen van de eigen druivenrassen, waarschijnlijk meer dan 300. Een groot deel daarvan vinden we langs de Douro, maar wat en waar precies is nog lang niet helemaal duidelijk. In veel wijngaarden treffen we een fieldblend aan, een mix van allerlei druivenrassen met eigen kenmerken. De laatste jaren worden nieuwe wijngaarden vaak aangeplant met speciaal gekozen rassen, omdat dat makkelijker te ‘managen’ is, maar we zien ook porthuizen die liever de traditionele mix handhaven en op moeder natuur vertrouwen. Tijdens de workshop stonden we stil bij kenmerken van de belangrijkste druivenrassen, zoals de Tinta Barroca, Tinta Cão, Tinta Roriz, Touriga Franca, Touriga Nacional en minder bekende waaronder de Alicante Bousquet, Bastardo, Castelão, Donzelinho, Branco, Donzelinho Tinto, Esgana Cão, Folgazão, Gouveio, Mourisco Tinto, Malvasia Fina, Rabigato
Rufete, Sousão, Tinta Amarela, Tinta Barca, Tinta Francisca, Tinto Rouro en Viosinho.

Vinificatie en typen port
Bij het onderdeel vinificatie uiteraard veel aandacht voor het met de voeten treden van de druiven in lagares, de lage stenen troggen van graniet en de moderne variant daarop, het automatische proces in lage roestvrijstalen en temperatuurgecontroleerde kuipen. Het toevoegen van alcohol (mutage) werd besproken, net als de traditionele lagering in pipes, houten vaten van 300 tot ruim 600 liter. Die lagering is van groot belang voor het uiteindelijke soort port en vormt de basis voor het onderscheid in typen.

Witte port:
– zelfde principe als rode port, maar dan van uitsluitend witte druivenrassen
– kort gelagerd (maximaal 3 jaar) om de wijn wit te houden
– in Portugal vaak gedronken als een mix 1/3 witte port, 2/3 tonic met een schijfje citroen.

Rosé port:
– Croft kwam in 2008 voor het eerst met een ‘Pink port’ op de markt
– Sinds 21 mei 2009 erkend als officiële portsoort en gebruikt door meer porthuizen

Ruby:
– Basisstijl, gebotteld na lagering van 2-3 jaar in hout, cement of RVS
– Robijnrood van kleur; fruitige stijl

Tawny:
– Taanachtige kleur, in principe door lange(re) houtlagering
– Commerciële Tawny’s veelal een blend van licht gekleurde ruby en witte port

Aged Tawny
– Tawny met karakter langere houtrijping; 10, 20, 30 of 40 jaar
– Leeftijdsaanduiding is indicatie; strikte regels ontbreken
– Stijl belangrijker dan een strikte berekening
– Wel vaak een minimum of goed gemiddelde van de gebruikte reserves

Colheita
– Tawny één oogstjaar; minimaal zeven jaar gerijpt in houten vaten.
– Het oogstjaar en het jaar van botteling worden op de fles vermeld.

Single Harvest Tawny
– Tawny port uit 1 specifiek oogstjaar (en daarmee dus eigenlijk een colheita)
– Door Grahams‘ geïntroduceerd, veelal een zeer beperkte oplage en alleen uit uitzonderlijke jaren

Garrafeira
– Naam: “cheiro has garrafa“: koesteren van de essentie van de fles / flessenkelder
– Blend van verschillende vaten van een enkel jaar
– Na een relatief korte rijping van 3-6 jaar in houten vaten, overgeschonken in glazen flessen
(demijohns van 8-11 liter)
– De port rijpt vervolgens tientallen jaren in deze flessen
– Momenteel alleen gemaakt door Niepoort (sinds 1931 door Eduard Marius van der Niepoort)

Late Bottled Vintage
– Zelfde principe als vintageport, maar dan 4 tot 6 jaar gelagerd
– Meestal uit jaren die niet als vintage worden gedeclareerd
– Oogstjaar en het jaar van botteling moet op etiket vermelden worden.

Crusted Port:
– Port met karakter vintage
– Van origine blend verschillende vintages en niet in Portugal gebotteld.
– Betrof doorgaans restanten uit de fusten en daardoor met veel depot.
– Wijn werd niet gefilterd en gaf in fles behoorlijke dosis “crust”, depot.
– In jaren ’60 verboden; controle op kwaliteit, herkomst etc. niet mogelijk.
– Tegenwoordig weer toegestaan met als voorwaarde: een botteling in Portugal.

Single quinta vintage
– In jaren die niet algemeen gedeclareerd worden, maar wel door individuele producent
– En dan van een specifieke quinta die dat bewuste oogstjaar een bovengemiddelde kwaliteit gaf
– Voldoet aan alle eisen voor een vintage (incl. toestemming IVDP)
– Op etiket naam quinta + oogstjaar en jaar botteling.

Vintage:
– Ruby stijl uit 1 oogstjaar
– Beschouwd als summum; alleen gemaakt in de allerbeste jaren en na toestemming Instituto dos Vinhos do Douro e do Porto (IVDP).
– IVDP declareert in principe hele jaar voor alle producenten als vintagejaar
– IVDP kan ook individuele wijnhuizen toestemming geven een vintage port uit te brengen; deze dan als Single Quinta Vintage Port.
– Vatrijping slechts 2-3 jaar
– Etiket moet altijd het oogstjaar en het jaar van botteling vermelden
– Vintage voorheen maximaal 3 keer per 10 jaar, laatste decennia vaker
– Doorgaans 1-2% totale productie
– Kenmerken: zeer fruitrijk karakter, weinig tannine, enorm concentraat
– Meestal pas na 25 op dronk met rijpingspotentieel tot wel 100 jaar

peter-van-houtert-euan-mackay-gerrit-greveling-kl

Shippers:
Tijdens de workshop proefden we een ruime selectie wijnen van diverse shippers, waarbij de belangrijkste wapenfeiten uit de geschiedenis Cockburn’s, Dow’s, Fonseca, Graham’s, Niepoort, Symington’s, Taylor’s, Van Zeller’s en Warre’s de revue passeerden.

Oogstjaren
Oogstjaren spelen een belangrijke rol van betekenis bij diverse portwijnen en daarom werd ook aandacht besteed aan de kenmerken van zowel algemeen gedeclareerde vintages als jaren die prachtige colheita’s of single quinta’s hebben opgeleverd.

Geproefd werden:

Churchill’s, Crusted Port, 2005
Cockburn, Special Reserve
Dow’s Masterblend White Port
Dow’s Rosé Port
Dow’s, Colheita, 2002
Dow’s, Vintage, 2016
Fonseca, Bin 27
Fonseca, Vintage, 2016
Fonseca, Vintage, 2009
Graham’s, Late Bottled Vintage, 2014
Graham’s, Vintage, 2003
Graham’s, Vintage, 2000
Graham’s, Vintage, 1983
Niepoort, Colheita, 1997
Niepoort, Crusted, 2014
Niepoort, Vintage, 2005
Quinta do Passadouro, Vintage, 2016
Quinta Vale D. Maria, Vintage, 2016
Taylor’s, Late Bottled Vintage, 2014
Taylor’s Quinta de Vargellas, Vintage, 2001
Van Zellers, Late Bottled Vintage, 2014
Warre, Otima 10 (tawny)
Warre, Otima 20 (tawny)
Warre, Otima Colheita, 2006
Warre, Otima Colheita, 1995

Conclusies:

Allereerst: WOW! Wanneer is de tweede workshop port? 😉

En iets concreter: De workshop toonde onomstotelijk aan dat port een enorm veelzijdige wijn is. Je kunt natuurlijke heel gemakkelijk stellen dat witte en rosé-port slechts commerciële niemendalletjes zijn, maar dan ontneem je een grote groep consumenten veel drinkplezier en dat lijkt me onnodig. Ze hebben hun nut en plaats én…. het is port.

Onder de ruby’s veel respect voor de hogere kwaliteiten toegankelijke ‘speciale cuvees’, zoals de Bin 27 van Fonseca; een veelzijdige port die velen bevalt bij nagerechten met chocolade of gewoon op een zeer gekoesterde, verloren zondagmiddag op de bank bij de open haard. Van tawny’s staat al eeuwen vast dat ze het uitstekend doen als aperitief of begeleider van allerlei gerechten. Ik kan me erg prettige wijn-spijs combinaties herinneren met de tawny’s van Graham’s met gerechten van Gerrit Greveling (RIP) in restaurant Salentein of andere gelegenheden in samenwerking met Proefschrift. Over het algemeen heb ik zelf vaak een voorkeur voor de 20 jaar oude, die een fraaie balans hebben tussen fruit en allerlei delicate rijpingsaroma’s. En vergeet de emotionele waarde van colheita’s en single vintage tawny’s niet; wie is er niet blij met een port uit zijn of haar geboortejaar? Erg prettige herinneringen heb ik aan oude flessen (van onbekende herkomst) crusted port. Decennia geleden werd er wel eens een fles geopend bij de toenmalige wijnhandel van Donkelaar in Dordrecht; inderdaad bijna de helft depot, maar wat een belevenis! Vergelijkbare ervaringen deed ik op met allerlei Late Bottled Vintage ports; vaak ernstig onderschat en daardoor zeer betaalbaar. Ooit mocht ik een enorme collectie LBV’s inventariseren die bedoeld waren voor een proeverij en uitgebreid artikel. Het is er volgens mij nooit van gekomen en ik vraag me nog altijd af wat er met die flessen is gebeurd; iemand moet er toch een keer een leuke avond door hebben gehad….? Met betrekking tot Vintage port, daar kan ik kort over zijn: goddelijk en ongeëvenaard. Toch een klein voorbehoud: ze moeten wel van een goed porthuis zijn, want ook bij vintage port is selecteren nodig. Ik kan, mag en wil de andere vintage ports niet tekort doen, maar tijdens de workshop eisten twee wijnen een hoofdrol voor zich op: de Fonseca 2016 en de Graham’s 1983. WOW! Wanneer is de tweede workshop port? 😉

Met dank aan:

Euan McKay van Symington Family Estates met Cockburn’s, Dow’s, Graham’s en Warre’s
Francisca & Cristiano Van Zeller en Marie-Anne Ducharne namens Quinta Vale D. Maria
Horizon Wines, importeur Niepoort
Jean Arnaud, importeur Quinta do Passadouro
Kwast Wijnkopers, importeur Taylor’s
Oud Reuchlin & Boelen, importeur Dow’s
Twentsch Wijnhuis, importeur Churchill’s
Verbunt Wijnkopers, importeur Graham’s
Walraven Sax, importeur Fonseca

Deel dit bericht:

Tedeschi, innovatieve klassieker

13 mei 202013 mei 2020

Tedeschi, innovatieve klassiekers

Een nadere kennismaking met het familiebedrijf Tedeschi in Pedemonte di Valpolicella, bekend om klassieke wijnen met een modern accent.

Het familiebedrijf Tedeschi in Pedemonte di Valpolicella staat bekend om klassieke wijnen met een modern accent. Klassiek qua keuzes in de wijngaard en kelder en tegelijkertijd altijd op zoek naar innovatieve verbeteringen op beide vlakken.

Klimaatverandering
De laatste jaren zien ook zij veranderingen in het klimaat die aanpassingen noodzakelijk maken. Vooral de bescherming tegen overvloedig zonlicht en een te vroege oogst zijn serieuze uitdagingen, want ze bedreigen de kwaliteit van de wijn. Kort samengevat: de klimaatverandering geeft (o.a.) een steeds korter groeiseizoen en een kort groeiseizoen betekent een korte wijn. Kort betekent in dit geval niet perse slechte wijnen, maar wijnen met uitsluitend primaire druifaroma’s en dus zonder een optimale kleur, complexiteit, structuur (diepgang en lengte) en zeker zonder de onderscheidende kenmerken van de terroir. Tedeschi verricht daarom al geruime tijd onderzoek naar mogelijkheden om zonnebrand en een onvolledige (fenolische en aromatische) rijping tegen te gaan.

Familiebedrijf
Antonietta, Sabrina en hun broer Riccardo Tedeschi zijn verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding en zien het werk in het familiebedrijf als een noodzakelijke en ook morele verplichting naar volgende generaties. Riccardo richt zich niet alleen op de technische aspecten in de wijngaard en kelder, maar ook op de commercie in Noord-Amerika en een deel van Europa. Antonietta verzorgt de administratie en is contactpersoon voor Italiaanse relaties, zoals Sabrina dat is voor Azie en delen van Europa, waaronder Nederland.

Experimenten
Op dit moment voert Tedeschi diverse experimenten uit in de wijngaarden waarbij o.a. traditionele technieken worden afgewisseld met nieuwe die zijn gericht op het vertragen van de rijping tot eind september en begin oktober. Riccardo werkt hiervoor samen met prof. Giovanni Battista Tornielli van de Universiteit van Verona en ze bestuderen o.a. wat de effecten zijn van het verminderen van hoeveelheid bladeren, waardoor de druif zich langzamer ontwikkeld. Om de groei van de vegetatie te vertragen, worden bladeren boven de vruchtdragende zone afgeknepen, weggenomen of worden uitlopers gesnoeid. Daarnaast worden plantengroeiregulatoren (natuurlijke planthormonen) gebruikt om de rijpingstijd te vertragen.

Duurzaam
In de tussentijd richt Tedeschi zich ook op een gezonde en duurzame bedrijfsvoering en is ze één van de eerste wijnbedrijven in de Veneto die de Equalitas-certificering heeft verkregen o.g.v. sociale, ecologische en economische aspecten. Tedeschi werkt sinds 2017 tevens samen met professor Maurizio Ugliano van de afdeling Biotechnologie van de Universiteit van Verona met een onderzoek naar de factoren die de expressie van een specifieke wijngaard weergeven.

Op woensdag 6 mei sprak ik Sabrina via een videomeeting en proefden we samen online vier wijnen.

Valpolicella Ripasso Superiore, Capitel San Rocco, 2017
35% Corvina, 35% Corvinone, 20% Rondinella, 10% Rossignola, Oseleta, Negrara en Dindarella, afkomstig van een wijngaard 20 jaar oude wijngaard met 5000 pl/ha, Guyot gesnoeid. De bodem is hier rijk aan klei en kalksteen van moraine origine. Aan de wijn wordt pulp van amarone en recioto toegevoegd, waarna de most 8-10 dagen vergist op een relatief lage temperatuur van 18° C. De rijping in grotere vaten van Slavonisch eiken duurt minimaal een jaar, de flesrijping in de kelder nog eens 6 maanden.

Deze wijn werd zelfs door Hamersma & Co goedgekeurd 😉, met de opmerking dat dit gelukkig geen veel te zoete variant met een overdaad aan hout is (NB. de goedkope zoete bulk-ripasso’s, inclusief de imitaties uit o.a. Puglia, zien qua hout doorgaans alleen staven, chips of houtessence; vaten zijn veel te duur). We spraken over het ontstaan van ripasso, in de tijd dat een reguliere valpolicella vaak erg dun was en een beetje ‘hulp’ kon gebruiken. In die tijd bestond amarone nog niet en werd de pulp van recioto gebruikt om de gewone valpolicella wat meer inhoud en structuur te geven. Omdat de productie van recioto zeer klein is en er juist een overvloed aan amarone is, wordt tegenwoordig de pulp van amarone gebruikt. Deze geeft in principe een iets drogere ripasso, maar omdat zoet goed verkoopt, worden er vaak trucjes toegepast om de ripasso aan de zoete kant te houden.

Tedeschi doet niet mee aan deze trend en kiest voor een ripasso die niet plat zoet, maar juist heel stijl- en smaakvol is. De verlengde/tweede gisting amarone geeft de wijn wat meer kleur, intensiteit en een kruidiger karakter. Het feit dat het van origine al een superiore is, geeft aan dat Tedeschi vindt dat ook de basiswijn goed moet zijn als mensen een serieuze ripasso verwachten. Wat mij betreft voldoet deze wijn volledig aan deze verwachtingen.
Prijsindicatie (particulier inclusief BTW) – € 18,95

Valpolicella Superiore, Maternigo, 2016
40% Corvina, 40% Corvinone, 20% Rondinella van een jongere wijngaard (10 jaar oud) op 400 meter hoogte met 5000 pl/ha, Guyot gesnoeid. De bodem heeft hier ook een moraine oorsprong, maar bezit meer witte en gele kalksteen, aangevuld met mergel. De gisting en weking van deze wijn neemt circa 20 dagen in beslag (een langere weking geeft een ‘langere’ wijn) en vindt plaats op een wat hogere temperatuur van 20-23° C. Ook de lagering is wat langer: minimaal 14 maanden in vaten van 20/25 hl van Slavonische eiken.

Dat een goede Valpolicella geen ripasso techniek nodig heeft (ripasso is nu eenmaal een truc om tekortkomingen te compenseren), bewijst de Maternigo. Een hele serieuze wijn met veel sap en smaak en een evenwichtige houtinbreng. Veel lengte en een sublieme balans geeft deze fruitrijke wijn alles wat we bij een Valpolicella op niveau mogen verwachten. Gastronomisch breed inzetbaar en, ja duurder dan alternatieven uit de super, maar die stellen amper wat voor en kunnen niet in de schaduw staan van deze volwassen, volwaardige en voorbeeldige Valpolicella. Kozen maar meer producenten voor het maken van een goede Valpolicella i.p.v. een goedkope ripasso.
Prijsindicatie (particulier inclusief BTW) € 22,95

Amarone della Valpolicella, Marne 180, 2016
35% Corvina, 35% Corvinone, 20% Rondinella, 10% Rossignola, Oseleta, Negrara, Dindarella.
De druiven voor deze wijn komen van een 20 jaar oude wijngaard met een plantdichtheid van 5500 planten (Guyot genoeid) per hectare op een harde, rotsachtige bodem met klei en kalksteen.
Gedurende 4 maanden drogen de druiven in een loods waar ventilatie, temperatuur en luchtvochtigheid gecontroleerd kunnen worden (NB. de druiven worden niet verhit om het indrogingsproces te versnellen). De lange indrogingstijd zorgt voor de ontwikkeling van o.a. glycerine en botrytis, iets wat bij een gemanipuleerde, verkorte droging niet plaatsvindt. De gisting en weking op 15-18°duurt minimaal 40 tot wel 60 dagen, waarna de wijn circa 30 maanden rijpt in grotere vaten van Slavonisch eiken en nog eens 6 maanden in de fles.

Tijdens de driedelige workshops over amarone die ik de afgelopen jaren mocht organiseren, werd uitgebreid ingegaan op dit type wijn, inclusief allerlei trieste misverstanden. Tijdens één van de avonden was Sabrina Tedeschi onze gast en samen met haar scheidden we de zin van de onzin; voor velen een openbaring. Voor Tedeschi is amarone inmiddels uitgeroeid tot een vaste waarde in het assortiment. Hun eerste werd in de jaren ’60 van de vorige eeuw gemaakt door vader Renzo, die daarmee collega’s als Cantina di Negrar, Bertani, Bolla, Masi, Allegrini en Speri volgde en met hen aan de wieg van het begrip amarone stond. Pas rond 2000 explodeerde de populariteit van amarone. Vrijwel iedereen ging een amarone maken, soms met alle gevolgen van dien. Met ingang van 2015 draagt de reguliere amarone van Tedeschi de toevoeging ‘Marne 180’, verwijzend naar het bodemtype ‘marne’ (= mergel) en het feit dat de wijngaarden profiteren van de zonnegang van 180 graden van zuidwest tot zuidoost.

De 2016 Amarone Marne 180 heeft alle kenmerken die je van een goede amarone mag verwachten, inclusief de kenmerken van het oogstjaar. Het jaar geeft de wijn veel fraicheur en maakt de wijn elegant en heel verteerbaar. Geen logge, dikke, zoete amarone dus, maar een verfijnde wijn met de gewenste structuur. Heel fruitrijk (volop frisse kersen) en evenwichtig en ook daarom veelzijdiger in de gastronomie te gebruiken dan wellicht verwacht. Vele wijn-spijs exercities met amarone-expert Harrie Baas hebben aangetoond dat dit type amarone een geweldige partner is voor vele gerechten, ook/zelfs met vis.
Prijsindicatie (particulier inclusief BTW) – € 38,95

Amarone della Valpolicella Classico Riserva, Capitel Monte Olmi, 2013
30% Corvina, 30% Corvinone, 30% Rondinella, 10% Oseleta, Negrara, Dindarella, Croatina en Forselina.
De wijngaard Monte Olmi (2,5 ha) ligt in Pedemonte di Valpolicella in het Valpolicella Classico district. De stokken (3500 planten per hectare) zijn ongeveer 20 jaar oud, aangelegd op terrassen en pergola gesnoeid. De bodem bestaat voornamelijk uit rode klei en kalksteen met een moraine origine.
De druiven drogen 4 maanden in een geconditioneerde loods, waarna ze gedurende 40 tot 60 dagen gisten en weken op een temperatuur van 15-18° C. De lagering in grotere vaten van Slavonisch eiken duurt 4 jaar, waarna de wijn nog eens 12 maanden in de fles rust.

De Monte Olmi is het paradepaard van Tedeschi en wordt ook om deze reden niet in alle jaren gemaakt. Het viel me op dat de 2013 op dit moment een stuk toegankelijker is dan bijvoorbeeld de 2011 en 2010. Sabrina beaamde dat en dankt dat aan het oogstjaar dat veel rijping gaf en een zachtere tanninestructuur. Ook heeft Riccardo de vinificatie de laatste jaren iets aangepast; voorheen werd niet altijd ontsteeld en dat gaf wijnen veel kracht die de nodige tijd vergde om op dronk te komen. Ik kan me herinneren dat de 2009 die ik in 2016 op de proeverij van mijn 25-jarig jubileum schonk gebaat was bij een dag (of twee) lucht in een ruime karaf…
De 2013 heeft dat niet; hij is fruitrijk met impressies van kersen en chocolade, een subtiele kruidigheid en vooral veel sap en souplesse. Rijk, maar ook fris door de juiste zuurgraad en een uitstekende balans; nog jong en de komende jaren nog volop in ontwikkeling, maar desalniettemin nu al een geweldige ervaring om hem te drinken.

Prijsindicatie (particulier inclusief BTW) – € 76,50

Importeur: Vinites

Met dank aan: Lucia Boarini van ZEDCOMM

De Marken / le Marche

4 mei 20203 mei 2020

De Marken / le Marche

Samenvatting en conclusies n.a.v. enkele workshops.

De Marken behoort niet tot de meest bezochte regio’s in Italië, maar vrijwel iedereen kent de wijn die er wordt gemaakt: de Verdicchio. In bijna alle supermarkten en wijnspeciaalzaken is wel een Verdicchio aanwezig, de altijd uiterst koopwaardige wijn, soms in de kenmerkende fles in de vorm van een anfora.

Om de Marken en haar wijnen beter te leren kennen, organiseerde ik een aantal workshops, een reguliere zoals gewoonlijk in het Dorpshuis te Tuil en een exclusieve voor de Verenigde Vinologen Nederland (VVN), de uiterst actieve ‘alumni’ vereniging voor vinologen. De VVN verzorgt voor haar leden talloze activiteiten, variërend van master classes met specifieke thema’s tot wijnreizen en de prestigieuze competitie ‘Vinoloog van het Jaar’. Ik mag graag met ze samenwerken en beveel een lidmaatschap van harte aan.

Voor elk wat wils
De Marken (le Marche in het Italiaans) ligt ten zuiden van Emilia-Romagna aan de Adriatische zee. Bewoners van Abruzzen zijn hun zuiderburen en in het oosten grenst de Marken aan Toscane en Umbrië met de Apennijnen als natuurlijke grens. De hoofdstad is Ancona en de vijf provincies (Ancona, Ascoli Piceno, Fermo, Macerata en Pesera met Urbino zijn bij elkaar bijna 10.000 km2 groot, ongeveer bijna een kwart van de oppervlakte van Nederland. Er wonen ruim 1,5 miljoen mensen die leven van veeteelt, vis, landbouw (o.a. granen, olijven, druiven en truffels), leer en textiel en ‘zwaardere’ industrie. Ooit werden in de regio grote hoeveelheden huishoudelijke apparaten gemaakt van merken als Indesit, Guzzini en Teuco, maar de meeste productie daarvan vindt tegenwoordig elders plaats. Toerisme speelt (dankzij de fraaie natuur, gastvrije cultuur en talloze monumenten) een steeds belangrijke rol en dat is een belangrijke ontwikkeling. En voor muziekliefhebbers: de accordeons van Castelfidardo komen hier vandaan en de componist Gioachino Rossini werd in de Marken geboren. Ben je meer geïnteresseerd in kunst of sport: in de plaats Urbino stonden de wiegjes van zowel de schilder Raphael als de GP-coureur Valentino Rossi. Voor elk wat wils dus…

Het verleden
In de IJzertijd (ca 1000 v.Chr.) werd het bewoond door de Piceni, een Italische stam, later gevolgd door Kelten, Umbri en tenslotte de Senones. Op hen veroverden de Romeinen de streek in 295 v.Chr. (Slag bij Sentinum) en ze stichtten daarna allerlei steden, waaronder Matelica, Poggio San Marcello, Senigallia, Castelleone di Suasa, Cingoli, Cupramontana en Urbisaglia die via de Via Flaminia en de Via Salaria in verbinding stonden met Rome. Na de val van het Romeinse Rijk kwam de Marken onder de heerschappij van o.a. de Gothen, het Byzantijnse Rijk en de Lombarden. Rond de 10^e eeuw werden meerdere markgraafschappen gevormd (o.a. Camerino , Fermo en Ancona) en de regio dankt zijn huidige naam aan die verzameling marken. In de geschiedenis van de Marken heeft de relatie met het Heilige Roomse Rijk altijd een belangrijke rol gespeeld, waarbij het vaak deel uitmaakte van de Pauselijke Staat, maar soms ook niet. In dit kader mag Venanzio Filippo Piersanti niet onvermeld blijven. Hij werd in 1718 naaste medewerker en vertrouweling van paus Clemens XI en wist tijdens zijn carrière talloze kunstschatten te verzamelen die nog altijd te bewonderen zijn in het Museo Piersanti in zijn geboorteplaats Matelica. In 1860 worden ook de Marken verenigd in het nieuwe Koninkrijk Italië en krijgt het via de spoorlijn van Bologna naar Brindisi een betere verbinding met de rest van het land.

Wijnbouw
Fossiele restanten tonen aan dat er al in de IJzertijd wijn werd gemaakt in de Marken, dus ver voor Plinius de Oude en Apicius in de 1^e eeuw n.Chr. wijnen uit Ancona noemden en er tevens sprake was van een goede reputatie onder de Romeinen voor de wijnen uit Picenum. In de loop van de eeuwen is er altijd interesse blijven bestaan voor de Marken als wijngebied en dit resulteerde o.a. in de aanplant van Franse druivenrassen onder invloed van Napoleon. Zo waren cabernet en pinot noir in de Marken al eerder een begrip dan in menige andere wijnregio. Desalniettemin wist men pas veel later te profiteren van de nieuwe wereldwijde aandacht voor Italiaanse wijnen in de tweede helft van de 20^e eeuw dan bijvoorbeeld Piëmonte en Toscane. Die noodzaak was ook niet direct aanwezig, o.a vanwege een zeer hoge eigen consumptie. In de jaren ’70 van de vorige eeuw was dat maar liefst 120 liter per capita, zeer hoog dus. Momenteel bedraagt de consumptie ca 55 liter en dat is alleen minder dan in de Veneto; in Nederland ligt de consumptie rond de 23 liter wijn per capita per jaar. En betere communicatie, marketing en export heeft de wijnen uit de marken inmiddels in alle delen van de wereld gebracht. De Marken wordt daardoor als een vaste waarde beschouwd. Centraal staat nog altijd de Verdicchio, maar er zijn verschillende interessante ontwikkelingen met volop mogelijkheden voor andere druivenrassen en wijnen. Zo is de populariteit van druiven als de pecorino en maceratino sterk gestegen en profiteert de Marken van de vraag naar biologische wijnen.

Terroir
De bodem van de Marken is relatief jong te noemen met een oorsprong in het Kwartair en Tertiair. Het is van origine een oude zeebodem met kalkrijke delen en klei, aangevuld met kalksteen. Circa tweederde is heuvelachtig met landinwaarts bij en in de Apennijnen de nodige bergen (de hoogste met 2476 meter is de Monte Vettorel). Aan de kust is het zeer vlak, m.u.v. het deel tussen Gabicce en Pesaro in noorden en de Monte Conero bij Ancona. Italië ligt op de breuklijn van twee tektonische platen (de Afrikaanse en de Euraziatische) en deze schuren voortdurend tegen elkaar aan. Italië telt jaarlijks zeker 300 aardbevingen en ook de Marken wordt daarbij niet ontzien. Eén van de meest recente grote bevingen vond plaats op 24 augustus 2016; met een kracht van 6,2 was het de zwaarste aardbeving in Italië sinds 2009. Qua klimaat zien we vanzelfsprekend verschillen tussen de gebieden aan de kust en die meer landinwaarts gelegen zijn. Over het algemeen is het klimaat gematigd, zij het iets kouder bij de Apennijnen. Regenval varieert van 1000-1500 mm in het binnenland tot 600-800 aan de kust (Nl: 880 mm).

Druiven
Hoewel er meer witte wijn dan rode wordt gemaakt in de Marken, zijn de twee meest aangeplante twee blauwe: de sangiovese met 22% en de montepulciano met 20%; de verdicchio is goed voor 14%. Daarnaast vinden we er o.a. de biancame, lacrima, maceratino, malvasia, montonico bianco, passerina, pecorino, tai rosso, trebbiano en vernaccia nera (garnacha), dit uiteraard naast cabernet, chardonnay etc. De verdicchio wordt al zeker sinds de 7^e eeuw n.Chr. verbouwd in de heuvels van Ancona tot aan de grens met Umbrië. De druif heeft een voorkeur voor zanderige bodems die rijk aan kalk zijn en geeft dan lichtgele wijnen met een groene schijn (verde = groen) en een fris, levendig karakter met een typisch amandelbittertje in de afdronk. Bij wat meer aandacht in de wijngaard en kelder, is de druif in staat om rijkere wijnen te geven met een bewaarpotentieel van zeker 20 jaar.

DOP’s
De marken telt 5 DOCG’s en 15 DOC’s, goed voor 37% van de totale productie. De meeste wijn (45%) wordt echter in bulk verkocht en heeft ‘slechts’ de kwalificatie ‘wijn’, dus (o.a.) zonder aanduiding van de geografische herkomst. De Verdicchio dei Castelli di Jesi is qua omvang de belangrijkste wijn; in kwalitatief opzicht zijn dat de Verdicchio Castelli di Jesi Verdicchio Riserva DOCG (2010), de Verdicchio di Matelica Riserva DOCG (2010) en de Cònero DOCG (2004), gevolgd door de Offida DOCG (2011). De Vernaccia di Serrapetrona DOCG (2004) is een beetje vreemd eend in de bijt, het is niet alleen een kleine DOCG, maar ook één van de weinige DOCG’s voor een uitsluitend rode mousserende wijn. Bij de Verdicchio’s dei Castelli di Jesi (die hun naam danken aan de 25 kastelen in het gebied) wordt nog onderscheid gemaakt met een ‘Classico’ en maar liefst 99 MGA’s (Menzioni Geografiche Aggiuntive). De wijn werd ooit wereldberoemd door zijn karakteristieke fles in de vorm van een anfora, in 1954 bedacht door Fazi Battaglia. Tegenwoordig zien we meestal ‘gewone’ flessen, zowel type ‘Bordeaux’ als ‘Bourgogne’. De Verdicchio di Matélica en Verdicchio dei Castelli di Jesi zijn te beschouwen als een tweeling, waarbij Matélica een stuk kleiner is, maar wel meer potentieel heeft. Het aantal zelfstandige producenten in Matélica is echter zeer beperkt en wat mij betreft is het potentieel nog altijd niet volledig ontwikkeld. Samen nemen de twee Verdicchio’s ongeveer de tweederde van de totale productie aan witte kwaliteitswijnen uit de Marken voor hun rekening.

Tot de DOC’s uit de Marken behoren de Bianchello del Metauro DOC (1969), Colli Maceratesi DOC (1975), Colli Pesaresi DOC (1972), Esino DOC (1995), I Terreni di Sanseverino DOC (2004), Pergola DOC (2005), Rosso Cònero DOC (1967), Rosso Piceno/Piceno DOC (1967), San Ginesio DOC (2007), Serrapetrona DOC (2004), Terre di Offida DOC (2001/2011) en de reguliere Verdicchio dei Castelli di Jesi (1968) en Verdicchio di Matelica DOC (1967). Mijn speciale aandacht gaat vaak uit naar de Falerio DOC (1975) en de Lacrima di Morro/Lacrima di Morro d’Alba DOC (1985). Eén van de allerbeste producenten uit de Falerio DOC is Saladini Pilastri, en hun wijnen koesterde ik niet alleen heel vaak tijdens de diverse edities van het Proefschrift Wijnconcours, maar ook aan tafel in verschillende restaurants; een geweldige wijn met een fantastische prijs-kwaliteit verhouding. De Lacrima di Morro is wat mij betreft één van de leukste, meest intrigerende Italiaanse wijnen. De druif en zijn wijnen zijn volstrekt uniek en hebben een geheel eigen karakter. Heel floraal met impressies van rozen, bijna geparfumeerd, eigenzinnig, sappig en fruitrijk met relatief weinig tannine. De druif kent een lange geschiedenis; documenten geven aan dat een wijn van de lacrima al in 1167 door Keizer Frederik I Barbarossa (roodbaard) werd gedronken. Guus van Otterloo (toenmalig eigenaar van Terroirwijn in Rotterdam) importeerde ooit enkele lacrima’s van Giusti; erg fijne wijnen.

Conclusies
Na twee uitgebreide workshops mag rustig geconcludeerd worden dat de Marken voor elke wijnliefhebber veel te bieden heeft. De meeste witte wijnen hebben een voorbeeldige prijs-kwaliteitverhouding en de rode zijn minstens zo betrouw- en betaalbaar. Onder de witte wijnen een hoofdrol voor de 2015 Verdicchio dei Castelli di Jesi Riserva van Villa Bucci; het toonbeeld van waartoe de verdicchio als druif en de Marken als regio in staat zijn. Een fenomenale wijn, complex, verfijnd en met een enorme lengte en diepgang. Vergelijkbare woorden zijn van toepassing op de 2013 Cúmaro Conero Riserva van Umani Ronchi, een monumentale rode wijn. En dan is er nog de 2018 Le Grane, een Ribona/Maceratino uit de Colli Maceratesi van Boccadigabbia, gemaakt van druiven van een kleine, twintig jaar oude wijngaard, waarvan een deel overrijpe druiven wordt toegevoegd aan de reguliere most (fare le grane = toevoegen bessen) wat voor een tien dagen langere gisting zorgt. De wijn krijgt hierdoor een surplus aan body en lengte en het resultaat is een fantastische wijn met een enorm gastronomisch potentieel. Diverse wijnen gaven aan dat de Marken een wijnregio is die veel te bieden heeft; de veelzijdig kwaliteit beter leren kennen tijdens de workshops was dan ook voor een ieder een waar genoegen.

Geproefd zijn:

Andrea Felici, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, 2018
Andrea Felici, Vigna il Cantico della Figura, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore Riserva DOCG, 2016
Belisario, Cambrugiano, Verdicchio di Matelica Riserva, 2016
Bisci, Verdicchio di Matelica DOC, 2018
Bisci, Vigneto Fogliano, Verdicchio di Matelica DOC, 2017
Boccadigabbia, Le Grane, Colli Maceratesi Ribona DOC, 2018
Boccadigabbia, Akronte, Marche Cabernet Sauvignon IGT, 2013
Boccafosca, Nerium, Lacrima di Morro d’Alba DOC, 2018
Boccafosca, Verdicchio Verdicchio Spumante Brut, NV
Boccafosca, Stellaria, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico DOC, 2018
Bolognini, OSVÁ, Lacrima di Morro d’Alba DOC, 2018
Borgo Paglianetto, Terravignata, Verdicchio di Matelica DOC, 2018
Colle Stefano, Verdicchio di Matelica DOC, 2018
Crespaia, Spumante Brut, NV
Crespaia, Bianchello del Metauro DOC, 2018
Crespaia, Chiaraluce, Bianchello del Metauro Superiore DOC, 2018
Esther Hauser, Il Ceppo, Marche Rosso IGT, 2013
Fattoria Forano, Monteferro, Colli Maceratesi Ribona DOC, 2015
Fattoria Forano, Montelipa, Colli Maceratesi Rosso DOC, 2015
Fattoria Forano, Rosso Piceno DOC, 2015
Fattoria Forano, Le Piagge, Colli Maceratesi Ribona DOC, 2018
Guerrieri, Bianchello del Metauro DOC, 2017
Guerrieri, Galileo, Colli Pesaresi Sangiovese Riserva DOC, 2015
Libenzi, Baccaloro, Verdicchio dei Castelli Di Jesi DOC, 2018
Libenzi, Poggio Casalta, Verdicchio dei Castelli Di Jesi DOC, 2016
Libenzi, Poggio Casalta, Verdicchio Dei Castelli Di Jesi DOC, 2015
Libenzi, Zizzero, Rosso Conero DOC, 2017
Libenzi, Rubideo, Rosso Piceno DOC, 2016
Ludi, Velenosi, Offida Rosso DOCG, 2016
Madonnabruna, Rivafiorita, Marche Passerina IGT, 2018
Madonnabruna, Maree, Falerio Pecorino DOC, 2018
Madonnabruna, Cugnolo, Rosso Piceno DOC, 2017
Pontemagno, Bacnero, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, 2018
Pontemagno, Pontelungo, Rosso Conero DOC, 2017
Rêve, Velenosi, Pecorino Offida DOCG, 2017
Sartarelli, Tralivio, Verdicchio dei Castelli di Jesi, 2017
Tenute San Sisto, Massaccio, Verdicchio dei Castelli de Jesi Classico Superiore, 2017
Tenute San Sisto, San Sisto Verdicchio Castelli di Jesi Classico Riserva, 2016
Tenuta dell’Ugolino, Maltempo, Verdicchio Spumante Brut, NV
Tenuta dell’Ugolino, Le Piaole, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico DOC, 2018
Tenuta dell’Ugolino, Vigneto del Balluccio, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore DOC, 2018
Umani Ronchi, Cumaro, Conero Riserva, 2013
Villa Bucci, Verdicchio Castelli di Jesi Classico Riserva, 2015
Villa Carlo Boccolini, Kyma Oros, Rosso Conero DOC, 2016
Villa Forano, Monteferro, Colli Maceratesi Ribona DOC, 2015
Villa Forano, Montelipa, Colli Maceratesi Rosso DOC, 2015