Fred – Pagina 39 – Fred Nijhuis

Vin de Savoie

29 april 202029 april 2020

Vin de Savoie

Een nadere kennismaking met deze kleine, maar fijne Franse wijnstreek.

N.a.v. een wijnreis door de regio en een recente proeverij in Parijs, organiseerde ik enige tijd geleden een tweetal workshops over de Savoie, de schilderachtige wijnstreek in het oosten van Frankrijk, grenzend aan het meer van Genève (en daarmee Zwitserland) en Italië.

Klein maar fijn
Wat mij betreft valt de Savoie onder de noemer ‘klein maar fijn’. Met iets meer dan 6000 km² behoort het tot de minder grote Franse wijngebieden en ook het aantal inwoners is met ruim 400.000 beperkt te noemen. De drie arrondissementen Albertville, Chambéry en Saint-Jean-de-Maurienne met hun 19 kantons en 305 gemeenten bieden echter een groot aanbod aan culinaire specialiteiten, unieke druivenrassen, dito wijnen en fraaie natuurgebieden, inclusief belangrijke skigebieden waaronder Les Arcs, La Plagne en Val Thorens.

Geschiedenis
De Savoie en hun inwoners de Savoyards, danken hun naam aan ‘Sapaudia of Sabaudia’, Latijns voor “land bedekt met berken”. De geschiedenis gaat vele duizenden jaren terug met o.a. invloeden van Grieken die al ver voor het begin van onze jaartelling wijngaarden aanlegden in Frankrijk en vooral de van origine Keltische stam de Allobroges die er wellicht al de (vermeende) historische druif ‘Vitis allobrogica’ gebruikten. Van groot belang voor de ontwikkeling van de streek is uiteraard het Huis van Savoye geweest, de adellijke dynastie die 9 eeuwen lang onlosmakelijk verbonden is geweest met de regio; formeel kwam er pas in 1946 een einde aan hun (al dan niet volledige) heerschappij.

Rinceau_de_vigne_et_oiseau_détail_de_la_fresque_de_la_Maison_de_la_paroi_du_globe_Saint-Just_Vienne.

1200px-Great_coat_of_arms_of_the_king_of_italy_(1890-1946).svg

Wijnbouw
Wijnbouw is eigenlijk altijd verbonden geweest met de Savoie en heeft in de loop van de eeuwen een aanzienlijk deel van het landschap en de economie gedomineerd, soms zelfs teveel. In 1556 bepaalde Hertog Emmanuel-Philibert daarom dat wijngaarden maximaal 1/3 van het totale landbouwoppervlak mochten uitmaken. Een andere belangrijke historische gebeurtenis was de bergstorting in 1248, toen een enorm deel van de Mont Granier afbrak en 500 miljoen m³ aan rotsblokken diverse dorpen verwoestte en circa 5000 mensen doodde. Opmerkelijk genoeg vormt dit puin nu de bodem van twee ‘dénominations géographiques’ (voorheen cru’s genoemd); Abymes en Apremont. Biologische wijnbouw lijkt ook in de Savoie de basis voor een succesvolle toekomst en steeds meer producenten richten zich op biologische en/of biodynamische wijnbouw en vins naturel.

Terroir
Van de ruim 2000 ha aan wijngaarden ligt zeker 80% in het departement Savoie en de rest in de Haute-Savoie, Isère en Ain. Hoewel velen wijngaarden op steile hellingen hoog in de bergen verwachten, liggen de wijngaarden meestal ‘slechts’ op een hoogte van 250 tot 450 meter. Verschillen in de bodems (veel kalkrijke glaciale en alluviale afzettingen of sedimentair gesteente), hoogte en expositie zorgen voor de nodige variatie aan microklimaten en terroir, met elk hun voordelen voor bepaalde druivenrassen. Formeel worden er 11 (hoofd-)terroirs onderscheiden: Carra, Cevins, Cluse de Chambéry, Combe de Savoye, Côte d’Arve, Maurienne, Montagne du Chat, Rive Sud du Léman, Rives du Rhône, Tarentaise en Vallée des Usses. Wat ze gemeen hebben is een overwegend continentaal klimaat met meer of minder Alpine en Mediterrane invloeden, waarbij rivieren en het Meer van Genève extremen qua temperatuur beperken.

Druiven
Ongeveer 70% van de druiven is wit en een deel daarvan autochtoon/regionaal. De uiteindelijk productie is beperkt; de Savoie levert net iets meer dan een half procent van de totale productie aan Franse AOP-wijnen. Het merendeel van de gemiddeld 16 miljoen flessen wordt in de regio zelf verkocht, amper 5% gaat naar het buitenland. Onder de 23 geregistreerde druivenrassen verschillende die we niet of nauwelijks ergens anders dan in de Savoie aantreffen, zoals de grignet, jacquère, molette, persan, roussette/altesse en mondeuse. Speciale aandacht gaat nog uit naar de ‘vitis allobrogica’, mogelijk een soort oerdruif die verwant zou kunnen zijn aan o.a. de durif, marsanne, mondeuse (wit en blauw), roussanne, syrah en viognier. Hij wordt ook in verband gebracht met de pinot noir en hij zou in de oudheid een beroemde wijn hebben opgeleverd, de ‘le vin poissé / vinum picatum’ o.a. door Plinius de Oudere beschreven in zijn Naturalis historia. Welke druif het precies was en of er nog enkele stokken in de Savoie staan, staat al jaren ter discussie; concrete bewijzen ontbreken. Van de meer nationale en internationale druivenrassen verdient de roussanne nog een extra vermelding; deze druif (in de Savoie bergeron genoemd) vormt de basis van één van de belangrijkste wijnen uit de Savoie, de Chignin Bergeron.

AOP’s
Deze Chignin Bergeron is één van de officieel erkende geografische herkomstgebieden, voorheen cru’s genoemd. Er zijn er 20: Abymes, Apremont, Arbin, Ayze, Chautagne, Chignin, Chignin-Bergeron, Crépy, Cruet, Frangy, Jongieux, Marestel, Marignan, Marin, Monterminod, Monthoux, Montmélian, Ripaille, Saint-Jean-de-la-Porte en Saint-Jeoire-Prieuré. De AOP Vin de Savoie omvat het grootste deel van de wijngaarden, cru’s en productie, gevolgd door de AOP’s Crémant de Savoie, Roussette de Savoie en Seyssel.

Conclusies
De reis, proeverij en workshops leverden enkele bijzondere conclusies op. Zo viel het op dat de meeste wijnen een erg aangenaam alcoholpercentage hebben; 12% is heel normaal. Alleen de wijnen van de roussanne/bergeron zijn rijker, deze bezitten niet zelden 14% alcohol, maar blijven perfect in balans en heerlijk drinkbaar. Alle wijnen bezitten een aangename fraîcheur die ze ook heel verteerbaar maakt. Vooral de wijnen van de altesse beschikken over een buitengewoon aangenaam levendig, eigen karakter, vaak met een zilt accent. Bij de rode wijnen is soms wat geduld en een open houding t.o.v. de wijnen nodig; de mondeuse is ‘ietwat’ eigenwijs en bezit een tanninestructuur die soms ‘even wennen’ is en vaak om compensatie van eten vraagt. Zeer fraai bleken de wijnen uit de AOP Seyssel, een mooie aanvulling op elk assortiment mousserende wijnen. De veelzijdigheid van de wijnen benadrukte de kwaliteiten van de Savoie en nodigt telkens uit weer nieuwe aspecten van deze kleine, maar fijne wijnstreek te blijven ontdekken.

Geproefd werden:

A&M Quenard, Le Grand Bossan, Chignon-Bergeron, 2016
Adrien Vacher, Abymes Cuvée Réservée, Vin de Savoie AOC, 2018
Adrien Vacher, Chignon Cuvée Réservée, Vin de Savoie AOC, 2018
Adrien Vacher, L’Accession, 1973, Chignon Bergeron AOC, 2018
Adrien Vacher, Abymes, P&B Ravier, Savoie AOP, 2018
Caves des Vins Fins Cruet, Chardonnay Vin de Savoie AOC, 2018
Caves des Vins Fins de Cruet, Opale, Savoie AOC, 2018
Chateau de Monterminod, Roussette de Savoie AOC, 2017
Clos de Galèze, Arbin Mondeuze, Savoie AOC, 2017
D&D Berthollier, Chignin Cuvée Vielles Vignes, Savoie Chignin AOP, 2018
D&D Berthollier, Baron Decouz Roussette, Cru Roussette Savoie AOP, 2018
D&D Berthollier, Et ma goutte de Mondeuse, Savoie Mondeuse AOP, 2018
Domaine Carrel Eugène et Fils, Eugène Marc, Marestel, 2015
Domaine des Ardoisières, Quartz, 2007
Domaine du Château de le Violette, Apremont Savoie AOC, 2018
Domaine du Chateau de la Violette, Gamay, Savoie AOC, 2018
Domaine de Vieux Pressoir, Perceval, Crémant de Savoie AOP, 2015
Domaine Duprax, Mondeuse, Savoie AOP, 2017
Domaine Gérard Lambert, Altesse, Seyssel AOP, 2016
Domaine Giachino, Monfarina, Savoie AOC, 2017
Domaine Grisard Jean Pierre et Fils, Mondeuse Blanche, Vin de Savoie AOP, 2015
Earl Justin Guy, Monthoux, Roussette de Savoie AOC, 2017
Famille Montessuit, Crocus Alpinus, Terroir d’Ayze, Vieilles Vignes, 2017
Jean Cavaillé, Apremont Cuvée Cep Noir Vieilles Vignes, Vin de Savoie AOP, 2018
Jean Nasson et Fils, Cuvée Par la Coeur, Apremont, 2017
Jean Vullien & Fils, Crémant de Savoie Brut AOC, NV
P&B Ravier, Abymes, Savoie AOP, 2018
Philippe Grisard, Originelle, Mondeuse Blanche, Savoie AOC, 2016
Royal Seyssel Depuis 1901, Seyssel Brut AOC, 2012
Royal Seyssel Depuis 1901, Cuvée Privé, Seyssel Brut AOC, 2014
Trosset Fabien,Avalanche, Arbin Mondeuse, Savoie AOC, 2018
Yves Gerard Madoux, Vignoble de la Pierre, Chignin-Bergeron, Vin de Savoie AOC, 2018

Met dank aan:
Vin de Savoie
en
Vinconnexion

Deel dit bericht:

Op wijnreis in Italië, deel 3 (van 3)

21 april 2020

Op wijnreis in Noord-Italië, deel 3 (van 3)

Je komt nog eens ergens en proeft nog eens wat… Op wijnreis in Italië in samenwerking met Well Com en I Vini del Piemonte

Op uitnodiging van Well Com en I Vini del Piemonte, bezocht ik diverse producenten in Toscane, Piëmonte en Lombardije en mocht ik er weer van alles en nog wat beleven en proeven; lees hier meer van mijn bevindingen in deel 1 en kijk hier voor deel 2.

Rocche Castamagno
In mijn tuin te Tuil staat een druivenrank die elk jaar z’n uiterste best doet om wat rijpe blauwe druiven te geven. Meestal tevergeefs, want de veraison kondigt zich eigenlijk nooit voor eind augustus aan en de weinige blauwe druiven die de ‘minder ideale terroir’ in Tuil dreigen te overleven, rotten of bevriezen meestal voor er sprake is van enige echte rijping. Voor mij mag dat de pret niet drukken, want een carrière als wijnmaker heb ik nooit geambieerd en enige reële hoop op rijpe druiven heb ik nooit gekoesterd. Wel ben ik een soort van trots op het feit dat ik waarschijnlijk de eerste in Nederland ben die een dolcetto (en een glera, alicante bouschet, garganega, zinfandel, nebbiolo en vermentino) aanplantte en ik denk altijd met genoegen terug aan de momenten waarop ik de plant(en) kreeg. De dolcetto werd me ooit gegeven door Alessandro Locatelli, eigenaar van Rocche Castamagno in La Morra en ik mocht hem en zijn domein een tijdje geleden weer eens bezoeken, dit keer in samenwerking met I Vini del Piemonte. Deze keer kreeg ik geen stek, wel een fraaie reeks wijnen te proeven.

Rocche di Castamagno mag beschouwd worden als historische domein, want de geschiedenis gaat al bijna 200 jaar terug. In 1841 werd het bedrijf toestemming verleend “voor de detailhandel in wijn, geproduceerd uit de druiven van de wijngaarden in La Morra”. Dat de wijnen ook al lang worden gewaardeerd, blijkt o.a. uit de toekenning van een gouden medaille op de Grand Prix in Turijn in 1911 o.g.v. een ononderbroken productie gedurende 50 jaar. In de eerste helft van de 20^e eeuw kwam aan die eigen productie een voorlopig einde. De familie deed afstand van de nodige wijngaarden en maakte alleen nog wat wijn voor eigen gebruik; resterende druiven werden verkocht. Aan het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw namen Claudia Ferraresi en haar echtgenoot Giorgio Locatelli de leiding van het familiebedrijf over en bliezen de oude wijntraditie van de familie nieuw leven in. Nieuwe wijngaarden werden aangeschaft en de historische kelders langzaam maar zeker gerestaureerd. Als hun zoon Alessandro Locatelli de leiding overneemt, treedt het bedrijf toe tot de wereld van de moderne wijnbouw, maar uiteraard met alle respect voor het roemrijke verleden.

Samen met Alessandro liep ik door de kelder waar momenteel weer/nog gerestaureerd wordt en de voorlopig laatste verbeteringen zichtbaar worden. Het is natuurlijk leuk om een oude, historische kelder te hebben, maar dat garandeert alles behalve een prettige, praktische werkomgeving. Uiteraard liepen we nog even langs alle documenten en relikwieën uit het roemrijke verleden, alvorens we ‘aan tafel’ gingen om het assortiment door te proeven.

Erg aangenaam bleken klassiekers als de Arneis 2018, Dolcetto 2018, Barbera 2017 en 2018, de Barbera Superiore Rocche delle Rocche 2017, de Langhe Nebbiolo 2017 en 2018 en de nieuwe (2^e oogst pas) Nascetta 2018. De wijnen uit 2018 presenteerden zich erg fijn, met een prima balans en wat meer spanning en energie dan die uit 2017. Onder de ‘grote jongens’ o.a. een erg mooie Rocche dell’Annunciata 2015 en decente Rocche dell’Annunziata Riserva 2013. De Riserva 2012 beviel me net iets beter dan de 2013 en de 2011 daarna weer nóg beter. Alle wijnen bleken nog zeer jong en vooral de Rocche dell’Annunziata’s hebben veel potentieel; over een jaartje of tien zullen ze daar nog veel meer van laten zien. Het viel me op dat de wijnen van Locatelli over een breed front overtuigen, meer dan tijdens mijn allereerste kennismaking met hem, al weer heel wat jaren geleden. Alessandro Locatelli heeft zich ontwikkeld tot een vaste waarde in de regio en maakt fraaie, betrouwbare wijnen op hoog niveau. Het domein heeft misschien geen mythische status, maar dat is eigenlijk alleen maar fijn voor diegenen die niet alleen maar ‘etiketten’ willen drinken.

picture_model_5c501d51982a2c48f3eb9562_1548837516148.png

56664583_10155765376431537_4437126345515859968_n

Tenuta Travaglino
Een jaar of vijftien geleden maakte ik voor het eerst daadwerkelijk kennis met de Oltrepò Pavese, het land aan ‘de andere kant van de rivier de Po’ (vanuit Milaan gezien). Wat me tijdens die wijnreis opviel, was het feit dat vrijwel niemand in de wijnwereld de streek kende en daarmee ook niet wist te waarderen. Eigenlijk is daar weinig in veranderd. In populaire wijnbladen is nog altijd niet of nauwelijks aandacht voor de regio en in restaurants zijn de wijnen zelden aanwezig op de wijnkaart; ze worden er hooguit als anonieme huiswijn geschonken. Jammer, want de Oltrepò Pavese heeft veel te bieden, zoals ik destijds al constateerde. Ook tijdens een proeverij die ik in samenwerking met David de Ranieri van wijnagentuur The Crystal Sip organiseerde in Ross Lovell te Rijsoord bleek dat onbekend inderdaad ook onbemind maakt. Er waren toen verschillende wijnen uit de Oltrepò Pavese te proeven, maar geen van de aanwezige importeurs durfde het aan met de wijnen te gaan werken.

Onlangs mocht ik op uitnodiging van Well Com Tenuta Travaglino weer bezoeken. Een welkome hernieuwde kennismaking, want ik was destijds al onder de indruk van hetgeen er werd gemaakt en was benieuwd wat er momenteel gebeurt. Ik trof er Cristina Cerri Comi aan, de dochter van eigenaresse Lorella die veelal anoniem op de achtergrond opereert. Ergens is er ook nog een vader, maar daar werd verder niet over gesproken. Belangrijker en meer prominent aanwezig zijn Cristina en haar broer Alessandro, bijgestaan door wijnmaker Achille Bergami en consultant Donato Lanati.

Cristina en Alessandro vertegenwoordigen de vijfde generatie van het familiebedrijf dat sinds 1868 bestaat. De familie bezit zo’n 400 hectare aan land, waarvan er 80 in gebruik zijn als wijngaard. Tot de bezittingen behoren ook enkele huizen die uiteindelijk allemaal voor agriturismo worden ingezet. Het hart van het domein wordt gevormd door een imposant complex rond een grote binnenplaats met allerlei gebouwen waarvan delen uit het jaar 1111 dateren. In 1868 koopt Cavalier Vincenzo Comi uit Milaan het landgoed en zet er de eeuwenoude wijntraditie voort; Travaglino is gevestigd in Calvignano, vrij vertaald als ‘de weg omgeven door wijngaarden’. Het huwelijk van Vincenzo Comi met Gravin Giuseppina Sottocasa resulteert in 1879 in het familiewapen dat nog altijd (ook) de etiketten siert. In 1965 legt Vincenzo Comi, kleinzoon van Cavalier Vincenzo, de basis voor het huidige wijnbedrijf door serieus te investeren in de wijngaarden en de kelder. Zo was hij de eerste in de regio die wijngaarden in kaart bracht en selecteerde, om ze daarna te herplanten met de meest geschikte druivenrassen. Sinds die tijd beschikt Travaglino niet alleen over heel veel pinot noir, maar ook over chardonnay, riesling en barbera. Slechts een deel van de druiven wordt voor de eigen productie van circa 200.000 flessen gebruikt, veel druiven worden verkocht.

Onder leiding van Cristina is Travaglino bezig aan een nieuwe fase in het bestaan van het domein. Omdat het oog ook wat wil, heeft ze alle etiketten gemoderniseerd en wordt er nu meer aandacht besteed aan aspecten als communicatie en marketing. Aan de wijnen wordt vooralsnog weinig veranderd, het assortiment is goed gevarieerd en de kwaliteit op een goed niveau. Tot mijn favoriete wijnen behoorden de Cuvée 59 (geboortejaar van moeder Lorella), een blend van 95% pinot noir met 55 chardonnay en een rijping sur lie van 24 maanden, Gran Cuvee Blanc de noir, een 100% pinot noir extra brut met rijping van 42 maanden sur lie en de 2010, Vicenzo Comi, Riserva del Fondatore, gemaakt van 90% (oudere wijnstokken) pinot noir en 10% chardonnay met maar liefst 60 maanden rijping sur lie. Ook verschillende van de stille wijnen bevielen me prima, zoals de 2018 (en ook de 2016) Campo della Fojada, Riesling, de 2018 Pernero, een hele schone, frisse en doordrinkbaar pinot nero, gevinifieerd en opgevoed in RVS en de 2016 Poggio della Buttinera Pinot Nero Riserva.

Het is duidelijk dat de Oltrepò Pavese een ideaal gebied is voor de pinot noir, terwijl ook de riesling en andere druivenrassen er uitstekende resultaten geven. De gemiddelde kwaliteit is er goed en prijstechnisch gezien laat de regio weinig te wensen over. Wat er aan schort is een gebrek aan kennis over en waardering van de streek en haar wijnen. Nieuwe impulsen van de jonge generatie met o.a. Cristina en Alessandro Cerri Como zullen hier ongetwijfeld verandering in brengen net als de aanstelling van Carlo Veronese als nieuwe directeur van het Consorzio Tutela Vini Oltrepò Pavese. Ik hoop dat Travaglino en het Consorzio elkaar weer weten te vinden en weer gaan samenwerken; dat zou voor alles en iedereen beter zijn…

Vite Colte
Aan de rechterzijde van de weg van Alba naar het plaatsje Barolo, net voor de befaamde Cannubi heuvel, zien we een modern vormgegeven wijnbedrijf, Vite Colte. In tegenstelling tot het afstotelijke nieuwbouwgedrocht dat L’Astemia Pentita er tegenover heeft gestort, heeft Vite Colte wel respect voor de omgeving en gekozen voor een natuurlijke, ingetogen uitstraling. Vite Colte is een coöperatie en doet wat ze moeten doen: druiven van 180 wijnboeren die niet zelf bottelen verwerken tot goedgemaakte wijnen. Misschien niet de meest prestigieuze of spannende wijnen, maar zuiver, aangenaam, betaalbaar, afgestemd op een breed publiek. Well Com verzorgde een nadere kennismaking en een uitgebreide proeverij in aanwezigheid van hoofdwijnmaker Bruno Cordero, waarbij ‘Relazioni Esterne’ Cristina Torrengo nog mijn speciale aandacht vroeg voor de Barbera d’Asti Superiore La Luna e I Falo 2017, de 30^ste oogst van deze wijn. Het bleek een aantrekkelijk wijn met een prima balans tussen de fraîcheur van de druif en de rijke, warme accenten van het jaar.

Deel dit bericht:

Op wijnreis in Italië, deel 2 (van 3)

19 april 202019 april 2020

Op wijnreis in Italië, deel 2 (van 3)

Je komt nog eens ergens en proeft nog eens wat… Op wijnreis in Italië in samenwerking met Well Com en I Vini del Piemonte

Oddero
Historisch, klassiek en/of traditioneel, het is maar hoe je het wilt noemen; Oddero is in ieder geval een begrip. Aangetoond is dat ze al in 1878 wijn maakten en na ruim 150 jaar zijn ze in alle opzichten alleen maar gegroeid. De huidige reeks wijnen van hun 36 hectare grote domein is gevarieerd met alle befaamde klassiekers, de meeste rood, van traditionele druivenrassen en biologisch gecertificeerd. Dat de nebbiolo een hoofdrol speelt, mag geen verrassing zijn; het domein ligt in la Morra, één van de hoogst gewaardeerde gemeenten in de DOCG Barolo. In de loop van het bestaan (een akte uit 1826 vermeld de aankoop van land door Giovanni Battista Oddero, lid van de familie waarvan de aanwezigheid in de regio al in 1668 wordt genoemd) heeft de familie zich altijd toegelegd op allerlei vormen van landbouw, zowel graan en druiven als truffels, tabak, honing, kaas en hazelnoten. Giovanni Battista Oddero was bovendien een pionier m.b.t. het gebruik van zwavel om meeldauw tegen te gaan in de tijd toen de Bordeauxse pap nog niet was uitgevonden (in 1885 door Pierre-Marie-Alexis Millardet). Anno 2020 wordt het bedrijf geleid door Mariacristina Oddero, nog altijd onder toeziend oog van haar vader Giacomo en bijgestaan door diens kleinkinderen Isabella en Pietro die de zevende generatie van het familiebedrijf vertegenwoordigen.

Een rondleiding door de kelders en vinificatieruimte geeft aan dat de wijnen van Oddero vaak als klassiek wordt aangemerkt, maar dat het bedrijf van alle moderne gemakken is voorzien. Misschien geen grote hoeveelheden barriques en rotofermentors, maar smetteloze ruimten, gevuld met zowel moderne kunst als traditionele vaten (gemaakt door Stockinger, Gamba en Garbalotto van zowel Frans als Slavonisch eiken), de perfecte conditie voor de opslag van jonge en oude wijnen en veel aandacht voor de details die nodig zijn om aangename en grootse wijnen te maken.

Ik proefde er een mooie reeks wijnen, zoals een delicate 2016 Langhe Riesling, de pure 2016 Nizza, de zeer smakelijke en veelzijdig inzetbare 2017 Langhe Nebbiolo en de fijn gestructureerde 2016 Barbaresco Gallina. Bij de serie Barolo’s viel het vooral op hoe groot de verschillen tussen de wijnen kunnen zijn. De reguliere 2015 Barolo is breed, heel rustig en evenwichtig, de 2015 Villero rijker met een steviger tanninestructuur. De 2012 Barolo Brunate nu nog heel gesloten, toegeknepen met veel fijne, elegante, florale tonen en precisie, de 2013 Barolo Bussia Vigna Mondoca Riserva is indrukwekkend, weelderig en machtig, met veel finesse, sap en lengte en de 2011 Barolo Vignarionda Riserva heel kruidig, warm, gul en nu al heerlijk op dronk. Uit 2009 mocht ik genieten van de krachtige, nog zeer jeugdige Bussia Vignarionda Riserva en de smeuïge, meer gerijpte, edele Barolo Brunate. Alsof het nog niet genoeg was, kreeg ik ook nog de Barolo Bussia Vignarionda Riserva 2006 geserveerd, de eerste jaargang van deze wijn die onder leiding van Mariacristina werd gemaakt.

Een ieder die me een beetje kent, weet dat ik het toekennen van punten aan wijnen een waardeloze en zinloze bezigheid vind. Maar er is altijd wel een soort uitzondering te maken, en als ik echt punten moet geven, dan zou ik een wijn als deze op een schaal van honderd punten met minimaal 1000 punten waarderen. Deze wijn heeft alles wat je in een wijn zoekt, kracht, souplesse, sap, fruit, structuur, lengte, diepgang, spanning en energie. Men zegt wel dat perfectie niet bestaat, maar volgens mij komt dit wel heel erg dicht in de buurt! Deze wijn is misschien wel de allermooiste Barolo die ik ooit heb geproefd (en mijn teller staat op ‘een ruim aantal’ sinds ik de regio jaarlijks vanaf de jaren ’90 van de vorige eeuw zeker 2 tot 3 keer per jaar bezoek en er dan zo’n beetje alles wat los en vast zit proef).

En dan nog een minstens zo opmerkelijk feit:
De wijnen van Oddero worden weliswaar wel eens aangeboden in Nederland, maar van een ‘echte’ importeur die hun belangen vertegenwoordigt is nog altijd geen sprake, dus…

Réva
In 2012 besloot de Tsjechische wijnliefhebber/zakenman Miroslav Lekeš geld te investeren in wijngaarden en een bijbehorend wijnbedrijf met luxe resort en dito restaurant. Réva Vino & Resort in Monforte d’Alba werd een feit en niets aan het toeval overgelaten om op alle fronten topkwaliteit te leveren. Het restaurant ‘Ristorante FRE’ is inmiddels door Michelin met 1 ster bekroond en voor de wijnen werd een trio jonge talentvolle oenologen aangetrokken die het vak o.a. leerden bij gerenommeerde wijnhuizen als Elvio Cogno, Vajra en Oddero. Lekeš koos voor een team van drie wijnmakers om gebruik te maken van ieders expertise op specifieke vlakken en te zorgen voor een dynamische samenwerking en veelzijdige benadering. De drie hebben de taken verdeeld, waarbij Gianluca Colombo zich voornamelijk op de vinificatie richt, Gabriele Adriano de wijngaarden beheert en Daniele Gaia de commerciële zaken voor zijn rekening neemt.

Biologisch
Al meteen werd besloten de eerste 9 hectare aan eigen wijngaarden biologisch te gaan bewerken (sinds 2018 gecertificeerd) en de hele bedrijfsvoering duurzaam te maken. In de kelder veel traditionele praktijken, zoals een lange (spontane) gisting en weking en opvoeding van de Barolo’s in (voornamelijk) vaten van 15-25 hl van Slavonisch eiken, gemaakt door Stockinger. Voor de barbera gebruikt men ook tonneaux en barriques. De wijngaarden in de gemeenten Barolo, Monforte, La Morra en Serralunga zijn beplant met de bekende variëteiten zoals barbera, dolcetto en nebbiolo, maar we vinden er ook sauvignon gris en sauvignon blanc. Vooral de gris blijkt erg interessant en in combinatie met een gedeeltelijke vergisting in oude barriques, lange contact met de lie en een deel sauvignon blanc geeft dat een unieke, intrigerende en zeer gastronomische wijn; de ‘Grey’. Réva brengt 2 MGA Barolo’s op de markt, de Ravera en de Lazzarito, terwijl ook gewerkt wordt aan een eigen Cannubi (is nu nog geen eigendom). Daniele Gaia heeft vooral met de Ravera een speciale band, want hij werkte voorheen voor Walter Fissore van Elvio Cogno. Van hem leerde hij de cru zeer goed kennen en ervaren welk onderhoud en welke vinificatie het beste reageren op de druiven uit deze steeds beroemder wordende MGA. Maar ook de Lazzarito wordt zeer gewaardeerd; voornamelijk vanwege de ultieme combinatie van finesse en lengte.

Bij het proeven van de wijnen valt het op hoe fijn gestructureerd ze zijn, zonder dat dit ten koste gaat van complexiteit, diepgang en potentieel. In principe is dat juist de ultieme expressie van de kwaliteiten van nebbiolo; geen poespas, maar pure klasse, zoals een Barolo hoort te zijn. Naar mijn mening heeft Réva zich in zeer korte tijd aan de top in de regio gemeld.

De wijn die niet bestaat.
Tijdens mijn bezoek aan Réva werd me gevraagd aan te schuiven voor een in vele opzichten werkelijk unieke proeverij; de allereerste verticale proeverij ter wereld van een wijn die niet bestaat: de Torbido.

Ebreo
De Zwitserse Peter Weimer was ooit programmeur bij Microsoft. Een ‘degelijk’ inkomen en een voorliefde voor mooie wijnen (met Bourgognes in een hoofdrol) inspireerden hem om zelf wijn te gaan maken. Aan het eind van de jaren tachtig van de vorige eeuw wist hij Ebreo in Monforte d’Alba te kopen en begon er in 1991 aan zijn eerste wijn. Als lekker eigenwijze purist wilde hij menselijk ingrijpen tot een minimum te beperken en nog voor de wereldwijde hype, maakte hij er al een soort ‘vin natur’. Het onderhoud in de wijngaard was volstrekt biologisch met lage opbrengsten (3500-4000 kg/ha) en in de kelder liet hij moeder natuur zoveel mogelijk haar gang gaan. Een spontane vergisting dus en de wijnen werden niet geklaard of gefilterd. Na gisting en weking van 25 tot wel 40 dagen koos Weimer voor een lagering van 4 tot 5 jaar in tonneaux van Frans eiken (Allier en Tronçais) en nog eens 4 tot 5 jaar in fles. Het idee was om een klassieke ‘natuurlijke’ Barolo te maken, bedoeld om pas na 10 of 20 jaar op de markt te komen. Twee van de drie uitgangspunt waren geen probleem, het aspect Barolo wel… Monsters van zijn eerste wijn werden namelijk afgekeurd door het Consorzio, want de ongefilterde wijn was troebel: torbido! Het maakte Weimer niet zo heel veel uit, hij maakte de wijn vooral voor zichzelf en voelde geen directe financiële of commerciële druk. Niemand wist van het bestaan van de wijn en aspecten als kosten en inkomsten; ach…..

In Miroslav Lekeš vond Weimer een gelijkgezind visionair en zo raakte Lekeš ook betrokken bij een serieuze hoeveelheid van ‘de wijn die niet bestaat’. Tot op de dag van vandaag heeft Weimer slechts een miniem aantal flessen van zijn wijnen verkocht, om precies te zijn alleen enkele doosjes van zijn 1991 aan (letterlijk) een paar restaurants in New York. Hij selecteerde deze restaurants zelf, reisde er naar toe en vertelde ze dat ze de wijn moesten kopen. Ik begreep dat ze daar voor 1000-1500 per fles op de kaart staan; interessant voor een wijn die niemand kent, een wijn die eigenlijk niet bestaat… Lekeš heeft besloten de wijn te gaan verkopen in samenwerking met KIPPIS / Wine brand identity, dus wellicht bestaat de wijn binnenkort wél!

Van de geproefde jaargangen Torbido bevielen eigenlijk alle wijnen me, waarbij de eigenschappen van de jaren heel duidelijk naar voren kwamen. De 2010 was voorbeeldig en nu al heerlijk op dronk, de 2009 gul en afgerond met wat meer energie dan de 2010, de 2007 warmer en wat ruiger, de 2006 fris met veel finesse en spanning, de 2005 ingetogen, meer gerijpt, maar met zeer veel inhoud en lengte, de 2004 iets minder gul, maar (nu) heel gastronomisch en de 2003 breder dan dieper, gerijpt, warm en rijk. De 2008 ontbrak; de gehele oogst werd verwoest door hagel. Ook mocht ik de Limpido 2002 proeven, ooit 500 flessen van gemaakt (de hoeveelheid fruit was na een zeer strenge selectie te klein om er een vat voor een Torbido mee te vullen) en nooit verkocht: een intrigerende wijn met een heel fijn bouquet met gedroogde bloemen en rood fruit, zeer schoon en buitengewoon aangenaam om te drinken.

De kennismaking met de wijnen van Réva en de diverse jaargangen Torbido van Ebreo behoren tot de meest interessante van de afgelopen tijd. Jonge talenten met nieuwe inzichten, gebaseerd op klassieke uitgangspunten die hun waarde hebben bewezen; ideaal en machtig mooi. En nog meer goed nieuws: beide domeinen zijn nog niet in Nederland vertegenwoordigd. Dames en heren importeurs: “Faites vos jeux” en wacht daar niet te lang mee, want ik weet zeker dat binnenkort ook “Rien ne va plus” klinkt 😉

71331432_1632739946861814_4129878824840069120_o

Op wijnreis in Italië, deel 1 (van 3)

19 april 202015 april 2020

Op wijnreis in Italie, deel 1 (van 3)

Je komt nog eens ergens en proeft nog eens wat… Op wijnreis in Italië in samenwerking met Well Com en I Vini del Piemonte

Well Com
Dit multifunctionele bedrijf staat wijnproducenten bij op het gebied van marketing, sales en communicatie in de meest brede zin van het woord. Mijn eerste kennismaking met Well Com was ergens in het begin van de jaren ’90 van de vorige eeuw toen ze de Alba Wine Exhibition organiseerden, de voorloper van het huidige ‘Nebbiolo Prima’ de presentatie van de nieuwe oogsten Barolo, Barbaresco en Roero voor de internationale pers. In de allereerste jaren zorgden Annalisa Chiavazza en Rita Barbero dat de (toen nog uitsluitend) heren journalisten niets tekort kwamen, altijd onder toeziend oog van eigenaresse Marinella Cristino Minetti. Rita verliet Well Com na verloop van de nodige jaren om aan een carrière als PR-specialist en bestaan als kunstenaar onder de naam Purpleryta te werken. Annalisa kreeg nieuwe collega’s en zo kwam ik in contact met o.a. Marta Sobrino, Paola Chiapasco en tevens Francesco Minetti, de huidige CEO van Well Com. Uiteraard resulteerde dat in de nodige bezoeken en nieuwe ervaringen.

I Vini del Piemonte
Deze organisatie houdt zich bezig met de promotie van Piëmontese producten, niet alleen wijn, maar ook kazen bijvoorbeeld. In 2019 werd ik benoemd tot Ambassadeur van I Vini del Piemonte en sinds die tijd organiseer ik in samenwerking met hen proeverijen en andere activiteiten. Zo verzorgde ik vorig jaar een grote proeverij met Piëmontese wijnen voor de Verenigde Vinologen Nederland en nam ik in Alba een seminar over de Nederlandse markt voor mijn rekening. Voor het najaar staan nieuwe proeverijen in Nederland op de agenda, dit keer voor het Nederlands Wijngilde en het Nederlands Gilde van Sommeliers.

Op uitnodiging van beide organisaties bezocht ik diverse producenten in Toscane, Piëmonte en Lombardije en mocht ik er weer van alles en nog wat beleven en proeven.

Ruffino
In Toscane bezocht ik met Well Com Ruffino, het historische wijnbedrijf (sinds 1877) dat in 2004 eerst gedeeltelijk en uiteindelijk in 2011 volledig eigendom werd van Constellation Brands. Ruffino heeft ruim 1500 ha aan wijngaarden in productie, verspreid over 8 domeinen, waarvan 6 in Toscane en 2 in de Veneto. Ruffino levert een brede reeks wijnen, variërend in stijl, prijs en bijbehorende kwaliteiten. De laatste jaren leggen ze zich toe op duurzame (o.a. hergebruik water) en biologische wijnteelt, dat ze o.a. het certificaat “Biodiversity Friend” van de World Biodiversity Association opleverde. Ruffino heeft zich tot doel gesteld om in 2021 minimaal 40% aan biologisch gecertificeerde wijngaarden te hebben. De meeste mensen kennen Ruffino van de mandflessen Chianti (naar verluidt de eerste Chianti die naar de VS werd geëxporteerd) en hun Chianti Classico Riserva Ducale Oro, voor het eerst gemaakt in 1947 en sinds 2010 een Gran Selezione. Andere bekende wijnen uit het assortiment zijn de Modus en de Aulada, wijnen in een stijl die vooral de Noord-Amerikaanse markt erg aanspreekt. De Brunello van hun domein Greppone Mazzi in Montalcino is ook een modern gestileerde wijn, met de laatste jaren een veel betere balans tussen het fruit en het houtgebruik. De 2000 werd door mij resoluut afgekeurd als ‘ondrinkbaar’ door een overdosis hout en een totaal gebrek aan fruit; iets waar hoofdwijnmaker Gabriele Tacconi het (zo bleek tijdens een later onderhoud met hem) volledig mee eens was. De 1991 daarentegen was juist heel fijn; gerijpt, maar heel natuurlijk en niet om zeep geholpen door het gebruik van overrijpe druiven en teveel barriques dat in de jaren daarna zo populair werd. Tacconi geeft aan dat de laatste jaren in het teken staan van beter gedoseerde techniek, inclusief het gebruik van hout. Zo experimenteert hij in samenwerking met Vicard, met vaten van 600 en 1200 liter, ook van een ander type hout en een andere dikte. Er zijn al spectaculaire resultaten bereikt, helaas met een zeldzaam en duur type vat dat voorlopig niet op grote schaal gebruikt kan worden. Daarnaast wordt gekeken naar het effect van anfora’s op bijvoorbeeld de colorino; deze druif kan zonder de tannine van barriques, maar is gebaat bij zuurstof tijdens de vinificatie en rijping. Anfora’s lijken te voorzien in deze behoefte en de geproefde ‘1085 AD’ (100% colorino) bevestigt dat. Meer bezorgd is Tacconi over aandoeningen als ‘esca’ en klimaatveranderingen. Kloonselectie is belangrijker dan ooit en Ruffino gaat momenteel verder waar het Chianti 2000 project ooit is gestopt; de gewijzigde omstandigheden vergen verdere aanpassingen, vooral in de wijngaarden. Plantmateriaal, bladmanagement en snoeien zijn aspecten waarvoor we momenteel meer aandacht dan ooit (moeten) hebben. Van de geproefde wijnen beviel met de goedkopere biologische Chianti me beter dan de Chianti Superiore in mandfles (de fiasco is veel duurder dan een reguliere fles) en genoot ik vooral van de fraaie 2015 Romitorio di Santedame Chianti Classico Gran Selezione.

Caretta
Het was uiteraard geen toeval dat ik op de door Well Com georganiseerde reis in Piëmonte een oude bekende tegenkwam. Bij Tenuta Caretta werd ik hartelijk ontvangen door Giovanni Minetti, die ik decennia geleden (time flies when you’re getting old) leerde kennen toen hij directeur was bij Fontanafredda en President van het Consorzio Barolo, Barbaresco, Alba, Langhe e Roero. Minetti is nu CEO bij Tenuta Caretta, het bedrijf dat al in 1467 werd opgericht en sinds 1985 eigendom is van textielmagnaat Edoardo Miroglio, ook bekend van zijn investeringen in de Bulgaarse wijnbouw. Miroglio en Minetti hebben het domein volledig gerenoveerd en het een aanzien te geven dat beide ondernemers voor ogen hadden. Er werden tien suites en een wijnwinkel ingericht, aansluiting gevonden bij ‘The Grand Wine Tour’ en chef Flavio Costa aangetrokken om er zijn Ristorante 21.9 te vestigen. Minetti wordt bijgestaan door technisch directeur Riccardo Botto, keldermeester Dario Arecco, technisch manager Giuseppe Cavallo en een grote groep andere professionals op het gebied van hospitality, marketing, sales en wijnbouw. Samen met Minetti proefde ik een groot deel van het assortiment en werden vooral de aangename Cayega Roero Arneis 2018, de zeer fraaie Mora di Sassi, Nizza 2015, Garasino Barbaresco 2015, de Barolo Cannubi 2013 en de prachtige Barolo Cannubi Riserva 2013 zeer gewaardeerd.

Van Minetti begreep ik dat men graag zaken zou doen met een Nederlandse importeur; waarvan akte…

Cascina Gilli
Een korte rondreis door Piemonte met ‘I Vini del Piemonte’ bracht me o.a. bij Cascina Gilli in Castelnuovo Don Bosco in de Basso Monferrato. Gianni Vergnano beheert de 14 hectare sinds 1983 en heeft zich gespecialiseerd in bijzondere wijnen van en met freisa, barbera, bonarda, de malvasia nera lunga en de Malvasia di Schierano, deze laatste een oude blauwe variant van de malvasia uit de regio. Verrassend en buitengewoon aangenaam bleken o.a. de Dedica, Barbera d’Asti Superiore 2016, Rosé Extra Dry’, de ‘Gilli, Malvasia di Castelnuovo Don Bosco 2018’ en de ‘Diclà, vino rosso da uve stramatura’ met beide malvasia’s.

Enrico Serafino
Een ander wijnbedrijf met historische betekenis dat ik met ‘I Vini del Piemonte’ mocht bezoeken was Enrico Serafino. Al sinds 1878 maakt men er wijn en in het 140 jarig bestaan is een zeer degelijke reputatie opgebouwd, ooit gebaseerd op o.a. vermouth, hun Asti champagne en de “Gran Dessert della Belle Epoque” (een Erbaluce di Caluso Passito, voor het eerst uitgebracht in 1939), maar tegenwoordig op degelijke klassiekers als Barolo en Barbaresco en verschillende zeer fraaie mousserende wijnen. In 2015 wordt het bedrijf overgenomen van de Campari Group dat het bedrijf vanaf 2003 in bezit had. De nieuwe eigenaar is de Amerikaanse familie Krause Gentile, ook bekend als eigenaar van Vietti. Niet gehinderd door enig gebrek aan financiën wordt de organisatie nieuw leven ingeblazen met als doel: het bottelen van topkwaliteit. Het assortiment telt o.a. een erg nette Gavi Grifo del Quartaro Gavi, een hele pure Barbera d’Alba Pajena, de uiterst elegante Barolo Montclivio en rijke, sappige Barolo del comune di Serralunga d’Alba en van de nebbiolo kloon ‘picotener’ (afkomstig uit Canavese, de regio waar de wieg van Enrico Serafino stond) een interessante Langhe Nebbiolo. De kwaliteit van voornoemde wijnen staat voor mij niet ter discussie, maar mijn speciale aandacht ging toch vooral uit naar een reeks mousserende wijnen. Serafino maakte zijn eerste mousserende wijn in 1878, gebaseerd op het succes van o.a. Contratto (1867), Carpenè Malvolti (1868) en Gancia (1870), die zich uiteraard allemaal lieten inspireren door hetgeen er in Champagne gebeurde. In 1990 lanceerde het Consorzio het project ‘Metodo Classico’ en werden in de Alta Langa 50 hectaren met pinot noir en chardonnay aangeplant. Serafino was vanaf het begin betrokken bij dit experiment en beheert nog altijd ruim 20% van deze eerste wijngaarden. In de loop van de jaren werd het wijngaardareaal uitgebreid en verschillende mousserende wijnen ontwikkeld. Zo werd in 2011 de ‘Zero’ geïntroduceerd, een zeer fraaie en uiterst succesvolle wijn. Nico Conta, aangesteld als president van Enrico Serafino, vertelde vol trots nog over de meest speciale wijn in de selectie: de ZERO 140 Alta Langa DOC. Deze wijn met zijn rijping sur lie/latte van 140 maanden was het mooiste wat ze ooit hadden gemaakt. Ik fronste mijn wenkbrauwen en zei dat iedereen dat altijd zegt over flessen die dan vervolgens dicht blijven….. Enkele minuten later (en na voor alle zekerheid nog een tweede keer te hebben inschonken) was ik overtuigd: de ZERO 140 behoort inderdaad tot de allerbeste mousserende wijnen ter wereld…

Importeur: Walraven Sax